ملاقات با تویوتا لندکروزر J45 مدل 1983

لندکروزر سری 40 با کد شناسایی J40 شاید اولین اقدام رسمی تویوتا در خانواده لندکروزر برای تولید یک شاسی‌بلند (یا وانت) با ویژگی‌های کاربردی و حقیقی بود. با معرفی در دهه 1960 و تولید 25 ساله تا سال 1984 میلادی، سری 40 به یکی از محبوب‌ترین محصولات تاریخ تویوتا بدل شد. ترکیبی از ویژگی‌های درخور توجه نظیر قیمت اقتصادی، استحکام بالا، هزینه نگهداری و استهلاک کم باعث شد سری 40 در میان محصولات خانواده لندکروزر با چشم دیگری دیده شود.

”لندکروزر سری 40 یکی از بادوام‌ترین محصولات تاریخ تویوتاست، که با تکیه بر مهندسی ابتدایی و بسیار ساده به یکی از نمادهای این برند ژاپنی بدل شد.“سری 40 همانند سایر سری‌های مدرن‌تر لندکروزر درنسخه‌‌های مختلف شاسی‌بلند سه در و پنج در، وانت تک کابین و دو کابین به تولید رسید که هریک براساس سیستم نام‌گذاری تویوتا با کد مختص به خود شناخته می‌شود اما تمام آن‌ها از زیرشاخه خانواده سری 40 به شمار می‌آیند.

آنچه در ادامه می‌خوانید آشنایی با آخرین سری وانت تک کابین (J45) تولیدی از خانواده سری 40 مدل 1983 است چرا که این مدل تنها تا سال 1984 بر خط تولید قرار داشت و از سال 1984 با سری جدید و مدرن سری 70 جایگزین شد.

اگر تصور کردید تویوتا برای سری 40 که به مدت 25 سال برخط تولید قرار داشت حداقل سه فیس‌لیفت عمده ارائه کرده است سخت در اشتباه هستید. نه تنها بیشتر از سه فیس‌لیفت انحصاری ارائه نکرد، بلکه می‌توان این‌طور بیان کرد که تغییرات انجام شده بر ظاهر سری 40 از سال 1960 میلادی تا پایان تولید در سال 1984 به اندازه‌ای مینیمال و کوچک بوده است، که تقریباً غیرممکن است بتوانید سری 40 های تولیدی هر سال را از تغییرات ظاهری موجود در آن‌ها از هم تشخیص دهید.

سری 40 سال 1984 تقریباً همان خودرویی است که سال 1960 از خط تولید تویوتا خارج شد و در نتیجه مدل 1983 آن نیز تفاوت چندانی با بقیه مدل‌های آن ندارد. خطوط بدنه بسیار ساده و ابتدایی درست همانند همان طراحی نسخه اولیه‌ای است که سال 1960 به بازار جهان معرفی شد.

داستان در خصوص طراحی نمای داخلی J45 نیز دقیقاً همانند نمای خارجی آن است. داشبرد فلزی و حداقل امکانات رفاهی برای کاهش هرچه بیشتر قیمت، پایین آوردن هزینه‌های تولید و سادگی نگهداری خودرو در تولید سری 40 به کار گرفته شد، چرا که این خودرو در ابتدا محصولی نظامی بود.

این دقیقاً همان کالسکه قدیمی تویوتاست که ترمزهای دیسکی در سال 1976 به تازگی برای آن اجباری شد. سیستم هیدرولیک کمکی فرمان و سیستم تهویه نیز در سال 1979 به عنوان آپشن بر آن ارائه شد و این یعنی تویوتا در زمان تولید و عرضه سری 40 بیش از ده سال از سایر خودروسازان دنیا عقب بود. سیستم تهویه مطبوع، ترمزهای دیسکی، فرمان هیدرولیک، قفل مرکزی، سیستم صوتی و برخی آپشن‌های دیگر از دهه 1960 میلادی بر محصولات آمریکایی و اروپایی به صورت اجباری به کار گرفته می‌شد، اما تویوتا نه تنها در زمینه ارائه آپشن بسیار ضعیف بود بلکه از دیدگاه کیفی نیز حرف چندانی برای گفتن نداشت. خوشبختانه این خودرو از دیدگاه دوام و اعتبار فنی توانست از آزمایش‌های فنی جاده‌ای سربلند بیرون آید.

اما این سبک طراحی خوشبختانه یک مزیت مهم برای تویوتا به همراه داشت و آن هم ماندگاری و محبوبیت این طراحی بود که درگذر زمان بین طرفداران برند تویوتا جا افتاد. در نتیجه زمانی که تویوتا جایگزین جدید سری 40 را در سال 1984 با نام سری 70 روانه بازار جهانی کرد، باز هم در طراحی نمای خارجی و داخلی آن تحول چندانی ایجاد نکرد. هدف تویوتا ارائه خودرویی با طراحی گذشته‌گرا یا رترو (Retrospective) بود که از سوی دیگر، ضمن حفظ امضا انحصاری تویوتا بر خانواده لندکروزر سری 40 و سری 70، هزینه‌های طراحی و تولید را به شکل چشمگیری کاهش می‌داد. رویه‌ای که امروز در نمونه‌های سری 70 نیز دیده می‌شود.

به صورت خلاصه باید بیان کرد که از سال 1960 میلادی تا سال 2007 و ارائه طراحی نسبتاً نوین بخش جلویی در سری 70، خانواده سری 40 و سری 70 هر دو از یک طراحی یکسان با کمترین میزان تغییرات بهره گرفتند که برای بسیاری از افراد خسته‌کننده و تکراری و برای بسیاری دیگر تاریخی و دوست‌داشتنی بود. طراحی که در ایران به کالسکه‌ای معروف شد، پیش از تویوتا در محصولات قدیی‌تر جیپ‌های ساخت کایزر و ویلیز (استیشن واگن دهه 1940) میلادی به کار گرفته شده بود.

نسخه مورد بررسی «باما» تنها در بخش ظاهری اندکی دستخوش تغییرات شده است، که مهم‌ترین آن‌ها استفاده از ریم‌های اسپرت آلیاژی با تایرهای پهن و گل درشت آفرودی است که در مقایسه با ریم‌های آهنی و تایرهای فابریک بسیار باریک سری 40 استاندارد جلوه‌ای به مراتب زیباتر و جذاب‌تر به همراه دارد.

پیشرانه‌های به کار رفته در خانوده لندکروزر تا پیش از عرضه سری J100، تنها از نمونه‌های شش سیلندر خطی بودند که در نسخه‌های اولیه (سری F) از دیدگاه تکنولوژی و قطعات با برخی از پیشرانه‌های مشابه آمریکایی مشترک بودند. در نتیجه دوام قطعات و ساختار مهندسی پیشرانه یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی بود که سری 40 با خود به همراه داشت.

دو پیشرانه شش سیلندر خطی برای سری 40 به کار گرفته شد که اولی نمونه 3.9 لیتر سری F و دومی نسخه ارتقا یافته 4.2 لیتر سری 2F بود که از سال 1975 به بعد بر محصولات تویوتا عرضه شد. بیشتر نسخه‌های موجود تویوتا در بازار ایران را نمونه‌های مجهز به پیشرانه 2F تشکیل می‌دهند. به همین دلیل براساس نام‌گذاری کد پیشرانه، سری 40 نیز در ایران به «تویوتا 2F» مشهور شده است.

پیشرانه 2F تا دوران تولید لندکروزر سری 60، حتی پس از عرضه پیشرانه مدرن‌تر 4.0 لیتری 3F نیز همچنان مورد استفاده قرار گرفت و تنها با ورود سری 80 بود که 2F جای خود را به طور کامل به پیشرانه پیشرفته‌تر 3F داد. این پیشرانه وابسته به مدل و سال تولید، با سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری قادر به تولید قدرتی برابر با 135 اسب‌بخار و گشتاوری معادل با270 نیوتون‌متر بود.

یکی از مهم‌ترین دلایل دوام بالای پیشرانه 2F داشتن ضریب تراکم بسیار پایین 7.8:1 (7.8 به 1) بود که حتی در آن دوران و در مقایسه با پیشرانه‌های آمریکایی با ضریب تراکم فراتر از 8.5:1 نیز بسیار کم به حساب می‌آمد. در نتیجه تنها با تغییر در نوع پیستون به کار رفته در پیشرانه 2F استاندارد و افزایش ضریب تراکم آن به منظور هماهنگی بیشتر با بنزین باکیفیت‌تر امروزی (حتی بنزین سوپر)، می‌توان به سادگی قدرت و گشتاور بالاتری از پیشرانه 2F استخراج کرد.

گیربکس به کار رفته در سری 40 نمونه دستی چهار سرعته است که با گیربکس کمکی مکانیکی در فرمت سیستم انتقال نیرو دو دیفرانسیل موقت انتخابی (4WD) هر دو محور خودرو را به حرکت در می‌آورد. با داشتن وزن تقریبی 1.5 تن و سیستم انتقال نیرو ستاپ شده برای حرکت در مسیرهای بی‌راهه و باربری سنگین، J45 توان حرکتی قابل قبولی به همراه دارد اما نباید از آن انتظار سرعتی فراتر از 120 کیلومتر برساعت داشت. مجموعه این ویژگی‌ها مصرف سوخت متوسطی برابر با حدود 18 لیتر در هر 100 کیلومتر به همراه خواهد داشت که دلیل اصلی آن ضریب دنده سنگین گیربکس و دیفرانسیل و هدف استفاده از این خودرو در سرعت‌های کمتر از 80 کیلومتر برساعت است. در نتیجه برای دستیابی به سرعت بالاتر تنها باید بر دور موتور افزود که نتیجه‌ای جزء افزایش مصرف سوخت به همراه نخواهد داشت. از سوی دیگر J45 در هر دو محور از ترمز‌های کاسه‌ای قدیمی بهره می‌گیرد. باید با این سیستم ترمز با ملایمت بیشتری رفتار کرد و ترجیحاً در سرازیری‌های طولانی دنده سنگین‌تری را برای رانندگی برگزید چرا که این نوع ترمز‌ها به داغ کردن در ترمزگیری‌های متعدد شهرت دارند.

توان کشش این خودرو برابر با 1360 کیلوگرم است و در هر دو محور از سیستم تعلیق شمش با کمک هیدرولیکی بهره می‌گیرد. این سیستم سواری نسبتاً خشکی را به سرنشینان ارائه می‌کند، اما در عوض در مسیرهای بیراهه به دلیل داشتن محور یکپارچه چسبندگی بهتری با سطح دارد و احتمال سه لنگ شدن (جدا شدن یک چرخ از زمین) آن در مقایسه با خودروهای مجهز به محور مستقل کمتر است. همچنین این سیستم تعلیق درخودروهای شاسی‌بلند یکی از ساده‌ترین، بادوام‌ترین، کم استهلاک‌ترین و کم هزینه‌ترین سیستم‌های تعلیق از نظر نگهداری و تعمیرات است. سیستم تعلیق ساده و قدیمی شمش در مدل‌های بالاتر سری 70 با نمونه فنر لول جایگزین شد که تاثیر بسیار مثبتی بر لذت سواری و رانندگی گذاشت، اما در عوض بر پیچیدگی‌های نگهداری و تعمیرات آن افزود.

بزرگ‌ترین مشکل سری 40 در سوای نه چندان دلچسب آن است، که از دو فاکتور مهم نشات می‌گیرد: اول صندلی‌های نیمکتی فابریک با طراحی بسیار بد و آزاردهنده همانند نیمکت فلزی پارک‌هاست که تقریباً در تمامی سری 40ها بلافاصله با یک صندلی بهتر (معمولاً از نوع تک نفره) با نرمی و راحتی بیشتر و دربرگیری بهتر بدن، جایگزین می‌شود. نکته دوم چهار کمک‌ هیدرولیکی است که در هر دو محور خودرو به کار گرفته شده است. اگر این کمک‌ها سالم باشند در دفع ضربات حاصل از مسیرهای ناهموار بسیار بهتر عمل می‌کنند. همچنین جایگزینی آن‌ها با نمونه‌های جدیدتر گازی یا گازی/هیدرولیکی تاثیر قابل قبولی بر کیفیت سواری می‌گذارد.

سری 40 مستقل از نوع اتاق، یکی از بادوام‌ترین محصولات تاریخ تویوتاست که با تکیه بر مهندسی ابتدایی و بسیار ساده و البته ایجاد کم‌ترین میزان تغییرات در طی سال‌ها، به یکی از نمادهای این برند ژاپنی بدل شد که با داشتن قیمت رقابتی، هزینه‌های نگهداری و استهلاک پایین و توان فنی عالی به عنوان یکی از محصولات محبوب تویوتا در ایران و سراسر جهان شناخته می‌شود.

سری 70 بدون شک جایگزین مناسبی برای سری 40 است، اما تویوتا آنچنان که باید و شاید این مدل را تحویل نمی‌گیرد. دلیل آن است که محصولات نوین‌تری نظیر تاکوما (نام دیگر هایلوکس در آمریکای شمالی) و تاندرا به عنوان رقبای مدرن امروزی برای جنگ در بازار بزرگ و بسیار دشوار آمریکای شمالی در نظر گرفته شده‌اند و مدلی چون سری 70، تیراژ تولید و بازار فروش محدودی دارد. از این رو تویوتا به اندازه‌ای که برای تاندرا و تاکوما وقت و بودجه صرف می‌کند، برای سری 70 نمی‌کند. در نتیجه سری 70 سال‌هاست که به عنوان مدلی محجور اما بسیار محبوب هرچند در تیراژ محدود، بر خط تولید تویوتا قرار دارد.

_{عکاس: محمدرضا اناری}