علائم خرابی پمپ کلاچ؛ چطور متوجه خرابی شویم؟

سیستم کلاچ خودروهای دنده‌ای، قطعه‌ای هیدرولیکی به نام پمپ کلاچ را دارد که با کمک روغن هیدرولیک، فشار پای راننده را از پدال کلاچ به سمت دیسک و صفحه کلاچ انتقال می‌دهد. این قطعه از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود:

1. پمپ اصلی (بالایی): زیر پدال کلاچ قرار دارد و با فشار به پدال، روغن را به پمپ پایین می‌فرستد.
2. پمپ کلاچ پایین : این قطعه در نزدیکی گیربکس، فشار روغن را به دوشاخه کلاچ منتقل می‌کند تا صفحه کلاچ جدا شود.

1. تبدیل فشار پای راننده به فشار هیدرولیکی.
2. انتقال فشار به کلاچ خودرو.
3. کمک به تعویض نرمتر و دقیق‌تر دنده‌ها.
4. جلوگیری از وارد شدن ضربه به گیربکس.

1. پمپ کلاچ هیدرولیکی: پمپ کلاچ هیدرولیکی به عنوان متداول ‌ترین نوع در خودروهای دنده‌ای نصب می‌شود. در این مدل با فشار پای راننده، روغن هیدرولیک به پمپ بالا و پایین هدایت می‌شود. دقت تعویض دنده در این سیستم به راننده بستگی دارد. هزینه تعمیر نسبت به پمپ برقی، کمتر خواهد بود.

2. پمپ کلاچ برقی (E-Clutch / Actuator): در خودروهای مجهز به گیربکس خودکار معمولی و نیمه خودکار AMT، پمپ کلاچ برقی نصب می‌شود. در این مدل از سیم یا لوله هیدرولیک خبری نیست چراکه برای درگیر شدن کلاچ از حسگر و موتور برقی استفاده می‌شود. دقت تعویض دنده در این مدل بالاست درحالیکه سیستم به وجود پدال نیازی ندارد. در صورت بروز خرابی، هزینه تعمیر این سیستم به مراتب بالاتر است.

1. نرم یا سفت شدن غیرعادی پدال کلاچ: می‌تواند نشانه‌ای از نشت یا گیر کردن روغن باشد.
2. مشکل در جا رفتن دنده‌ها: فشار هیدرولیک کافی به کلاچ نمی‌رسد.
3. نشت روغن اطراف پدال یا نزدیک گیربکس: نشانه‌ای از خرابی واشر یا سیلندر پمپ.
4. خالی کردن پدال: پایین رفتن و عدم برگشت پدال به طرف بالا می‌تواند نشانه‌ای از نشتی داخلی یا خرابی فنر باشد.
5. کم شدن سطح روغن مخزن کلاچ: احتمال نشتی در مدار هیدرولیک‌
6. لرزش خودرو در هنگام گرفتن کلاچ: عدم دریافت روغن کافی در پمپ پایین.
7. صدای سوت یا زوزه در هنگام گرفتن کلاچ: ورود هوا یا خشکی مدار.

1. سایش در داخل سیلندر پمپ (معمولا به‌ دلیل عمر بالای قطعه)
2. نشت روغن هیدرولیک از واشرها یا اتصالات
3. ورود هوا به سیستم کلاچ
4. استفاده از روغن بی‌کیفیت یا نامناسب
5. خرابی پمپ پایین یا خرابی همزمان دو پمپ
6. استفاده طولانی بدون تعویض روغن کلاچ

1. بررسی مخزن روغن کلاچ (که معمولا در کنار مخزن ترمز قرار دارد)
2. اگر میزان روغن خیلی کم باشد، احتمال نشتی بررسی شود.
3. هواگیری کامل سیستم کلاچ با ابزار مخصوص.
4. در صورت خرابی پمپ،تعویض قطعه لازم است. این عمل معمولا بین 1 تا 2 ساعت زمان می‌برد. بهتر است هر دو پمپ (بالا و پایین) به طور همزمان بررسی یا تعویض شوند.در موارد خاص می‌شود کیت تعمیر پمپ را نصب کرد که البته به صورت موقتی خواهد بود.

نکته مهم: روغن مورد استفاده در پمپ کلاچ اغلبDOT3  یا DOT4 است اما باید دفترچه راهنما بررسی شود چون استفاده از روغن نامناسب می‌تواند به واشرها آسیب بزند.

احتمال دارد که بعد از تعویض پمپ کلاچ، تعویض دنده‌ها کمی سخت‌تر از قبل انجام شود. این اتفاق معمولا به یکی از دلایل زیر ارتباط دارد:
1.  هواگیری ناقص: در صورت باقی ماندن هوا در سیستم، فشار به درستی منتقل نمی‌شود.
2. تنظیم نبودن طول پمپ یا شاخک کلاچ: نیاز به رگلاژ دارد.
3. احتمال دارد که با وجود خرابی پمپ پایین، فقط پمپ بالایی تعویض شده باشد.
4. روغن نامناسب.

پمپ کلاچ را در صورت بروز نشت‌ جزئی، خشکی یا جرم گرفتگی سیلندر داخلی و همچنین خرابی رینگهای داخلی، می‌توان تعمیر کرد هرچند که این راه حل، موقت خواهد بود. اما در صورت ساییدگی یا ترک خوردگی داخل سیلندر، نشتی شدید یا خرابی رزوه‌ها، خوردگی یا زنگ‌زدگی فلز و افت فشار شدید، تعویض پمپ اجباری است.

عمر مفید پمپ کلاچ به نحوه رانندگی و شرایط نگهداری بستگی دارد ولی به‌ صورت میانگین و با استفاده نرمال، این قطعه بین 100 تا 200 هزار کیلومتر یعنی 4 تا 7 سال دوام می‌آورد. عوامل موثر در کاهش عمر پمپ کلاچ:

1. استفاده زیاد از کلاچ در ترافیک
2. روغن کلاچ کهنه یا بی‌کیفیت
3. نشتی‌های سیستم یا ورود هوا
4. دمای زیاد در محیط پیشرانه