آپشن‌های فراموش شده خودرو

خودروها دو قرن از پیشرفت بشریت را در کنارمان بوده‌اند. یارهایی در سرما و گرما که پا به پای راحت‌طلبی انسان‌ها، انعطاف نشان داده‌اند و با نیازهای ما تغییر کرده‌اند. محصولاتی تجاری با انباشت سرمایه هنفگت و پر سر و صداترین آگهی‌های بازرگانی که برای معرفی و جلب نظر مشتریان، ادعای برآورده کردن هرگونه خواسته‌ معقول یا حتی غیرمنطقی را می‌کنند. 

روزگاری که برای روشن کردن خودروی‌تان باید هندل می‌چرخاندید به همان سرعتی گذر کرد که دکمه استارت و حالا با همراه داشتن گوشی موبایل، نیازی نیست حتی به خود، زحمت دست کردن در جیب‌تان را پیش از سوار شدن به خودرو بدهید. واقعیت آن است که نیازهای بشر، همیشه قابل پیش‌بینی نبوده، ممکن است امری متداول در پنج سال پیش به کلی از یاد همه ما رفته باشد. مثلاً روزی خواهد آمد که دیگر بوی بنزین را به خاطر نخواهیم داشت.

در متن زیر سعی کردیم تا گذری داشته باشیم از خیابان نوستالژیک «امکانات فراموش شده» که شاید کمابیش در خودروهای برخی‌مان پیدا شود.

پیش‌تر که تنها فایده اهرم راهنمای خودروها، راهنمازدن و گاهی بوق زدن بوده، شما برای روشن کردن چراغ‌های خودرو و چراغ‌های پشت آمپر، دکمه‌هایی مجزا در اختیار داشتید. مشخصاً اگر طراح کاربری دسته راهنما را در کنترل چراع‌ها نبیند، شما هنوز هم قادر به استفاده از نوربالا خواهید بود، اما چطور؟ با پا !

این دکمه که سمت چپ پدال کلاچ، روی محل استراحت پای چپ، تعبیه شده بود از حوالی دهه 30 که شرکت Guide Lamp حباب‌های دو رشته‌ای را معرفی کرد تا 50 سال بعد، سر جای خود باقی ماند.

این سیستم به رانندگان اجازه می‌داد که همیشه دست خود را روی فرمان نگاه دارند که با توجه به فرمان‌های غیرهیدرولیک یا با دور گردش بالای آن دوران، فکر بدی هم به نظر نمی‌آمد. کنترل نور بالا که بیشتر توسط خودروهای آمریکایی استفاده می‌شد از حوالی دهه 70 میلادی ناپدید شد.

حتماً در ذهنتان مدل‌های رولزرویس پدیدار شده، اما نه، زمانی آنقدرها نیاز نبود راه دوری بروید تا یکیشان را ببینید. وقتی خودروهای 4 در بدون سقف، به خصوص در آمریکا، محبوب شده بودند، تولیدکنندگان خودرو برای ممانعت از افزودن یک نیم‌ستون برای نصب لولا، این روش را به کار گرفتند که لولای در عقب خودرو را روی گلگیر عقب نصب کنند.

این شیوه علاوه بر اینکه راحتی زیادی در اختیار سرنشینان عقب، هنگام سوار و پیاده شدن قرار می‌داد و هنوز هم به همین علت مورد کاربرد قرار می‌گیرد، به نام دیگری هم شناخته شد: «درهای خودکشی!»

این درها هنگامی که ناخواسته باز می‌شدند، خطر بیرون پرت‌شدن سرنشنین را رقم می‌زدند و احتمال برخورد خودرو یا موتورسیکلت در زمان پیاده و سوارشدن با این گونه درها، خیلی زیاد بود.

این روش، که راهی دیگر برای کمک به راننده‌ها برای نگاه داشتن هر دو دست روی فرمان بود، به خاطر ابعاد بزرگ فرمان‌ها ایجاد شد. در گذشته برای دسترسی از روی حلقه بیرونی فرمان به بوقی که در وسط فرمان بود، می‌بایست کاملاً یک دست خود را از روی فرمان برمی‌داشتید.

در این سیستم بوق خودرو از طریق حلقه‌هایی در میانه قطر فرمان و نزدیک‌تر به قطر بیرونی قرار می‌گرفت و هنوز هم یکی از زیباترین تزئینات خودرویی را می‌سازد. با کوچکترشدن فرمان‌ها، این تکنولوژی هم کم‌کم ناپدید شد.

بله، شاید به یاد داشته باشید پنجره جلوی پیکان‌هایی که قسمت مثلثی شکلی داشت و باز می‌شد. البته اکثرمان آن‌ها را با پیچ‌گشتی‌ای که مانع بازشدن آن‌ها می‌شد به یاد داریم!

این پنجره‌ها، زمانی که اثری از کولر نبود، کاربرد داشتند و اجازه می‌دادند بدون ایجاد وزش باد زیاد پنجره اصلی، هوای تازه‌ای درون خودرو جریان یابد. با ترویج کولر این‌ها هم رفتند! گاهی بهتر است کولر نباشد ولی صفا باشد.

این صندلی‌ها، که می‌توانستند تا چهار نفر را در ریف جلو جای دهند، همان چیزی است که در بسیاری از تاکسی‌های ایران، بدون داشتن این صندلی‌ها هم رایج بود. زمانی که خبری از درج ظرفیت روی کارت خودرو نبود، راننده با صمیمیت زیادتری کنار سرنشینان ردیف جلو می‌نشست.

جدای از افزایش ظرفیت، این صندلی‌ها مشکلات زیادی داشتند. اکثراً کمربند ایمنی روی آن‌ها تعبیه نمی‌شد. همچنین این نوع صندلی هیچ کمکی به راننده در سر پیچ‌ها، برای این‌که بتواند سر جای خودش بنشیند، نمی‌کرد و ممکن بود سر پیچی خودتان را در جایگاه سرنشین جلو بیابید.

دستگاه پخش صفحات وینیل (گرامافون) در خودرو، توسط کرایسلر و حوالی سال 1950 به وجود آمد.

این سیستم، که همانند پخش‌های امروزی به بلندگوهایی در کابین متصل بود، شروع مقوله پخش آهنگ دلخواه خودتان هنگام سفر بود چراکه تا قبل از آن، رادیوهایی با یک بلندگوی مرکزی، تنها انتخاب ممکن برای راننده‌ها بود.

همانطور که پخش سی‌دی در حال حاضر به خاطره‌ها پیوسته، پخش صفحه هم در مدتی کوتاه‌تر برچیده شد. تولید محدود صفحات کوچک برای خودرو، قطع و وصل شدن زیاد هنگام افتادن در دست‌انداز و در ادامه آسیب رسیدن به صفحه و سوزن دستگاه، از دلایل ناپدیدشدن این امکان بود.

این ابداع، که بنیانگذار بسیاری از سیستم‌های امروزی است، اینطور کار می‌کرد که شما در ابتدای جاده، یک رول نقشه مربوط به جاده را در این سیستم قرار می‌دادید. سپس سیستم نقشه‌خوان از طریق ارتباطی که با چرخ‌های خودرو و کیلومترشمار داشت، حرکت شما را با مقیاس درست، بر روی نقشه نشان می‌داد.

این سیستم که تا حدی هم دقیق کار می‌کرد، یک مشکل بزرگ داشت، آن هم نیاز به حمل بسته‌ای بزرگ از نقشه‌های لوله شده در صندوق عقب بود و چون طرفدار زیادی نداشت، فراموش شد.

بسیاری از امکاناتی هم که سال‌هاست در برخی کشورها حذف شده‌اند ولی ما هنوز شاهد آن هستیم نیز روزی از میان خواهند رفت. چیزهایی مثل زیرسیگاری خودرو، تایر زاپاس، آنتن رادیو و ... .