سرگذشت خودروهای روسی در ایران

روسیه صنعت خودروسازی نسبتاْ قدیمی و باسابقه‌ای دارد که قدمت برخی کارخانه‌های آن به بیش از هشتاد سال بازمی‌گردد. با این حال در بیشتر نقاط جهان، خودروهای روسی را به سادگی، تکنولوژی نسبتاً قدیمی و البته استحکامشان می‌شناسند. بازار ایران نیز از این امر مستثنا نیست.

بیشتر شهرت برندهای روسی در ایران مدیون نام لاداست. با این حال برخی برندهای روسی دیگر نیز به ایران وارد شده‌اند. در سال گذشته پس از مدت‌ها مجدداً نام خودروسازان روسی با ورود یوآز پاتریوت بر سر زبان‌ها افتاد.

در ادامه «باما» باشید تا سرگذشت خودروهای روسی در ایران را مرور کنیم.

این که چه زمانی اولین بار یک خودرو روسی به ایران وارد شده چندان روشن نیست؛ اما همانند بسیاری از برندهای دیگر، واردات خودروسازان روسی نیز به طور جدی از دهه سی خورشیدی آغاز شد و شکل و شمایلی مدرن گرفت. یکی از اولین برندهایی که نمایندگی مجاز آن در ایران مشغول به کار شد، GAZ بود. نمایندگی مجاز این برند در ایران در خیابان اکباتان واقع بود و دو مدل زیم و پابدا از اولین محصولاتی بودند که به کشورمان رسیدند. مسکوویچ برند دیگری بود که در این دهه به ایران وارد شد و از طریق همین نمایندگی، مدل‌های M-401 و M-402

خودروهای روسی که در دهه سی به لطف قیمت نسبتاً مناسب و دوام نسبتاً خوبشان در بازار ایران طرفدارانی پیدا کرده بودند، به حضورشان در بازار کشورمان ادامه دادند. GAZ با مدل جدید ولگا سعی کرد تا موفقیت بیشتری در ایران داشته باشد و شرکت ایران شرق واقع در خیابان سعدی تهران، عهده‌دار واردات این مدل بود. علاوه‌براین، مسکوویچ با مدل جدیدی یعنی 412 که طراحی بسیار مدرن‌تری داشت وارد ایران شد. واردات این مدل نیز برعهده شرکت ایران شرق بود که سعی داشت با مطرح کردن مواردی نظیر مصرف سوخت پایین و امکانات خوب، 412 را به موفقیت برساند.

پس از دو دوره حضور نیمه موفق در دهه‌های سی و چهل خورشیدی، دهه پنجاه شمسی از راه رسید. در این دهه با بالا رفتن سطح درآمد مردم، خرید خودروهای نیمه اقتصادی نظیر محصولات روسی رونق کمتری پیدا کرد و مشتریان این دست خودروها به سمت خرید محصولات ژاپنی و کوچک فرانسوی نظیر ژیان سوق پیدا کردند. با این حال هنوز هم محصولات روسی در ایران طرفدارانی داشتند. خصوصاً در مناطق شمالی کشور و برخی مناطق کویری، استحکام و دوام محصولات روسی هنوز محبوبیت داشت.

در این دوره محصولات لادا برای اولین بار به ایران وارد شدند. در ابتدا مدل مشهور به ژیگولی که براساس فیات 124 طراحی و ساخته شده بود وارد شد و سپس نوبت به شاسی‌بلند کاربردی نیوا رسید. هر دو این مدل‌ها در ایران طرفدارانی پیدا کردند. نمونه وانت مسکوویچ 412 که با نام ایژ شناخته می‌شد نیز توانست موفقیتی نسبی پیدا کند. در آن دوران محصولات برند UAZ نیز بیشتر به خدمت ادارات، ارگان‌ها و نیروهای نظامی ایران درآمدند.

با محدود شدن واردات خودرو در دهه شصت خورشیدی، محصولات روسی نیز دیگر به ایران وارد نشدند. با پایان جنگ تحمیلی و باز شدن مرزها، کم‌کم شاهد حضور کمرنگ‌ برخی محصولات روسی نیز بودیم. خودروسازان روسی که پس از فروپاشی شوروی سابق با مشکلات شدیدی دست و پنجه نرم می‌کردند، بازار تشنه ایران را محیطی مناسب برای رشد و نمو می‌دانستند. با این حال طراحی و تکنولوژی نسبتاً عقب مانده بیشتر این خودروها در کنار بازاریابی نادرست، موفقیت چندانی برای این خودروسازان رقم نزد. تعداد نسبتاً معقولی از لادا ریوا استیشن و سامارا و نمونه‌های جدیدتر نیوا در این دوره به کشورمان وارد شدند.

از اوایل دهه هشتاد خورشیدی، صحبت‌هایی مبنی بر مونتاژ محصولات روسی در ایران شنیده می‌شد. در ابتدا قرار بود تا لادا 110 در کشورمان تولید شود. بعدها و با افزایش نفوذ رنو در خودروسازی روسیه خصوصاً لادا، محصولاتی که اکثراً پلتفرم مشترکی با تندر 90 داشتند برای ورود به ایران انتخاب شدند. مدل کالینا و سپس گرانتا و وستا برای بازار ایران در نظر گرفته شدند و شرکت راهبر خودرو قرار بود تا با قیمتی در حدود 50 میلیون تومان، این خودروهای روسی را روانه بازار کشورمان کند و حتی بعدها صحبت از کراس‌اوری با نام X Ray شد. در نهایت این وعده‌ها هرگز به طور کامل محقق نشد و آمدن لادا به ایران با موانعی مواجه شد.

آخرین تلاش روس‌ها برای تصاحب بخشی از بازار آشفته کشورمان، ورود یوآز (آواز) پاتریوت است. شاسی‌بلندی کاربردی که در صورت بازاریابی مناسب، می‌تواند رقیبی جدی برای محصولاتی نظیر سوزوکی ویتارا باشد.