ملاقات با مرسدس بنز W115 220 مدل 1971

از میان محصولات رایج و فراوان مرسدس بنز در بازار ایران، معماری را باید یکی از محبوب‌ترین‌های قدیم این برند دانست. سری سدان‌های سایز کوچکی که بعد‌ها و در سال 1993 میلادی، به تولید اولین نسل از کلاس رسمی E (W124) انجامید.

با وجود محبوبیت بیشتر محصولات مرسدس بنز از دهه 1970 در بازار ایران، سری محصولات تولیدی این برند از دهه 1960 میلادی جایگاه ویژه‌ای برای خود دارند، چرا که این دست محصولات به عنوان نقطه عطف تغییرات فنی و تاریخی در فرایند خودروسازی مرسدس بنز شناخته می‌شوند.

مهمان امروز ما در این بخش از تست و بررسی خودرو، یک دستگاه مرسدس بنز W115 220 مدل 1971 است، که در سلامت و شرایط فنی و ظاهری عالی نگهداری می‌شود.

تا پیش از دسته‌بندی منطقی و روی کار آمدن سبک نام‌گذاری نوین محصولات مرسدس بنز در دهه 1970، خودروهای این خودروساز بیشتر تحت عنوان کد شناسایی فنی پلتفرم شناخته می‌شدند. W114/W115 به عنوان محصولات سری جدید مرسدس بنز با تولید بین سال‌های 1968 تا 1976، جانشین W110های دوران فین‌تیل (Fintail) شدند.

در زمان عرضه W114/W115 به بازار، مرسدس بنز تنها دو مدل سدان به تولید می‌رساند که نمونه دوم نسخه لوکس‌تر W108/W109 (نسل سوم غیر رسمی S کلاس) بود. W114/W115 به عنوان نسخه کوچک‌تر سدان‌های مرسدس بنز، از یک جهت اهمیت بسیار ویژه‌ای داشت، چرا که این دست خودروها با طراحی ظاهری به روز‌تر، از تکنولوژی مهندسی و ساخت پیشرفته آن دوران بهره می‌بردند و به عنوان محصولات سری جدید مرسدس بنز شناخته می‌شدند.

W114 و W115 در حقیقت یک پلتفرم یکسان بودند، که تفاوت خود را براساس سنت دیرینه مرسدس بنز، از تمایزهای فنی نشات گرفته شده از نوع پیشرانه، دریافت می‌کردند. اما برخلاف نُرم و استاندارد آن دوران مرسدس بنز، نسخه‌های مجهز به پیشرانه چهار سیلندر از خانواده W115 و نمونه‌های شش سیلندر با ساختاری لوکس‌تر، از خانواده W114 بودند.

طراحی این پلتفرم به دست پائول بِرَک، سرطراح وقت مرسدس بنز انجام شد و نقطه عطف دوران گذار مرسدس بنز از طراحی وینتج و بسیار زیبای فین‌تیل (FinTail/مرسدس بنز‌های دُم‌دار پس از دوران پونتون) به عصر مدرنیته بود. اگر W123 دهه 1970 (در ایران معروف به بنز دانشجویی) را مدرن‌‌ترین سدان سایز کوچک اقتصادی دوران کلاسیک مرسدس بنز بدانیم، پس W114/W115 را باید مسبب اصلی این داستان معرفی کنیم.

W114/W115 در ایران عنوان «بنز معماری» به خود گرفت چرا که گویا در آن دوران بسیار مورد قشر معمار جامعه ایران بود. با وجود توانایی‌های بسیار زیاد پائول برک، ظاهر W114/W115 بسیار ساده و قابل هضم بود. چراغ‌های عمودی جلو (الهام گرفته از محصولات دوران فین تیل)، جلوپنجره گنبدی شکل کرومی، سپرهای کرومی باریک، بخش انتهایی بسیار مینیمال با چراغ‌های باریک و کوتاه و نمای جانبی بسیار ساده که زیباترین جلوه آن با قالپاق‌های کلاسیک هم رنگ بدنه بود، مهم‌ترین مشخصه‌های طراحی مرسدس بنز 220 بود.

W114/W115 یک بار و در سال 1973 مورد فیس‌لیفت و تغییرات ظاهری قرار گرفت، که هرچند مختصر و مینیمال اما همچنان محسوس و قابل رویت بود. این تغییرات شامل جلوپنجره پهن‌تر اما کوتاه‌تر، حذف سپر دوبل جلو و جایگزینی آن با یک سپر باریک فلزی، حذف لچکی‌ درهای جلو، آینه‌های جانبی بزرگ‌تر و کاهش ارتفاع چراغ‌های جلو نسبت به سطح زمین بود.

با این حال متمایز‌ترین نسخه مرسدس بنز W114/W115 بدون تردید به نسخه‌های سفارش آمریکا بودند. نمونه‌های سفارش آمریکا دو تمایز بسیار فاحش به همراه داشتند. اول آن که سپرهای جلو و عقب به مراتب بزرگ‌تر و به منظور پیروی از قانون فدرال اتوبان‌ها، از نوع مجهز به ضربه‌گیر و دارای پوشش پلاستیکی با تزئینات کرومی بودند. دوم استفاده از چراغ‌های نوع Sealed Beam یا چراغ بسته ویژه بازار آمریکا بودند. در ساختار این چراغ‌ها، حباب و لامپ به صورت یکپارچه ساخته شده بود. پرتاب نور بسیار عالی و نداشتن قابلیت جایگزینی لامپ، از ویژگی‌های آن بود که امروزه چندان محبوب واقع نمی‌شود.

نمای داخلی مرسدس بنز 220 ویژگی‌های رایج بنز‌های دوران را با خود به همراه داشت، لوکس، ساده و زیبا اما به سبک آلمان‌ها. استفاده از تریم دو رنگ نمای داخلی یک ویژگی بسیار رایج میان محصولات آلمانی و آمریکایی دهه‌های 1960 و 1970 بود. چنین سبکی در خودروی مورد بررسی ما هم دیده می‌شود، رودری‌ها و صندلی‌های با پوششی از چرم قهوه‌ای تزئین شده‌اند، که در کنار سقف کرم‌رنگ خودرو هماهنگی بسیار جذابی پدید آورده است. داشبورد خودرو اما تماما به رنگ مشکی است و عدم حضور تریم تزئیناتی از جنس چرم داخلی بر آن، تضاد قطعات نمای داخلی را اندکی بیشتر می‌کند.

فرمان خودرو در نمونه پیش از فیس‌لیفت سال 1973 همچنان از نوع دو شاخه استخوانی سفید رنگ با حلقه کرومی بوق بود، که پس از فیس‌لیفت با نمونه‌های رایج‌تر چهارشاخه بی‌روح پلاستیکی جایگزین شدند. نشانگرهای پشت فرمان ساده‌تر، خوانا‌تر و احتمالا زیباتر از سیستم رایج دهه 1960، از نوع دایره‌ای آنالوگ هستند، که ساختار اصلی طراحی نشانگرهای مرسدس بنز تا سال‌های 2010 را شکل دادند.

با ایجاد تمایز میان W114 و W115 تنها بر اساس پیشرانه، باید بدانید که W115ها همگی از نوع چهار سیلندر بنزینی یا چهار و پنج سیلندر دیزلی بودند در حالی که تمامی نسخه‌های W114 (از جمله نسخه‌های کوپه) به پیشرانه‌های شش سیلندر خطی مجهز شدند. مهم‌ترین تغییرات اعمال شده بر این خودروها، بدون شک ارائه سیستم پاشش سوخت انژکتوری D-jetronic برند بوش در سال 1969 میلادی بود، که برای اولین بار به صورت گسترده بر یک محصول تولید انبوه مرسدس بنز به کار گرفته می‌شد.

گیربکس چهار سرعته دستی یا اتوماتیک (و پنج سرعته دستی) از گزینه‌های قابل سفارش برای مرسدس بنز W114 و W115 بود در حالی که نسخه‌های ویژه بازار آمریکای شمالی بیشتر نمونه‌های اتوماتیک این خودرو را به خود دید.

سیستم تعلیق سواری‌های مرسدس بنز در خانواده W114 و W115 برای اولین بار پس از جنگ جهانی دوم به طور کلی دستخوش تغییر به نوع بازو دنبال‌کننده (Trailing Arm) در محور عقب شد، که تا پیش از ورود سیستم تعلیق جدید مولتی‌‌لینک بر سری W124 (بنز کپل) در دهه 1980 میلادی، تغییر پیدا نکرد. این ساختار تعلیق در مرسدس بنز W116 نیز به کار گرفته شد.

نسخه کوپه این پلتفرم با تجهیز به پیشرانه‌های شش سیلندر، همگی از نوع W114 به شمار می‌آیند و با حرف C در کد شناسایی تجاری از سایر مدل‌ها منحصر می‌شدند. مدل‌ کوپه بدون تردید زیباترین طراحی را در خانواده W114/W115 داشت، اما مزیت رقابتی نسخه کوپه برای مرسدس بنز آن بود که در مقایسه با نسل دوم SL، کوپه 280SL (W113/معروف به پاگودا) و نسل سوم SL، کوپه‌های R107 و C107، فرایند تولید ساده‌تر و هزینه تولید بسیار پایین‌تری داشت.

خروجی قدرتمندترین نمونه مرسدس بنز W114 با پیشرانه 2.8 لیتری ششس سیلندر خطی 12 سوپاپ مجهز به سیستم پاشش سوخت انژکتوری، تقریبا برابر با 180 اسب‌بخار قدرت دردور 6000 و 240 نیوتون‌متر گشتاور در دور 5000 بود. مشخصات این پیشرانه نشان می‌دهد که با ضریب تراکم 9.0 به 1 (9.0:1)، بیشتر به منظور دستیابی به قدرت بیشتر در دور موتور بالاتر ستاپ شده بود که شتاب اولیه‌ای تقریبا برابر با 10 ثانیه و سرعت نهایی 200 کیومتر برساعت برای W114 (در نسخه کوپه) به همراه می‌آورد. اگرچه این اعداد و ارقام برای آن دوران بسیار احترام برانگیز است، اما نمی‌توان خانواده مرسدس بنز W114/W115 را الزاما خودروهای قدرتمندی خطاب کرد، چرا که کلاس E تا زمان عرضه W124 در دهه 1980 میلادی، هرگز از پیشرانه V8 بهره نگرفت و به عنوان یک سدان سایز متوسط قدرتمند ایفای نقش نکرد.

معماری در بازه هشت ساله تولید خود در تیراژ تقریبی کمتر از دو میلیون دستگاه به تولید رسید، که از این تعداد تنها 67 هزار دستگاه آن از نوع کوپه و سایر آن‌ها از نوع سدان بودند. خانواده W114/W115 به دوام و کیفیت ساخت مشهور بودند و نسخه چهار سیلندر W115 آن در بیشتر کشورهای صادراتی در نقش تاکسی و خودروهای اقتصادی شخصی ایفای نقش کردند.

شاید نتوان W114/W115 را الزاماً زیباترین و برترین محصول در سبد بزرگ خانواه مرسدس بنز دانست، اما باید در عین حال ادعا کرد که نمونه‌های کوپه این پلتفرم در زمره زیباترین کوپه‌های هاردتاپ (سقف فلزی فاقد ستون B) مرسدس بنز و از بادوام‌ترین‌های این شرکت و بدون تردید، یکی از تاثیرگذارترین خودروهای ساخته شده در تاریخ این برند اشتوتگارتی است.

_{عکاس: محمدرضا اناری}