بازار خودرو در پنج ماه اول سال 1404

با نگاهی به آمار منتشر شده از تیراژ تولید خودرو در پنج ماه اول امسال، می‌بینیم که وضعیت تولید در بعضی از بخش‌های خودروسازی روبه‌بالا بوده و در بعضی از بخش‌ها نیز شاهد کاهش تولید هستیم. این وضعیت در خودروهای سواری با کاهش قابل‌توجهی روبرو شده است و البته در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای، وضعیت به نفع خودروهای باری است. هرچند که آمار تولید اتوبوس‌های بین‌شهری به وضعیتی رسیده است که مسئولین برای نوسازی ناوگان مسافری جاده‌ای باید به فکر راه و چاره‌ای اساسی باشند.

با نگاهی به تیراژ تولید خودرو در کشور در پنج ماه  اول امسال نسبت به مدت مشابه آن در سال 1403 می‌بینیم که تولید خودرو از 509 هزار و 333 دستگاه به رقم 413 هزار و 778 دستگاه در پنج ماه اول امسال رسیده است که به معنی کاهش چشمگیر و معنادار 19 درصدی خواهد بود. این در حالی است که وزارت صمت برای امسال، برنامه تولید 1.5 میلیون دستگاهی را تدارک دیده بود که البته این برنامه‌ریزی‌ها در سال‌های گذشته نیز محقق نشده است.

البته افت اصلی تولید خودرو در کشور مربوط به بخش خودروهای سواری با 16 درصد است که از رقم ۴۳۵ هزار و ۴۰۴ دستگاه خودرو در سال 1403 به عدد ۳۶۵ هزار و ۵۹۳ دستگاه در پنج ماه اول امسال رسیده‌ایم.

اما در بخش خودروهای تجاری نیز شاهد کاهش و افزایش تیراژ تولید هستیم. در حالی که بخش حمل‌ونقل باری با افزایش تولید روبرو شده است، در بخش حمل‌ونقل مسافری که اهمیت زیادی نیز دارد، کاهش تولید را می‌بینیم که وضعیت در بخش ساخت اتوبوس‌های بین‌شهری به وضعیت غیرقابل‌قبولی رسیده است.

در این آمار می‌بینیم که در کنار کاهش تولید خودروهای سواری، خودروهای تجاری شامل پیکاپ‌ها، مینی‌بوس و میدل باس و از همه مهم‌تر، اتوبوس با کاهش قابل‌توجهی روبرو شده است. در این میان از بخش خودروهای مسافری فقط ون‌ها با افزایش تولید همراه بوده‌اند و در بخش خودروهای باری؛ یعنی کامیونت‌ها، کامیون و کشنده‌ها نیز شاهد افزایش تولید هستیم.

تولید وانت‌بار و پیکاپ‌ها نیز در این بین با کاهش چشمگیری مواجه شده است. به نحوی که تولید این رده از خودروها که هرچند در کشورمان با کاربری شخصی است؛ اما در رده خودروهای تجاری قرار دارد، از 65704 دستگاه در سال گذشته در مقایسه با مدت مشابه امسال به رقم 36615 دستگاه رسیده است که کاهش 44 درصدی را نشان می‌دهد. این در حالی است که در طی این مدت حتی چندین برند جدید نیز در بازار پیکاپ‌های کشورمان معرفی شده است و انتظار می‌رود که حجم تولید نیز با توجه به افزایش تنوع، بالاتر برود.

در سال‌های اخیر، ون‌ها سهم خوبی از بازار را به دست آورده‌اند و با استفاده‌ای که از این خودروها در شرکت‌های خدماتی و حتی حمل‌ونقل بارهای کوچک در داخل شهرها می‌شود و همچنین مصارف حمل‌ونقل مسافری و کمپر، شاهد حضور بیش‌ازپیش این خودروها در خیابان‌ها و جاده‌ها هستیم.

به این ترتیب با افزایش تنوع ون‌ها در خودروسازی‌های کشور، آمار تولید این خودروها نیز با رشد 65 درصدی نسبت به سال پیش روبرو بوده است. امروزه بسیاری از شرکت‌های تولیدی بزرگ از ون‌ها برای حمل‌ونقل پرسنل و نیروهای خود به جای مینی‌بوس و میدل باس‌ها استفاده می‌کنند و مصارف شخصی از این خودروها مثل جابه‌جایی دربستی مسافر نیز زیاد دیده می‌شود.

می‌توان گفت که از سال 1397 شاهد کاهش چشمگیر تولید خودروهای مسافربری جاده‌ای در کشورمان بودیم. تا جایی که حتی در برخی از شرکت‌های سازنده اتوبوس، تعداد تولید به صفر نیز نزدیک شد. کاهش تولید خودروهای مسافری خصوصاً اتوبوس‌های بین شهری که سهم اصلی حمل و نقل مسافری را در کشورمان برعهده دارد، مسئولین وقت را در سال‌های اخیر به فکر واردات اتوبوس‌های کارکرده مثل خودروهای باری کارکرده و حتی نمونه‌های چینی صفر کیلومتر انداخت.

این وضعیت نشان می‌دهد که علاقه به سمت سرمایه‌گذاری در بخش خودروهای مسافربری به شدت در مقایسه با خودروهای تجاری باری، کمتر است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مشکلات و سختی‌های بیشتر و حساسیت و بالاتر این کار و همچنین قیمت‌های بسیار عجیب‌وغریب خودروهای مسافری نسبت به خودروهای باری در این روزها اشاره کرد که سرمایه‌گذاری در این بخش را بدون توجیه می‌کند. این در حالی است که در گذشته، اختلاف قیمت چندانی بین یک خودرو باری و مسافری نبود و اختلاف موجود هم قابل‌توجیه بود. اما امروزه این اختلاف به حدی است که بسیاری حتی ترجیح می‌دهند تا از بخش مسافری به بخش باری مهاجرت کنند. برای مثال در این روزها اتوبوس‌های اروپایی صفرکیلومتر از حوالی 50 میلیارد تومان تا 80 میلیارد تومان قیمت‌گذاری می‌شوند.

در این بین، تولیدی مینی‌بوس و میدل باس از 224 دستگاه در سال 1403 به تعداد 222 دستگاه رسیده است که نشان می‌دهد بازار این خودروها تا حدود زیادی ثابت بوده و مشتریان خود را هنوز دارد. امروزه بسیاری از سازمان‌های دولتی و غیردولتی و همچنین شرکت‌ها و هتل‌ها به سمت خرید مینی‌بوس و میدل باس می‌روند و البته در بخش حمل‌ونقل مسافری جاده‌ای، می‌بینیم که این رده از خودروهای مسافری، نقش چندان پررنگی ندارند و بیشتر استفاده‌های سازمانی و درون‌شهری از این خودروها می‌شود.

اما کاهش صد دستگاهی در تولید اتوبوس را شاهدیم که به معنی کاهش 26 درصدی هست. ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم حجم زیادی از تولید اتوبوس در کشور مربوط به اتوبوس‌های شهری می‌شود و آمار تولید اتوبوس‌های بین شهری بسیار پایین است. این وضعیت ضرورت نگاه سریع‌تر مسئولین به روند تولید و نوسازی ناوگان مسافری جاده‌ای را می‌طلبد تا هرچه سریع‌تر و برای افزایش تولید و کاهش سن این ناوگان، از طرح‌های تشویقی و کمکی استفاده کنند.

این روزها تنوع بسیاری زیادی در کامیونت، کامیون و کشنده‌ها داریم و می‌توان گفت که تمام شرکت‌های تجاری ساز کشورمان، یک کامیونت در سبد محصولاتش دارد. متنوع‌ترین بخش نیز به کامیونت اختصاص دارد که این روزها در تناژهای 6 تن تا 10 تن در کشورمان در حال تولید هست و نمونه‌های برقی این خودروها نیز رونمایی شده‌اند. کشنده‌ها نیز تنوع بسیار خوبی دارند و عرضه‌های شرایطی این خودروها، بسیاری به سمت خرید کشنده و کامیون و کامیونت می‌روند.

تولید کامیونت، کامیون و کشنده نسبت به پارسال با رشد 43 درصدی همراه شده است.

جدول تولید خودروهای تجاری در 5 ماه اول 1403 و 1404

در طی ماه‌های ابتدایی سال جاری، اتفاقات مهمی در کشورمان رخ‌داده است که جهت سرمایه‌گذاری و روند خرج‌کرد بسیاری از مردم جامعه را تغییر داده است. در ابتدای سال با کاهش قیمت ارز، بازار به سمت افزایش فروش پیش می‌رفت که با شروع جنگ دوازده‌روزه، بسیاری از خریدهای خودرویی و حتی غیر خودرویی مردم، متوقف شد. اوضاع تولید کارخانه‌ها و بار دچار افت شدیدی شد و با توجه به صحبت‌هایی که از امکان ادامه و شروع دوباره جنگ در پیش است، بسیاری از فعالیت‌های تجاری با کاهش سرعت روبرو شده است. ضمن اینکه با تنگ‌تر شدن بحث تحریم‌ها و افزایش قیمت ارز و در پی آن، افزایش قیمت خودروها، بسیاری از خریداران نیز تغییر رویه می‌دهند که در نهایت در کنار کاهش حجم تولید شرکت‌ها به خاطر مشکلات تحریم، بسیاری از خریداران نیز از بازار حذف شده‌اند.

تمام این موارد در کنار هم باعث می‌شود تا حجم تیراژ در این مدت کاهش پیدا کند. اما چیزی که در این بین باید بیش‌ازپیش به آن توجه کرد، نوسازی ناوگان مسافربری و اهمیت فوق‌العاده بالای آن هست. می‌توان گفت در تمام هفته‌ها خبرهایی از تصادفات مرگبار اتوبوس‌ها در کشورمان می‌شنویم که یک طرف این قضیه، فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل مسافری و تردد اتوبوس‌هایی هست که فاقد تکنولوژی‌های کمکی و ایمنی مناسب بوده و حتی در بخش‌های فنی نیز دچار مشکلات زیادی هستند که در بسیاری از این تصادفات، به آنها اشاره می‌شود.