سرگذشت رنو در ایران

یکی از باسابقه‌ترین و مشهورترین برندهای خودروسازی حاضر در ایران، رنو فرانسه است. از ابتدای ورود خودرو به ایران در دوره قاجار تا به امروز، رنو نقشی حیاتی در معادلات صنعت خودرو ایران داشته و امروزه نیز در پی دوره‌های پرفراز و نشیب سیاسی، به بخشی جدایی‌ناپذیر از صنعت و سیاست ایران بدل شده است. حضور رنو در ایران از یک واردات ساده، در دهه پنجاه شمسی به مونتاژی گسترده بدل شد. تولیدی که به نحوی پایه‌گذار روابطی گسترده در دهه‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی شد که تا به امروز ادامه داشته و آینده آن به خاطر حواشی سیاسی، دارای ابهاماتی شده است.

اولین خودرویی که به طور رسمی به ایران آمد، در سال 1279 توسط مظفرالدین شاه به قیمت معادل 4000 تومان از رنوی فرانسه خریداری شده بود. گفته می‌شود دو دستگاه رنو Voiturette مدل 1900 (اولین تولیدات رسمی انبوه رنو) در سفری که مظفرالدین شاه به فرانسه داشت تهیه شدند. گویا در این بین یک دستگاه به شاه قاجار پیشکش شده، عنوان می‌شود که دومین دستگاه 16000 فرانک قیمت داشته، برای نمونه‌های آتی نیز مبلغ 15000 فرانک پیشنهاد می‌شود. از آن زمان تا پس از جنگ جهانی دوم، رنو به طور پیوسته به ایران وارد شد، هرچند متاسفانه کمتر اثری از نمونه‌های وارد شده به ایران در آن زمان مشاهده می‌شود.

از نظر بسیاری دهه سی یکی از تاثیرگذارترین دوره‌ها برای صنعت خودروی ایران است. در این دوره اولین کارخانجات مونتاژ در ایران تاسیس شدند و بازار خودرو کشورمان نیز شدیداً دگرگون شد. در این بین رنو نیز به عنوان یکی از خودروسازان اصلی فرانسه و برندی که بیشتر روی بازار خودروهای کوچک و اقتصادی سرمایه‌گذاری کرده بود، به طور جدی‌تری وارد معرکه شد. در آن زمان واردات محصولات رنو برعهده شرکت سهامی ایران‌شرق واقع در خیابان سعدی تهران بود. ستاره رنو در دهه‌های سی و چهل شمسی، مدل دوفین بود که در ایران علاوه بر ثبت آمار فروش خوب، به عنوان تاکسی نیز در معابر کشور تردد کند. در کنار رنو دوفین مدل اسپرت و زیبای کاراول نیز موفق عمل کرد. با این حال، رنو نتوانست رقیب اصلی خود یعنی فولکس واگن را در بازار ایران شکست دهد.

شاید بتوان سال 1354 را نقطه عطفی برای رنو در ایران دانست. در این سال واردات رنو 5 به طور رسمی توسط کارخانجات سهامی سیتروئن یا همان سایپا، آغاز و تنها یک سال بعد بود که مونتاژ آن در این کارخانه شروع شد. بدین ترتیب ایران به یکی از بازارهای هدف رنو برای این مدل و از پایگاه‌های این برند در خاورمیانه بدل گشت. در آن زمان رنو 5 در به روایتی برای تقاضای بازار ایران و براساس سدان مونتاژ شده در اسپانیا (رنو 7) شکل گرفت و در سایپا مونتاژ شد. با پیروزی انقلاب، رنو در ایران ماند تا رنو 5 یکی از معدود خودروهایی باشد که بدون وقفه تا اواخر دهه شصت در ایران مونتاژ می‌شد. قیمت رنو 5 در ابتدای عرضه در ایران در حدود 25 هزار تومان بود و در پایان دهه شصت، به مرز 800 هزار تومان رسید.

رنو 5 در ایران دهه هفتاد، هنوز هم محصولی پرفروش بود. در آن زمان نمونه مشهور به صادراتی مجهز به سانروف و برخی آپشن‌های جزئی، در حدود یک میلیون و 100 هزار تومان قیمت داشت. اما سایپا پس از دفاع مقدس، به سراغ محصولی مدرن رفت و رنو 21 را به ایران آورد. این سدان جذاب، در آن زمان با قیمت نه چندان منطقی بالاتر از 2 میلیون تومان عرضه شد که امکان رقابت با خودروهای وارداتی آسیایی و حتی اروپایی را نداشت. برخلاف رقیبش یعنی پژو 405، رنو 21 نتوانست در بازار دوام بیاورد و سایپا برخی نمونه‌ها را به تاکسیرانی واگذار کرد. تا پایان دهه هفتاد، انتقال خط تولید رنو 5 به پارس خودرو و مونتاژ با نام سپند، تنها خبر رنویی مهم بود.

پارس خودرو که زیر مجموعه‌ای از سایپا شده بود، در ابتدای دهه هشتاد با رنو وارد همکاری گسترده شد. در طی این همکاری، قرار شد تا پروژه L90 کلید بخورد و محصول اقتصادی جهانی رنو یعنی داچیا لوگان، در ایران مونتاژ و به سایر بخش‌های خاورمیانه و کشورهای اطراف صادر شود. پروژه L90 دچار حواشی سیاسی شد و به نحوی با دست‌اندازهایی روبه‌رو شد که بسیاری از اهدافش را محقق نکرد. به هر حال رنو لوگان با نام تندر 90 بالاخره راهی خط تولید شد تا یکی از جنجالی‌ترین قراردادهای تاریخ ایران، به ثمر بنشیند. علاوه‌براین، نمونه سدان رنو مگان نیز در پارس خودرو در دو تیپ وارد خط تولی

با شدت گرفتن تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا در اواخر دهه هشتاد، رفته رفته وضعیت همکاری خودروسازان با ایران نیز وارد ابهاماتی شد. این مشکلات، خصوصاً از اوایل دهه نود شدت گرفت و ورود سایر محصولات پلتفرم لوگان یعنی ساندرو و داستر را با مشکلاتی مواجه کرد. نگین خودرو اما به طور جدی‌تری وارد میدان شد و محصولات مدرن متعددی را به بازار ایران تزریق کرد. در فاز دوم پس از برجام، بالاخره ساندرو و برادر کراس اور آن یعنی استپ وی نیز به ایران آمدند و نگین خودرو نیز با واردات تلیسمان و کولئوس، جایگاه خود را ارتقا بخشید. با این حال خروج یک جانبه آمریکا از برجام و هیاهوی سیاسی ناشی از آن، آینده رنو را در ابهاماتی فرو برده است.