سرگذشت برندهای آمریکایی در ایران

دهه پنجاه شمسی مصادف بود با دهه هفتاد میلادی؛ سرآغاز افول ناگهانی خودروهای عضلانی یا ماسل‌کارها و صنعت خودروسازی آمریکا. در ابتدا خودروسازان آمریکایی با همان منوال سابق به افزایش حجم و قدرت پیشرانه ادامه دادند، اما به تدریج با سختگیری‌های شدید قوانین جدید فدرال و بالا رفتن ناگهانی قیمت بنزین به خاطر مسائل سیاسی و جنگ در خاورمیانه، سعی کردند به سمت تولید خودروهایی کوچک‌تر و اقتصادی بروند. در ادامه اما همکاری این خودروسازان با شرکای اروپایی و حتی ژاپنی بیشتر شد.

در ایران هم اهمیت این دوره را باید در این دانست که آخرین دهه ورود رسمی و انبوه خودروهای آمریکایی است. علاوه‌براین، در این دهه به خاطر بهبود کلی وضع معیشت مردم و

شورولت در دهه پنجاه شمسی روزهای طلایی خود را در ایران طی می‌کرد. واردات محصولات این برند که در ابتدای این دهه با مدل‌هایی همانند ایمپالا، کاپریس، کوروت، کامارو، بلیزر و سابربن داغ بود، در میانه این دهه به مونتاژ انجامید. در ابتدا یک مدل از اپل (چیزی بین کومودور و کادت) با نام شورولت رویال (ایران) جانیشن آریا و شاهین شد تا شرکت سهامی جیپ به GM ایران تغییر نام پیدا کند. در مرحه بعدی اما حضور این برند پررنگ‌تر شد و مدل‌هایی همانند نوا، بلیزر (شایان) و C10 راهی خط تولید این کارخانه شدند. شورولت نوا با قیمتی نزدیک به 95 هزار تومان از بهار سال 1356 راهی خط تولید ش

فورد در این دهه باز هم تمرکز خود را برای بازار ایران روی مدل‌های آمریکایی گذاشته بود. با این حال، برخی محصولات اروپایی همانند ون ترانزیت و مدل محبوب تانوس نیز از بین مدل‌های اروپایی انتخاب شدند. خصوصاً تانوس که تا مدت‌ها در ایران طرفداران زیادی داشت و به عنوان یک سدان خانوادگی متوسط مطرح شد. علاوه‌براین، مدل‌های مختلف برانکو، موستانگ، تاندربرد، پینتو و LTD نیز به ایران راه یافتند. شرکت اتوپارس واقع در خیابان شریعتی کنونی، در این دهه نیز به عنوان نمایندگی فورد به فعالیت خود ادامه داد.

در بین برندهای اصلی شرکت GM، پونتیاک در ایران از همه کم‌کارتر بود و به خط تولید شرکت GM ایران نرسید. با این حال محصولات متنوعی از این برند همانند ترنزام، بانویل، پاریزین، گرندام و گردنویل وارد کشورمان شدند. خصوصاً مدل‌های فایربرد و ترنزام تا پیش از پیروزی انقلاب بسیار پرطرفدار بودند و تا دهه‌های بعد نیز مورد توجه واقع شدند. در این دوره بخشی از واردات برند پونتیاک بر عهده شرکت ایران جمس واقع در خیابان طالقانی در نزدیکی سفارت وقت آمریکا بود.

در دهه پنجاه شمسی واردات محصولات کرایسلر، دوج و پلیموت از قبل محدودتر شد. با این حال باز هم محصولات متنوعی از این برندها وارد شدند که در این بین سهم دوج از بقیه بیشتر بود. مدل‌هایی همانند چلنجر، چارجر، دارت و رم چارجر در مقیاسی نسبتاً محدود در مقایسه با برندهای آمریکایی دیگر، وارد ایران شدند و طرفدارانی نیز بدست آوردند. بخشی از واردات برند دوج در این دهه برعهده شرکت سهامی خاص اتو تهران بود که دفتر مرکزی آن در خیابان شریعتی کنونی واقع شده بود و شعباتی نیز در رشت و اهواز داشت.

تا دهه پنجاه شمسی، واردات و مونتاژ محصولات مختلف بیوک برعهده شرکت سهامی جیپ بود. در دهه پنجاه اما با تبدیل شدن این شرکت به GM ایران، تمرکز آن بیشتر روی محصولات شورولت و بیوک بود و به همین دلیل، برخی واردکنندگان دیگر نیز اقدام به واردات محصولاتی جدید کردند. مدل‌های چروکی چیف، واگونییر (آهو) و شهباز (CJ-5) در این دهه توسط شرکت سهامی جیپ وارد و مونتاژ شدند. اما برای مثال مدل‌های CJ-7 (گلدن ایگل و رنه گید)، توسط شرکت اکزاد واقع در خیابان قائم م

واردات کادیلاک تا دهه پنجاه شمسی، بسیار انحصاری و محدود بود و بسیاری از نمونه‌های وارد شده، توسط اشخاص پرنفوذ و وابستگان دربار و یا برای موارد تشریفاتی وارد می‌شدند. در این دهه اما طلسم این برند شکسته شد و بسیاری از مردمی که وضعیت مالی خوبی داشتند هم توانستند محصولات مختلف این برند، اعم از الدورادو و فلیتوود را، هر چند با شرایطی خاص، تهیه کنند. اما اوج کار را باید آغاز مونتاژ مدل سویل (ایران) در کارخانجات GM ایران از سال 1356 دانست. این کادیلاک با ابعادی متوسط و تکنولوژی روز، برترین محصول خودرسازان ایرانی بود که با قیمتی در حدود 230 هزار تومان به بازار عرضه شد. بعد از پیروزی انقلاب اما به خاطر جو حاکم، پارس خودرو مجبور شد تا خودرو را با قیمتی در حدود 190 هزار تومان بفروشد.

بیوک به عنوان برند میانی شرکت GM، در دهه پنجاه شمسی نقشی نسبتاً پررنگ در بازار خودروی ایران داشت و تعدادی از محصولات مختلف آن وارد بازار کشور شدند. در کنار شورولت و کادیلاک، شرکت GM ایران مدل اسکای‌لارک را با نام بیوک در ایران مونتاژ کرد. این خودرو با قیمتی در حدود 120 هزار تومان، به لطف پیشرانه 8 سیلندر 350 اینچ مکعبی و تجهیزاتی همانند شیشه‌های برقی و فرمان تلسکوپی، بسیار مورد توجه قرار گرفت. مونتاژ بیوک از بهار سال 1356 آغاز شد و تا پس از پیروزی انقلاب نیز ادامه داشت.