قیمت شناور خودرو: خوب یا بد؟

افزایش قیمت خودرو چقدر خواهد بود؟ فرمول جدید قیمت‌گذاری و دلیل تناقض در گفته‌های مسئولان چیست؟ مهم‌تر از همه مزایا و معایب طرح‌های پشنهادی چیست؟ این‌ها از مهم‌ترین سوالات مردم طی ماه‌های گذشته‌اند. خودروسازان هم نگاه خود را به این مساله دارند و هدف شماره یک آن‌ها طی ماه‌های گذشته افزایش قیمت مطلوبشان بوده است.

”به نظر می‌رسد خودروها قرار است به‌صورت شناور و هفتگی قیمت‌گذاری شوند. برخی هم خبر از افزایش 50 تا 130 درصدی قیمت کارخانه‌ای خودرو می‌دهند.“حالا گویا به‌زودی جواب قطعی این افزایش قیمت با فرمول جدید سازمان حمایت اعلام می‌شود ولی فعلاً جزئیاتی ریز از این فرمول به صورت قطعی مطرح شده و در کنار آن حدس‌وگمان‌هایی به عنوان روش جدید مورد بحث قرار گرفته است.

وزیر صنعت، معدن و تجارت روز گذشته در مجلس مدل جدید قیمت خودرو را توضیح داد. به گفته رضا رحمانی قرار است در ابتدا خودروها به قیمت 5 درصد پایین‌تر از قیمت بازار عرضه شوند و هفته بعد دوباره این روند تکرار شود تا این‌که بازار به تعادل برسد.

در خبری دیگر دنیای‌اقتصاد به نقل از منابع آگاه گفته است که بنا بر تصمیم سازمان حمایت، قیمت خودرو حداقل 50 و حداکثر 130 درصد توسط کارخانه گران می‌شود.

این دو خبر تائیدکننده همدیگر نیستند ولی مشخصاً نمی‌توان گفت یکی به معنای نقض دیگری نیست و تنها یکی از آن‌ها صحت دارد.

وزیر: 5 درصد زیر قیمت بازار در هر هفته

هر هفته قیمت کارخانه‌ای خودروها به نرخ 5 درصد زیر قیمت بازار تعیین می‌شود. این خلاصه صحبت‌های وزیر در کمیسیون اصل 90 مجلس است.

براساس فرمولی پیش‌بینی‌شده با کاهش قیمت درنهایت به یک قیمت متعادل بین کارخانه و بازار خواهیم رسید.

آن‌طور که خبرگزاری صداوسیما گزارش داده است، رحمانی در مجلس گفت: «برای تعیین قیمت خودرو بر اساس فرمولی که پیش‌بینی‌شده خودروها با 5 درصد زیر قیمت بازار عرضه شود و هفته بعد دوباره 5 درصد کاهش مجدد قیمت خواهیم داشت تا درنهایت به یک قیمت متعادل بین کارخانه و بازار برسیم.»

از روزی که پیشنهاد 5 درصد زیر قیمت بازار مطرح شد سوال مهم این بود که نرخ بازار در چه زمانی ملاک است. حالا از صحبت‌های وزیر می‌توان این‌طور برداشت کرد که قیمت بازار هر هفته ملاک قیمت خودروساز در هفته بعد خواهد بود.

یعنی اگر الآن قیمت یک خودرو در بازار 100 میلیون است کارخانه آن را به قیمت 95 میلیون می‌فروشد. علاوه‌براین اگر هفته بعد قیمت خودرو به دلیل کمبود عرضه در بازار به 110 میلیون تومان افزایش پیدا کرد قیمت کارخانه‌ای آن 104 میلیون و 500 هزار تومان می‌شود.

از سوی دیگر اگر قیمت به دلیل افزایش عرضه یا کاهش تقاضا در بازار به 95 میلیون کاهش پیدا کرد، خودروساز باید آن را به قیمت 90 میلیون و 250 هزار تومان عرضه کند.

معایب و محاسن قیمت شناور 5 درصدی

این فرمول هم خوب است و هم بد. البته اگر مساله افزایش یک‌باره قیمت خودرو و تاثیر آن را بر تورم نادیده بگیریم!

عیب این مساله این است که خودروساز داخلی به دلیل داشتن انحصار 90 درصدی بازار، می‌تواند قیمت بازار را کنترل کند.

حسن این مساله هم این است که اگر یک خودرو مورد توجه مردم قرار نگرفت، قیمت آن کاهش پیدا می‌کند. با این سازوکار کیفیت محصول روی قیمت آن تاثیرگذار خواهد بود.

پیش‌شرط‌های کارکرد درست فرمول جدید

مهم‌ترین پیش‌شرط آزادسازی بازار انحصار زدایی از بازار است. البته برخی معتقدند بازار آزاد انحصار را خودبه‌خود از بین می‌برد اما این حکم قطعی نیست و وجود مونوپولی و کارتل‌های قدرتمند در کشورهای پیشرفته و درحال‌توسعه، گواه این امر است. البته انحصار زدایی از بازار خودرو چیزی نیست که فعلاً به آن امیدوار باشیم. 90 درصد بازار در اختیار ایران‌خودرو و سایپاست و واردات هم اگر آزاد شود با تعرفه‌های 60 تا 100 درصدی و نرخ دلار کنونی هرگز به ایجاد رقابت منجر نمی‌شود.

پیش‌شرط دیگر کارکرد صحیح این فرمول، بازگشت تیراژ تولید به حجم سابق است. در غیر این صورت قیمت خودرو به شکل مضحکی بالا خواهد رفت که نه به سود تولیدکننده است و نه به سود مصرف‌کننده.

به همین دلیل وزیر بر افزایش حجم تولید اصرار دارد و در گفته‌هایش اشاره می‌کند که قرار است با رفع مشکلات صنعت خودرو حجم تولید هم بالا برود.

حداقل و حداکثر افزایش قیمت خودرو

این گفته‌های وزیر را نمی‌توان با قطعیت به‌عنوان روش قیمت‌گذاری جدید معرفی کرد. به‌احتمال‌زیاد این قیمت‌گذاری بندها و تبصره‌های دیگری هم دارد که هنوز بیان‌ نشده‌اند.

روزنامه دنیای‌اقتصاد در گزارشی به بخشی از جزئیات قیمت‌گذاری اشاره می‌کند. براساس این گزارش جزئیات جدید که از زبان منابع آگاه در اختیار دنیای‌اقتصاد قرارگرفته به حداقل و حداکثر افزایش قیمت اشاره دارد.

براساس این خبر خودروسازان با افزایش قیمت حداقل 50 و حداکثر 130 درصدی مجاز به قیمت‌گذاری هستند.

به این معنی وانت آریسان که اخیراً با افزایش قیمت 5 درصدی به فروش رسیده بود باید دوباره گران شود.

از سوی دیگر خودروها نباید بیش از 2.3 برابر قیمت قبلی به فروش برسند. می‌توان این محدوده قیمتی را با گفته‌های وزیر ترکیب کرد ولی نمی‌توان منطق آن را استخراج کرد.

هیچ‌چیز تائید و اجرا نشده است

درهرصورت باید منتظر بمانیم و ببینیم چه زمانی سازمان حمایت برای افزایش قیمت قطعه و خودرو با تولیدکنندگان به توافق می‌رسد؟ پس‌ازآن باید دید این توافق مورد تائید ستاد تنظیم بازار، مجلس، دولت و کلیت حکومت قرار می‌گیرد یا خیر؟

گفتنی است با حذف شورای رقابت، فرمول جدید قیمت‌گذاری به بحث اول خودروسازان و سازمان حمایت تبدیل شد. سازمان حمایت که وظیفه تعادل بین مصرف‌کننده و تولیدکننده را بر عهده دارد، چندین ماه است که در مرحله قیمت‌گذاری خودرو به نتیجه نرسیده است.