آشنایی با رستومادترین ماستنگ ایران

فرایند بازسازی خودروهای کلاسیک معمولاً به دو دسته کلی بازسازی به شکل فابریک و بازسازی به روش رستوماد (RestoMod) تقسیم‌بندی می‌شوند. در روش رستوماد خودروها معمولاً با حفظ اصلی‌ترین المان‌های کلاسیک مخصوصاً در نمای ظاهری به حیات دوباره بازمی‌گردند اما در زیر پوسته کلاسیک خود از قطعات و اجزایی استفاده می‌کنند که حتی در جلوه بصری خود دوران تولید در دهه‌های گذشته را تداعی می‌کنند، اما در حقیقت از تکنولوژی روز در فرایند طراحی و تولید آن‌ها استفاده شده است که به نحوی ارتقا فنی نیز به حساب می‌آید. از این رو خودروهایی که به روش رستوماد بازسازی می‌شوند، از دیدگاه عملکرد فنی رفتاری همانند خودروهای تند و تیز مدرن از خود بروز می‌دهند.

”فرایند بازسازی یا ارتقا فنی یک خودرو به رستوماد باعث می‌شود خودروی مورد نظر به دلیل بهره‌وری از تجهیزات و قطعات کاملاً نو و تولید شده با تکنولوژی نوین برای استفاده روزمره مناسب‌تر از نمونه فابریک و کلاسیک خود باشد.“آنچه در ادامه این مقاله از «باما» می‌خوانید آشنایی با یکی از رستومادترین فورد ماستنگ‌های ایران است که در حدود پنج سال پیش در نوع خود در ایران منحصربه‌فرد بود. این خودرو بر پایه فورد ماستنگ فست‌بک کوپه مدل 1970 (شاید از تریم مک‌وان-Mach 1) بنا شده است که حاصل پیوند ایده‌پردازی خالص عهد کلاسیک و تکنولوژی مدرن و امروزی است.

پایه خودرو مورد معرفی این مقاله یک دستگاه فورد ماستنگ مدل 1970 میلادی از نسل اول است. عرضه ابتدایی نسل اول ماستنگ در میانه‌های سال 1944 و با عنوان 64.5 (مدل 64 و نیم) در آمریکا آغاز شد و با رسیدن به سال 1967 طراحی این خودرو به حداکثر بلوغ ظاهری خود رسید و از این رو مدل‌های 1967 تا 1970 (پیش از تولید ماستنگ گرند) از محبوب‌ترین و زیباترین ماستنگ‌های تاریخ کلاسیک این خودر به حساب می‌آیند. به دلیل شباهت ظاهری بسیار زیاد بین دو مدل 1969 و 1970 و فراوانی نسبی این دو مدل در ایران همانند سایر کشورهای دنیا، این دو مدل از محبوب‌ترین ماستنگ‌های نسل اول هستند.

خودروی مورد معرفی پیشتر فرایند بازسازی را طی کرده و به پیشرانه 460 اینچ مکعبی (7.6 لیتر) فورد تجهیز شده بود و در وضعیت مناسبی قرار داشت اما مالک وقت آن تصمیم به رستوماد کردن خودرو گرفت و نتیجه آن پیدایش یکی از برترین نمونه بازسازی‌های رستوماد در ایران بود که چیزی بیش از 3 سال به طول انجامید.

همان‌طور که بیان شد، بازسازی به سبک رستوماد در اصل ارتقا فنی و مهندسی خودرو ضمن حفظ کلی شمایل کلاسیک آن است. مالک این فورد ماستنگ مدل 1970 نیز به منظور بازسازی یا به عبارت بهتر، ارتقا فنی، روش رستوماد را پیش گرفت و در نتیجه آن دستخوش تغییرات فنی بسیار زیادی شد.

حجم تغییرات فنی اعمال شده در بازسازی یا ارتقا فنی به روش رستوماد کاملاً در اختیار مالک است. به این معنا که مالک می‌تواند با در نظر گرفتن بودجه و هدف نهایی این ارتقا فنی، تصمیم بگیرد که تا چه اندازه در راستای رستوماد پیش برود. از این رو باید عنوان کرد که حجم ارتقا فنی و بازسازی به روش رستوماد در این پروژه تا جای ممکن به پیش رفت و در راستای بهبود عملکرد این خودرو از هیچ تلاشی دریغ نشد.

به همین دلیل پیشرانه قبلی این خودرو با یک نمونه پیشرانه کِرِیت (Crate) شرکت نام آشنا و با سابقه رَوش پرفورمنس (Roush Performance/ در ایران به اشتباه به راش معروف شده است) با کد شناسایی 427R به حجم 7 لیتر جایگزین شده است. پیش از پرداختن به مشخصات نهایی این پیشرانه توانمند باید عنوان کرد که پیشرانه‌های کریت به پیشرانه‌هایی اطلاق می‌شود که با توجه به سفارش مشتری در فرمت‌های مختلف سرهم، طبق سفارش نهایی ستاپ و در یک بسته بندی چوبی معروف به کریت، به مشتری تحویل می‌شود. این دست پیشرانه‌ها می‌توانند تنها در قالب یک بلوک خالی آماده شده یا بلوک به همراه سرسیلندرهای سفارشی و یا یک پیشرانه تمام و کمال به همراه دورچین، سیستم جرقه، سیستم سوخت‌رسانی، سیستم‌های تهویه مطبوع، پمپ هیدرولیک فرمان، دینام و ... معروف به پیشرانه‌های Turn Key (به معنای آماده نصب و استفاده بلافاصله) به مشتری تحویل شود. تعدد انتخاب‌ها و آپشن‌های پیش رو مشتری در استفاده از این دست پیشرانه‌ها به اندازه‌ای گسترده و متنوع است که به عنوان مثال می‌توان تنها از یک بلوک استاندارد کریت 427 اینچ مکعبی، ده‌ها پیشرانه متنوع با ستاپ‌ها و خروجی‌های کاملاً متفاوت را سفارش داد که معمولاً جز شرکت‌ها و تیم‌های اتومبیلرانی حرفه‌ای کسی دردسر سفارش‌گذاری دقیق و جزء به جزء چنین پیشرانه‌های منحصربه‌فردی را به خود نمی‌دهند.

اما شرکت‌های سازنده و عرضه‌کننده پیشرانه‌های کریت معمولاً یک سری نمونه‌های از پیش آماده شده را در لیست سفارش‌های خود قرار می‌دهند و به عنوان یک پکیج کامل و آماده نصب به مشتری عرضه می‌کنند تا فرایند سفارش‌گذاری و ستاپ کردن را بسیار راحت‌تر کنند. این دست پیشرانه‌های کامل، معمولاً از نوع Turn Key با، یا بدون دورچین هستند و در نمونه‌های تکمیل شده با دورچین و سیستم‌های جانبی به همراه نمودارهای دقیق و کامل تست کیفیت نهایی به همراه اعداد و ارقام خروجی قدرت و گشتاور و البته گارانتی محدود در اختیار مشتری قرار می‌گیرند. پیشرانه 427R رَوش به کار رفته در این ماستنگ نیز از این نوع است.

این پیشرانه V8 با حجم 7 لیتر از نوع پوش راد (OHV/16 سوپاپ) منطبق بر تکنولوژی و استاندارد پیشرانه‌های V8 SBF بلوک کوچک فورد تولید شده در دهه 1960 میلادی و به بعد ساخته شده است اما تمامی اجزا آن با استفاده از تکنولوژی روز بازطراحی و تولید شده است و از این رو توان خروجی پیشرانه به مراتب از نمونه‌های تولیدی دهه 60 میلادی فراتر است.

این پیشرانه از سرسیلندرهای آلومینیومی پورت و پولیش شده با دستگاه‌های دقیق کامپیوتری (CNC) با حجم احتراق 61 سی‌سی، هدرزهای پوشیده شده از سرامیک با قابلیت تحمل دمای بسیار زیاد، سیستم اگزوز دوآل الگو H از جنس استیل ضد زنگ از برند مشهور فلومستر، پیستون و شاتون‌های فورج شده آلومینیومی، کپه یاتاقان ثابت‌های 4 پیچ، لیفترهای رولر، سیستم تقویت جرقه برند مشهور MSD، رادیاتور تمام آلومینیومی مجهز به دو فن خنک‌کننده برند BeCool و یک کاربراتور 4 دهانه دو پمپ 770 CFM برند پرو سیستم (Pro System) با پمپ بنزین برقی قرار گرفته بر منیفولد هوا آلومینیومی لوله بلند برند ادلبراک (Edelbrock) مجهز است و با کمک چنین مجموعه پیچیده‌ای از تجهیزات مدرن می‌تواند در حدود 550 اسب‌بخار و 725 نیوتون‌متر گشتار تایید شده تولید کند که در نوع خود بسیار درخور توجه است. اگرچه این اعداد و ارقام در دهه 1960 میلادی نیز در دسترس تیم‌های مسابقه بوده است اما به دلیل استفاده از تکنولوژی روز در ساخت و تولید چنین پیشرانه‌ای فاکتور دوام نیز با بهبود چشمگیری مواجه شده است.

به منظور حصول اطمینان از توانایی انتقال این خروجی به چرخ‌های عقب، در این فورد ماستنگ از جعبه‌دنده 5 سرعت دستی TKO-600 از ساخته‌های شرکت پرآوازه و قدیمی تِرِمِک (Tremek) استفاده شده است که برای تحمل گشتاور خروجی قابل توجه پیشرانه از دو صفحه کلاچ خشک به منظور انتقال قدرت بهره می‌برد. نیروی عبوری پس از خروج از این جعبه‌دنده توانمند به میل گاردان سبک وزن از جنس آلومینیوم و سپس به دیفرانسیل سه تکه منحصربه‌فرد این فورد ماستنگ از برند Heidts منتقل می‌شود که یکی از دشوارترین بخش‌های فرایند رستوماد کردن این خودرو را به خود اختصاص داده است.

به منظور انتقال صحیح این سطح از قدرت و گشتاور به سطح جاده، سیستم تعلیق این خودور در جلو و عقب با کمک کیت تعلیق قابل تنظیم برند Total Control نیز به کلی متحول شده است. سیستم تعلیق جلو مستقل این فورد ماستنگ به جناغی دوبل نامتقارن (بازو کوتاه/بلند) با کمک هیدرولیک و فنرهای لول (Coil Over Shock) و سیستم تعلیق عقب از نوع محور فعال یکپارچه با فنرهای شمش به دلیل استفاده از دیفرانسیل سه تکه، به محور فعال مستقل با کمک هیدرولیک و فنرهای لول تبدیل شده است تا در کنار استفاده از ریم‌های اسپرت طرح بولیت (Bullitt) 17 اینچی از جنس تیتانیوم با روکش سرامیک از ساخته‌های برند Body Condition به عرض 8.5 اینچ در جلو و 10.5 اینچ در عقب سوار بر تایرهای نیتو (Nitto) با عرض 235 در جلو و 315 در عقب، قابلیت حرکت در هر شرایط آب و هوایی را تضمین کند.

اما این خودروی 1.5 تنی با سیستم انتقال نیروی بسیار توانمند بدون اتکا بر سیستم ترمزی قدرتمند به هیچ وجه خودریو مناسبی برای استفاده در خیابان‌های عجیب و غریب ایران نخواهد بود. به همین دلیل تمام سیستم ترمز نیز در جلو و عقب با دیسک‌های شیاردار 13 اینچی و کالیپرهای 4 پیستون برند پرآوازه ویلوود (Willwood) جایگزین شده است تا این فورد ماستنگ ضمن بهره وری از شتاب و سرعت درخور توجه، با همان شدت مناسب نیز توقف کند.

برخی از ویژگی‌های بازسازی رستوماد به داخل کابین این خودرو نیز راه یافته است که بعضاً به مذاق بسیاری از کلاسیک‌سواران خوش نمی‌آید. از جمله تغییرات اعمال شده در نمای داخلی این فورد ماستنگ باید به جایگزینی صندلی‌های فابریک با نمونه‌های اسپرت، استفاده از مجموعه نمایشگرهای تمام دیجیتال برند داکوتا (Dakota) و سیستم صوتی حرفه‌ای با ظاهری فابریک و کلاسیک از برند Zuma با قابلیت پخش DVD اشاره کرد.

از آن جایی که بیان تک‌تک تغییرات اعمال شده در این خودروی منحصر‌به‌فرد از حوصله این مقاله خارج است در این قسمت تنها از برخی مهمترین تغییرات اعمال شده در بخش‌های فنی و ظاهری این ماستنگ نام می‌بریم که شامل سیستم فرمان دندانه شانه مدرن امروزی، لولاهای کاپوت، برخی قطعات سیستم تعلیق و کیت تک تسمه پیشرانه با پولی‌های آلومینیومی تولید شده به روش بیلِت (بخوانید بی-لِت/تولید از یک بلوک کامل آلومینیومی به روش فرز کاری)، در باک مشابه به نمونه‌های به کار رفته در خودروهای مسابقات 24 ساعت لومان، پمپ آب آلومینیومی، فلایویل سبک، دسته موتورها تنظیم‌شونده برند Ron Morris، استارتر موتور برند Power Master، منبع اگزوزهای سوپر 44 و شیفتر دنده هِرست (Hurst) از مهم ترین آن‌هاست.

ایده رستوماد کردن یک خودرو کلاسیک ایده‌ای بسیار ناب و بسیار پر طرفدار در سراسر جهان است. هرچند که ارزش خودروی رستوماد شده از دیدگاه مالی تنها به هزینه صرف شده در فرایند رستوماد محدود شده و از ارزش معنوی آن شدیداً کاسته می‌شود اما رستومادها علاقمندان منحصربه‌فرد خود را دارند. در حقیقت فرایند بازسازی یا ارتقا فنی یک خودرو به رستوماد باعث می‌شود خودروی مورد نظر به دلیل بهره‌وری از تجهیزات و قطعات کاملاً نو و تولید شده با تکنولوژی نوین برای استفاده روزمره مناسب‌تر از نمونه فابریک و کلاسیک خود باشد.

ناگفته نماند که انجام پروژه‌های رستوماد به مراتب دشوارتر از بازسازی خودرو به سبک کلاسیک است چرا که با وجود طراحی اختصاصی بسیاری از قطعات ویژه هر خودرو، باز هم در بسیاری از موارد سر هم کردن قطعات نیازمند اعمال تغییرات فنی بسیار زیاد و به عبارت دیگر خوراندن قطعات به یکدیگر است که باعث می‌شود مدت زمان فرایند و همچنین اجرت آن نیز به شدت افزایش یابد.

همچنین لازم به ذکر است که بازسازی‌های رستوماد بیشتر به نوعی ارتقا فنی به حساب می‌آیند و از این رو هزینه ابتدایی که برای به دست آوردن تکنولوژی روز در پوسته یک خودرو قدیمی باید بپردازید بسیار بالا و خارج از تصور است. به عنوان مثال زمانی که این فورد ماستنگ رستوماد پس از اجرای تمام و کمال فرایند پا به خیابان‌های تهران گذاشت، بدون در نظر گرفتن هزینه‌های جانبی و اجرت انجام کار، هزینه‌ای در حدود 135 هزار دلار و بیش از 3 سال وقت بر دست مالک گذاشت که در حدود 18 هزار دلار آن مربوط به پیشرانه Roush 427R و در حدود 15 هزار دلار آن مربوط به دیفرانسیل سه تکه این خودرو بود. از این رو رستومادها برای هرکس و هر شرایط رانندگی مناسب نیستند اما بدون شک هیجان سواری با آن‌ها در هر وضعیتی چند برابر یک خودروی مدرن و لوکس امروزی است.

_{عکاس: بامداد صفائیان}