چطور هوای شهرمان را پاک نگه‌داریم؟

آلودگی هوا عوامل مختلفی و تاثیرات متفاوتی دارد. بخشی از آلودگی که سازمان بهداشت جهانی (WHO) به آن می‌پردازد، آن نوع آلودگی هوایی است که سلامت انسان را به‌صورت مستقیم در معرض خطر قرار می‌دهد.

”در سال 2017 بیش از 7 میلیون نفربر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند. سازمان بهداشت جهانی برای مقابله با این مشکل راه‌حل‌هایی دارد.“در این گزارش به تغییرات اقلیمی نمی‌پردازیم و آن بخشی از آلودگی را بررسی می‌کنیم که عمدتاً توسط خودروها ایجاد می‌شوند.

به گزارش سازمان بهداشت جهانی آلودگی هوای محیطی یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ‌ومیر در دنیاست. بر اساس تخمین‌های سازمان بهداشت جهانی در سال 2017 بیش از 7 میلیون نفر بر اثر آلودگی هوای محیطی جان خود را از دست داده‌اند و 91 درصد جمعیت جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که از نظر سازمان بهداشت جهانی هوایی ناسالم دارند.

ایران در مقایسه با آلوده‌ترین شهرهای دنیا

ایران از نظر آلودگی ذرات معلق در مقایسه با متوسط جهانی شرایط خوبی ندارند و در مناطقی با آلودگی بالا قرار دارد. در کلان‌شهرهای ایران شرایط بدتر است و ترکیب ذرات معلق با ریزگردها وضعیت را به مرز بحران می‌رساند. از استان بوشهر تا مرز اهواز میزان آلودگی حاصل از ذرات میکروسکوپی (PM2.5) به بیشترین حد یعنی بالای 70 میکروگرم در هر مترمربع می‌رسد که با محدوده قرمز تیره مشخص می‌شود.

چنین شرایطی در اطراف زابل هم وجود دارد. به‌جز در محدوده استان مرکزی و اطراف شهر همدان و همین‌طور محدوده کوچکی از شهر بندرعباس که این آلاینده‌ها بین 16 تا 25 میکروگرم در مترمربع (محدوده نارنجی) است، بقیه ایران در شرایط قرمز به سر می‌برد. در این نواحی میزان آلایندگی ذرات میکروسکوپی بین 26 تا 69 میکروگرم در هر مترمربع می‌رسند.

بر اساس اطلاعات وب‌سایت سازمان «BreatheLife» میزان انتشار سالیانه ذرات میکروسکوپی در شهرهای ایران به این صورت است. بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی مرز سلامت و آلودگی هوا 1 در نظر گرفته می‌شود و شاخص‌هایی که در پایین آمده ضریبی از این استاندارد است. به این معنی که به‌طور متوسط در طول سال، هوای زابل 5 برابر بیشتر از مرز سلامت آلایندگی از نوع PM2.5 دارد یا به‌عبارت‌دیگر متوسط سالانه شاخص ذرات میکروسکوپی کوچک‌تر از 2.5 میکرومتری آن به 500 می‌رسد.

• اهواز 5.8x
• گچساران 5.8x
• زابل 5x
• بوشهر 4.6x
• اصفهان 3.1x
• اراک 3.1x
• مشهد 3x
• یاسوج 2.9x
• تهران 2.8x
• همدان 2.7x
• تبریز 2.6x
• شیراز 2.4x

بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی سالیانه به‌طور متوسط 28 هزار و 79 نفر در ایران بر اثر آلودگی جان خود را از دست می‌دهند. متوسط سن مرگ‌ومیر در ایران بر اثر آلودگی 49 سال است.

بر اساس همین آلودگی آمار آلودگی شهر پکن 7.3 برابر استاندارد سلامت است و در کشور چین سالانه حدود 2 میلیون نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. شهر دهلی هند در این شاخص به عدد 14.3 و در شهر پاتنا به 14.4 می‌رسد. کانپور هند از این جهت متوسط 173 میکروگرم ذرات میکروسکوپی دارد و آلوده‌ترین هوای دنیا را دارد؛ از 10 شهر آلوده دنیا 9 شهر در هند هستند.

تهران و اتوبوس‌های بخش خصوصی

بر اساس گزارش بانک جهانی، حدود 80 درصد وسایل نقلیه تهران را خودروها تشکیل می‌دهد اما سهم این خودروها از منابع آلودگی وسایل نقلیه 3 درصد است.

موتورسیکلت‌ها که 18 درصد از وسایل نقلیه تهران را تشکیل داده‌اند سهمی 12 درصدی در آلایندگی هوا دارند.

خودروهای سنگین 2 درصد خودروهای تهران را تشکیل می‌دهند ولی سهم این خودروها از آلایندگی وسایل نقلیه 85 درصد است. سهم اتوبوس‌های خصوصی از این میزان 35 درصد است. اتوبوس‌های شهرداری 28 درصد، کامیون‌ها 28 درصد و مینی‌بوس‌ها 8 درصد دیگر آلایندگی حاصل از خودروهای سنگین را تشکیل می‌دهند.

اتوبوس‌های بخش خصوصی بیشترین تعداد خودروهای فرسوده را دارند و استاندارد 60 درصد آن‌ها یورو1، 36 درصد یورو2 و 4 درصد یورو3 است.

منبع 70 درصد آلودگی هوای تهران وسایل نقلیه است. سهم تبدیل انرژی در این آلودگی 20 درصد، صنایع 7 درصد و آلاینده‌های خانگی و تجاری 2 درصد است.

10 چیز که باید در مورد آلودگی بدانیم

سازمان بهداشت جهانی 10 نکته مهمی که باید در مورد آلودگی هوا بدانیم را این‌گونه معرفی می‌کند:

• 9 نفر از هر 10 نفر، هوای آلوده استنشاق می‌کنند.
• آلودگی هوا سالانه 7 میلیون نفر را می‌کشد. 4 میلیون نفر از آن‌ها بر اثر آلودگی‌های خانگی می‌میرند.
• 91 درصد از مرگ‌‌های بر اثر آلودگی، در کشورهای با درآمد متوسط و پایین رخ می‌دهد. آسیای جنوب شرقی و غرب اقیانوس آرام بیشترین میزان مرگ‌ومیر را دارند.
• کشورها باید برای شهرنشینی، برنامه‌ریزی‌های بهتر، مقررات آلایندگی بیشتر و ممنوعیت تردد خودروهای پرمصرف اتخاذ کنند.
• آلاینده میکروسکوپی (PM2.5) به حدی کوچک است که می‌تواند از بسیاری از سیستم‌های دفاعی بدن مثل غشاء مخاطی عبور کنند و از ریه به خون منتقل شوند. این ذرات به ریه‌ها، قلب و بدن ما آسیب می‌زنند.
• کودکان شدیداً در مقابل آلودگی تاثیرپذیر هستند. قرار گرفتن اطفال، کودکان و نوجوانان در معرض این آلودگی‌ها می‌تواند به مشکلات تنفسی، سرطان‌ها و تداخل شناختی منجر شود.
• آلایندگی خانگی از مهم‌ترین چالش‌های کنونی است. 3 میلیارد نفر در سراسر جهان به سوخت پاک و فناوری‌های پخت‌وپز دسترسی ندارند. زنان و کودکان در چنین مناطقی به خاطر اقامت بیشتر در خانه، از این شرایط تاثیرپذیرتر هستند. 4 میلیون مرگ سالانه تنها به این دلیل رخ می‌دهد.
• افرادی که دسترسی دارند باید برای پخت‌وپز، گرمایش و روشنایی از فناوری‌های با سوخت‌های پاک‌تر استفاده کنند. از سوزاندن ضایعات پرهیز کنند؛ شایسته است این افراد تا جای ممکن به بازیافت بپردازند و قدم زدن و دوچرخه‌سواری را جایگزین رانندگی با خودرو کنند.
• آلاینده‌های کلیدی شامل این موارد می‌شوند:

ذرات معلق PM: (ترکیبی جامد و مایع حاصل از مصرف سوخت)

دی‌اکسید نیتروژن No2: (از جاده‌ها و ترافیک)

اوزون O3: (در ارتفاع پایین به دلیل برخورد نور خورشید با آلاینده‌های صنعتی و خودرویی)

دی‌اکسید سولفور So2: (گازی نامرئی ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی مثل زغال‌سنگ)

• آلودگی هوا همچنین باعث تغییرات آب‌وهوایی می‌شوند که برای سلامت سیاره زمین بسیار خطرناک هستند.

5 راه برای کاهش تاثیر آلودگی

در محیط‌هایی که آلودگی هوا از مرز سلامت می‌گذرد، راهکارهایی برای کاهش تاثیر این آلودگی بر جان افراد وجود دارد.

• در ساعات شلوغی، قدم زدن در خیابان را محدودتر کنید. اگر بچه‌ای همراه شماست سعی کنید آن را بغل کنید تا بالاتر از سطح اگزوز خودروها قرار بگیرد.
• زمان توقف در محل‌های مشخص با ترافیک بالا را کاهش دهید؛ مثل محل تصادف خودرو یا چهار‌راه‌های شلوغ.
• اگر فعالیت ورزشی خود را در فضای باز انجام می‌دهید، سعی کنید در مکان‌هایی با آلودگی کمتر تمرین کنید.
• استفاده از خودرو را در روزهایی که هوا خیلی آلوده است، محدود کنید.
• مواد دودزا مثل زباله‌ و چوب‌ را نسوزانید.

10 پیام برای مبارزه با آلودگی

سازمان بهداشت جهان 10 پیام زیر را برای کاهش آلودگی هوا پیشنهاد می‌کند؛

• در ساعات شلوغی رانندگی نمی‌کنم.
• تا محل کار پیاده‌روی می‌کنم.
• خودروی برقی می‌رانم.
• زباله‌هایم را کمپوست می‌کنم.
• زباله‌هایم را بازیابی می‌کنم.
• زباله‌هایم را نمی‌سوزانم.
• در خانه‌ام از انرژی تجدید‌پذیر استفاده می‌کنم.
• برای پخت‌وپز از انرژی پاک استفاده می‌کنم.
• روزانه سطح آلاینده را چک می‌کنم.
• روشنایی و دستگاه‌های برقی که به آن‌ها نیاز ندارم را خاموش می‌کنم.

برای اینکه بدانیم شهرمان چقدر آلوده است می‌توانیم به آدرس وب‌سایت سازمان BreatheLife مراجعه کنیم.