تمام آن چه که باید در مورد ضد یخ بدانید

اگر خودرو دارید، احتمالاً به‌خوبی می‌دانید که با پایان فصل تابستان و سرد شدن هوا، حتماً باید میزان ضد یخ داخل رادیاتور را بررسی کنید. این روزها هم که فصل زمستان تازه شروع شده، بار دیگر بحث مواردی مانند ضد یخ داغ می‌شود. ما قبلاً در مطلبی به این موضوع پرداخته‌ایم که چگونه می‌توانید خودروی خود را برای فصل زمستان آماده کنید، ولی به‌صورت خلاصه مواردی مانند تایرها، روغن‌موتور، چراغ‌ها، برف‌پاک‌کن و حتی باتری باید علاوه بر ضد یخ برای آماده کردن خودرو برای فصل زمستان بررسی شوند.

”ضد یخ‌ها علاوه‌بر پیش‌گیری از یخ زدن پیشرانه خودرو به هنگام فصل زمستان، از جوش آمدن آب رادیاتور در فصل تابستان هم پیش‌گیری می‌کنند.“سیستم خنک‌کننده پیشرانه نقشی بسیار مهم و حیاتی در خودروی شما دارد. کارکرد درست و صحیح آن منوط به رسیدگی و مراقبت‌های شما دارد و نتیجه آن را در پیشرانه‌ای سالم و بدون ایراد خواهید دید. در این سیستم، مایعی به نام ضد یخ وجود دارد که از داغ شدن پیشرانه جلوگیری کرده و همچنین زمانی که در فصل زمستان خودرو را در بیرون پارک می‌کنید، از یخ زدن آن جلوگیری می‌نماید. در ادامه مطلب «باما» همراه شوید تا نگاهی دقیق‌تر به ضد یخ، این مایع حیات خودرو بیندازیم.

ضد یخ چیست؟

ضد یخ یک مایع مبتنی بر گلیکول است که با آب ترکیب شده و داخل سیستم خنک‌کننده پیشرانه ریخته می‌شود. همان طور که از نام آن پیداست، ضد یخ موجب می‌شود تا مایع خنک‌کننده پیشرانه در دماهای زیر صفر درجه یخ نزند. مایع ضد یخ همچنین از خوردگی قطعات پیش‌گیری کرده و تبادل دمایی میان پیشرانه و مایع خنک‌کننده را بهتر می‌کند.

خنک‌کننده چیست؟

خیلی ساده بخواهیم بگوییم، خنک‌کننده مایعی است که داخل مجاری خاص پیشرانه جریان دارد و به کاهش دمای آن کمک می‌کند. اکثریت خودروهای مدرن و امروزی از سیستم خنک‌کننده مایع برای کاهش دما حین کار کردن استفاده می‌نمایند. زمانی که در یک فروشگاه یا به‌صورت آنلاین می‌خواهید ضد یخ یا مایع خنک‌کننده خریداری کنید، باید تفاوت بین این دو را به‌خوبی بدانید. اگر روی محصولی که خریداری کرده‌اید خنک‌کننده یا Coolant نوشته شده، باید بدانید که این محصول ترکیبی از ضد یخ و آب بوده و بدون اضافه کردن چیز دیگری باید آن را به رادیاتور خودروی خود اضافه نمایید. اگر روی محصول خریداری شده ضد یخ یا Antifreeze نوشته شده، حتماً قبل از استفاده داخل رادیاتور باید آن را با مقدار کافی آب مخلوط کنید.

انواع ضد یخ

در بسیاری از خودروهای مدرن، به منظور حفظ دمای ایده‌آل پیشرانه و جلوگیری از آسیب دیدن آن، از انواع جدید ضد یخ استفاده می‌شود. امروزه، شرکت‌های خودروسازی در سراسر دنیا به‌طورکلی از سه نوع ضد یخ در خودروهای خود استفاده می‌کنند:

IAT – Inorganic Additive Technology

چندین دهه است که ضد یخ‌های سبز رنگ معروف در همه جای دنیا از یخ زدن پیشرانه‌های خودروها جلوگیری می‌کنند، ولی این روزها در خودروهای مدرن کم‌تر شاهد استفاده از آن‌ها هستیم. یکی از دلایل اصلی کاهش استفاده از این نوع ضد یخ طول عمر کم آن است که سریع‌تر و معمولاً هر دو سال یک بار نیاز به تعویض دارند.

OAT – Organic Acid Technology

این نوع ضد یخ‌ها که معمولاً توسط شرکت جنرال موتورز استفاده می‌شود با دیگر انواع ضد یخ تفاوت‌های زیادی دارد. ضد یخ OAT را در بازار معمولاً در رنگ‌های مختلفی مانند نارنجی، زرد، قرمز یا بنفش می‌توان یافت و هر 5 سال یک بار نیاز به تعویض دارند.

HOAT – Hybrid Organic Acid Technology

این نوع ضد یخ که مزایای هر دو ضد یخ IAT و OAT را به‌صورت هم‌زمان ارائه می‌کند، زرد یا نارنجی بوده و بیشتر در خودروهای فیات و کرایسلر استفاده شده است. این نوع ضد یخ را معمولاً هر 5 سال یک بار باید تعویض کرد، هرچند برخی خودروسازها می‌گویند هر 10 سال یک بار هم می‌توان آن‌ها را با ضد یخ جدید جایگزین کرد.

مایع خنک‌ کننده چگونه کار می‌کند؟

سیستم خنک‌کننده یک حلقه بسته است که مایع خنک‌کننده در آن داخل مجاری کوچکی داخل بلوک پیشرانه و سرسیلندر جریان پیدا کرده و گرما را از فلز به خود جلب می‌کند و نهایتاً دوباره به رادیاتور باز می‌گردد. هوایی که از داخل رادیاتور عبور می‌کند وظیفه خنک کردن مایع داغ بازگشتی از پیشرانه را بر عهده دارد و دوباره، بعد از خنک شدن این مایع وارد پیشرانه می‌شود. قطعه‌ای به نام ترموستات این جریان مایع خنک‌کننده  را کنترل می‌کند. در پیشرانه‌های مدرن، به‌منظور افزایش بهره‌وری میزان خنک‌کننده را بسته به شرایط مختلف تغییر می‌دهند.

آیا مایع خنک‌ کننده فقط آب نیست؟

بخش اعظمی از آن را آب تشکیل می‌دهد. البته هر خودروساز در این زمینه دستورالعمل‌های خاص خود را دارد که برای انتخاب مایع خنک‌کننده حتماً پیشنهاد می‌کنیم به دفترچه راهنمای خودروی خود سر بزنید. این که چند وقت یک بار در صورت کم شدن میزان مایع خنک‌کننده داخل رادیاتور آن را با آب پر کنید اشکالی ندارد، ولی به هنگام تخلیه رادیاتور و پر کردن دوباره آن، حتماً باید ترکیبی از آب و ضد یخ را استفاده کنید.

آیا باید نگران لجن داخل مایع خنک‌ کننده باشم؟

الزاماً نه. اگر دمای پیشرانه تحت کنترل است و مشکلی از این بابت وجود ندارد، نباید در این مورد هیچ‌گونه نگرانی داشته باشید. این گونه لجن‌ها داخل رادیاتور و سیستم خنک‌کننده به دلیل استفاده از آب سخت داخل سیستم تشکیل می‌شوند. البته پیشنهاد می‌شود برای اطمینان از کارکرد صحیح و بهینه سیستم خنک‌کننده، در مواقع این چنینی به صورت کامل مایع سیستم را تخلیه کرده و آن را با یک مایع شوینده مناسب تمیز کنید. نهایتاً باید دوباره ترکیبی مناسب از آب و ضد یخ را داخل رادیاتور بریزید. پیشنهاد می‌شود آب جوشانده شده را داخل رادیاتور استفاده کنید تا دچار مشکلات این چنینی نشوید.

چند وقت یک بار باید مایع خنک‌ کننده را تعویض کنم؟

برای دریافت پاسخ سوال‌های این چنینی همیشه پیشنهاد می‌کنیم به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید، ولی به‌طورکلی پیشنهاد می‌گردد که هر دو سال یا هر 32 هزار کیلومتر یک بار، کل مایع خنک‌کننده تخلیه و جایگزین شود. با توجه به پیشرفت‌هایی که در تکنولوژی ساخت ضد یخ به‌دست‌آمده، این روزها حتی این عدد تا 5 سال هم افزایش پیدا کره است. البته این روزها قرص‌هایی هم وجود دارند که برای تمیز کردن سیستم خنک‌کننده خودرو طراحی و ساخته می‌شوند.

چه مقدار باید ضد یخ به رادیاتور اضافه کنم؟

بیشتر ضد یخ‌ها یک دستور استفاده روی بسته‌بندی خود دارند که همیشه می‌توانید از آن استفاده کنید.

آیا می‌توان غلظت ضد یخ داخل مایع خنک‌ کننده را اندازه گرفت؟

بله، با کمک یک تستر ضد یخ می‌توان به راحتی این کار را انجام داد. این تسترها را می‌توانید از فروشگاه‌ها خریداری کنید. البته یک راه بسیار راحت و کم هزینه هم وجود دارد که می‌توانید مقداری از مایع خنک‌کننده خودروی خود را داخل یک لیوان فلزی ریخته و به مدت 24 ساعت داخل فریزر قرار دهید، اگر مایع یخ زده بود زمان تعویض مایع خنک‌کننده فرا رسیده است. البته باید اشاره کنیم که این روش هیچ‌وقت نمی‌تواند به اندازه تستر دقیق باشد و فقط درصورتی‌که هیچ راه‌کار دیگری ندارید پیشنهاد می‌شود.

چه نوع ضد یخی باید خریداری کنم؟

ضد یخ قرمز، ضد یخ آبی، ضد یخ صورتی، ضد یخ سبز؟ کدام یک را باید استفاده کنید؟ پاسخ کوتاه این است که باید به دفترچه راهنمای خودروی خود مراجعه کرده و آن چه شرکت سازنده پیشنهاد کرده را خریداری و استفاده نمایید. البته همان طور که گفته شد، ضد یخ IAT یا همان ضد یخ‌های سبز رنگ معروف در ایران روی اکثریت خودروها استفاده می‌شوند.

هشدار!

شاید شما مطلع نباشید، ولی اتیلن گلیکول به عنوان ماده اصلی استفاده شده در ساخت ضد یخ و مایع خنک‌ کننده، فوق‌العاده سمی است. مسمومیت با ضد یخ می‌تواند آسیب جدی به قلب، کلیه‌ها و مغز شما وارد کرده و حتی شما را بکشد. بنابراین نیازی به تاکید نیست که هنگام کار کردن با ضد یخ باید حواستان را به خوبی جمع کنید، مخصوصاً اگر حیوانات یا کودکان در کنارتان حضور دارند.

حیوانات به دلیل بوی ضد یخ و کودکان نیز معمولاً به علت رنگ جذابی که آن‌ها دارند به سمت ضد یخ جلب می‌شوند. با توجه به مزه بسیار تلخی که شرکت‌های سازنده به ضد یخ اضافه می‌کنند، معمولاً انسان یا حیوان نمی‌تواند آن را بخورد، ولی در کل بهتر است ضد یخ را در محلی امن نگهداری کنید. اگر مقداری ضد یخ روی زمین ریخته شده حتماً باید آن را تمیز کرده و با آب محل آن را بشویید. هنگام تمیز کردن ضد یخ حتماً از دستکش استفاده کنید، زیرا اتیلن گلیکول می‌تواند در اثر جذب از طریق پوست به اعضای داخلی بدن آسیب برساند. استنشاق گاز ضد یخ نیز می‌تواند خطرناک باشد. در ضد یخ‌های جدید و مدرن معمولاً از پروپیلن گلیکول استفاده می‌شود. این ماده به اندازه اتیلن گلیکول سمی نیست. به هنگام خرید ضد یخ، تا حد امکان سعی کنید از این نوع خریداری کنید. معمولاً ماده سازنده ضد یخ روی لیبل آن نوشته می‌شود.