سرگذشت برندهای آمریکایی در ایران

در دهه سی شمسی، وضعیت بازار خودرو در ایران به طور قابل توجهی تغییر کرد. در این دهه بود که مونتاژ خودرو آغاز شد و برندهای متنوعی به صورت رسمی به ایران وارد شدند. تا پیش از آن، با وجود تنوع قابل قبول، تیراژ واردات خودرو بسیار محدود بود، خودرو کالایی بسیار لوکس‌ و خارج از دسترس عموم قلمداد می‌شد. علاوه‌براین، مشکلات اقتصادی در دو دوره جنگ‌های جهانی و خصوصاً جنگ جهانی دوم، واردات خودرو را با مشکلاتی اساسی مواجه کرد. به هر جهت در این دوره بیشترین سهم از واردات خودرو متوجه برندهای آمریکایی بود و به نحوی، به جز چند برند اروپایی، بقیه برندهای مشهور در بازار کشورمان آمریکایی بودند.

هادسون یکی از برندهایی بود که در دهه پنجاه میلادی، مصادف با دهه سی شمسی، از صحنه روزگار محو شد. با این حال در اواخر دهه بیست و اوایل دهه سی، به لطف سری جدید مشهور به Step-Down، این خودروساز توانست برای خود اعتبار خاصی ایجاد کند که در این بین مدل هورنت از همه مشهورتر بود. واردات هادسون به ایران در این دوره انجام می‌شد و شرکت سهامی و تجارتی ایران واقع در خیابان فردوسی، واردات آن را برعهده داشت. البته در نهایت تعداد هادسون‌های وارد شده به ایران در مقایسه به بسیاری از برندهای آمریکایی چندان قابل توجه نبود.

تا پیش از دهه پنجاه میلادی، کرایسلر برند لوکسی بود که چند مدل استثنایی ساختارشکن را تولید کرده بود که اکثراً از نظر فروش موفقیتی بزرگ محسوب نمی‌شدند. با این حال از اواخر دهه چهل میلادی بود که وضعیت فرق کرد و کرایسلر به سمت موفقیت‌هایی بزرگ حرکت کرد. مدل‌هایی همانند ویندزور و نیویورکر توانستند اعتبار این برند را در سطح جهانی بهبود بخشند. در اواخر دهه بیست شمسی، واردات این برند به ایران بر عهده شرکت سهامی اتو ایران واقع در خیابان سعدی بود. در دهه‌‌های قبل اما شرکت ف.آ.کتانه واردات محصولات کرایسلر را برعهده داشت.

لینکلن به عنوان تولیدکننده محصولات لوکس گروه فورد، از همان ابتدا خودروهایی مناسب سران کشورها و روسای جمهور آمریکا تولید می‌کرد. در دهه‌های ابتدایی حیاتش یعنی پیش از دهه پنجاه میلادی، لینکلن خودروهایی برپایه پلتفرم محصولات فورد تولید می‌کرد که بعضاً نیز با موفقیت‌هایی مواجه شدند. در این دوره تعدادی از محصولات مختلف این برند به ایران راه یافتند که شرکت کازاماد واقع در خیابان سعدی تهران، مسئولیت واردات آن‌ها را برعهده داشت.

کورد یکی از برندهای دوران طلایی صنعت خودروی آمریکا پیش از جنگ جهانی دوم است. برندی که در دوران کوتاه حیاتش، تعدادی از خاص‌ترین محصولات را تولید کرد و برای اولین بار توانست با سری 810/812 انتقال قدرت به چرخ جلو و چراغ‌های مخفی شونده را به جهان خودرو عرضه کند. چنین خودرو خاصی در تیراژی بسیار محدود ساخته شد، اما نکته جالب این که تعداد انگشت‌شماری نیز به کشورمان وارد شدند که در این میان حداقل یک نمونه هنوز هم باقی مانده است. در آن زمان تجارتخانه شاهینیان در خیابان چراغ برق، واردات همان چند نسخه را برعهده داشت.

آبورن همزمان نام شهری کوچک در ایالت کالیفرنیا و برندی گمشده از دوران طلایی خودروسازی آمریکا پیش از جنگ جهانی دوم است که برای مدتی، به ساخت خودروهایی سریع و با روح اسپرت مشغول بود. این خودروها که اکثراً ظاهری لوکس و در عین حال آیرودینامیک داشتند، بسیار مشهور شدند. در این بین مدل اسپیدستر به خاطر سرعت و شتابگیری خوبش خصوصاً در نمونه مجهز به سوپرشارژر، شهره خاص و عام شد. در این دوره تجارتخانه شاهینیان واقع در خیابان چراغ برق، تعدادی از محصولات این برند را به ایران وارد کرد.

فورد به عنوان اولین سازنده خودرو در مقیاسی انبوه بود که توانست قیمت این محصول را برای اقشار گسترده‌تری مناسب سازد. از همان دهه‌های اول سده 1300 شمسی در بازار ایران حاضر شد و توانست موفقیتی قابل توجه کسب کند. این موفقیت پایه و اساس شناخته شدن محصولات آمریکایی و خصوصاً برند فورد بود که تا دهه‌های بعد ادامه یافت. در این بین اما محصولات این خودروساز در رده‌های مختلفی عرضه می‌شدند که توانایی فورد برای رقابت را افزایش می‌داد. در آن زمان واردات فورد برعهده شرکت زلوف و شرکا واقع در خیابان چراغ برق تهران بود.

یکی از نام‌هایی که مدتهاست از عرصه خودروسازی آمریکا کنار رفته، استودبیکر است. این برند مشهور که دهه‌ها خودروهای خاص و استثنایی تولید می‌کرد، تا اوایل دهه چهل شمسی نیز در بازار ایران به طور رسمی فعالیت داشت و توانسته بود سهمی هر چند ناچیز از فروش خودرو در کشورمان را به خود اختصاص دهد. در دهه‌های متوالی، واردات این برند برعهده شرکت‌های مختلفی بود. در اوایل کار اما شرکت تفنگچیان واقع در خیابان چراغ برق تهران، واردات محصولات استودبیکر را برعهده داشت.

یکی از لوکس‌ترین خودروسازان فراموش شده آمریکا در دهه‌های 30 تا 50 میلادی، پاکارد است. خودروسازی که در ایران هم حضوری جدی داشت و توانست فروشی هر چند ناچیز را از آن خود کند. پاکارد در ایران همواره در سایه رقبایی مشهورتر و شناخته شده بود که فروشی بیشتری داشتند و معمولاً بازار آن‌ها نیز از ثبات بیشتری برخوردار بود. در ابتدا نمایندگی پاکارد در ایران یعنی شرکت کاشف و برداران، در خیابان صنیع الدوله واقع بود که بعدها به مکانی بزرگتر در خیابان سعدی کنونی انتقال یافت.