ملاقات با مرسدس‌بنز W110-200 مدل 1966

ایرانیان تجربه رانندگی با محصولات برتر صنعت خودروسازی جهان در داخل کشور را داشته‌اند. مخصوصاً در دوران پیش از انقلاب که برندهای آمریکایی، اروپایی و بعضا ژاپنی در آن دوران فرصت بسیار خوبی داشتند تا بتوانند در بازار ایران سهم بسیار بزرگی کسب کنند. هرچند قرعه همواره به نام خودروسازان آمریکایی می‌افتاد اما در این میان اروپایی‌های خوشنام نیز فرصت خودنمایی را از دست نمی‌دادند.

”بنز W110-200؛ جد پدری بنز E کلاس و سدانی غیرلوکس اما کاربردی بود که در عمر حدودا شش ساله‌اش بیش از 628 هزار دستگاه از آن تولید شد.“بیش از هر برند اروپایی دیگر، این مرسدس‌بنز بود که در دوران پیش از انقلاب و حتی پس از آن، در بازار خودروهای وارداتی ایران درخشید. خوشبختانه مرسدس‌بنز در پس تمامی برندهای تولیدی و وارداتی آمریکایی، اولین نام غیرآمریکایی بود که در بازار ایران بسیار مورد استقبال قرار می‌گرفت اما شکوفایی بازار خودرو در راستای شکوفایی اقتصادی کشور و بهبود وضعیت معیشتی مردم ایران تا دهه 1970 میلادی میسر نشد. در نتیجه بیشتر خودروهای مطرح وارداتی بازار ایران (مخصوصاً اروپایی‌ها) را نسخه‌های دهه 1970 تشکیل می‌دهند.

دهه 1970 هم خوشبختانه هم برای مرسدس‌بنز و هم برای رقیب پرآوازه‌اش ب‌ام‌و، دوران شکوه و جلال بود. با ورود به این دهه، مرسدس یکی یکی سری حروفی و ب‌ام‌و سری عددی خود را روانه بازار جهانی و البته ایران کردند. سدان سایز متوسط مرسدس‌بنز از سال 1976 با کد شناسایی W123 برای اولین بار با نام رسمی E-Klass (E کلاس) روانه بازار شد، که در ایران به «بنز دانشجویی» شهرت یافت و خود در حقیقت جاشین W114/W115 بود.

مقاله پیش رو اما به معرفی جد پدری بنز E کلاس (W110) می‌پردازد که پیش از معرفی W114/W115، در کلاس سدان‌های سایز متوسط مرسدس‌بنز به تولید می‌رسید. این خودرو تولید سال 1966 است که در ایران بیشتر به نام بنز 190 شناخته می‌شود اما در حقیقت نسل دوم W110 به حساب می‌آید و به پیشرانه 200 مجهز است.

مرسدس‌بنز W110 ابتدا در سال 1961 میلادی به عنوان جانشین سری W120/W121 روانه بازار شد و تا سال 1968 در دو نسل به تولید رسید. طراحی این خودرو با جهشی بزرگ به سبک فین‌تِیل (Fintail) از سوی سرطراح ارشد مرسدس‌بنز، فردریش گایگر، اجرا شد. پیش از آن تمامی محصولات مرسدس‌بنز با ظاهری تپل و مملو از قوس‌های بسیار ملایم براساس سبک پونتون (Ponton/الهام گرفته از ظاهر قایق‌های بادی) طراحی و تولید می‌شدند. در نتیجه تغییر سبک طراحی به فین‌تیل (چیزی شبیه به دم ماهی) با داشتن اندکی زوایای تند و تیز مخصوصاً در بخش گلگیرهای عقبی خودرو یک انقلاب به حساب می‌آمد.

نسل اول این خودرو با ترکیبی از طراحی پونتون و فین‌تیل و با الهام‌گیری شدید از W111 (S کلاس) بین سال‌های 1961 تا 1965 به تولید رسید اما در سال 1965 نسل دوم (خودروی مورد بررسی) روانه بازار شد که از دیدگاه طراحی تنها اندکی دستخوش تغییر شد. در نتیجه نسل دوم چراغ‌های راهنما را از روی گلگیر‌ها به زیر چراغ‌های جلو انتقال داد، نوار کرومی روی تیغه‌های گلگیرهای عقب حذف شد و در ستون C با الهام از W111، از خروجی‌های هوا با تزئینات کرومی الهام گرفته شد.

مرسدس‌بنز W110 در حقیقت نسخه مشابه با W111 کلاس S بود که به دلیل بهره‌وری از پیشرانه‌های کوچک‌تر 4 سیلندر خطی (6 سیلندر خطی در نسل دوم)، از پوزه کوتاه‌تری بهره می‌گرفت اما طراحی فضای داخلی و حجم صندوق آن کاملاً با W111 برابر بود. این مهم باعث شد W110 به عنوان یک سدان سایز متوسط اما بسیار جادار، به شدت مورد استقبال خانواده‌ها و مخصوصاً شرکت‌های تاکسیرانی قرار بگیرد، استقبالی که تاکنون همواره متوجه E کلاس مرسدس‌بنز بوده است.

در نتیجه W110 در نمای جانبی از کاپوت و زاویه حمله کوتاه و در عقب از صندوق و زاویه فرار بلند و کشیده بهره می‌برد. بارز‌ترین المان‌های طراحی نمای خارجی که تعلق این خودرو به دهه 1960 و حتی 1950 میلادی را فاش می‌سازد، استفاده آن از چراغ‌های گرد جلو مزین به تریم کرومی، قوس زاویه‌دار گلگیرهای عقب و جلوپنجره بزرگ عمودی است که تا زمان عرضه W123 با جلوپنجره افقی، همچنان سبک اصلی طراحی جلو پنجره مرسدس‌بنز برای جد پدری E کلاس بود.

نمای داخلی نیز همانند سایر محصولات مرسدس‌بنز در دهه 1950 و 1960، بسیار ساده اما شیک و جذاب طراحی شده بود. سادگی، المان اصلی طراحی نمای داخلی محصولات مرسدس بنز در دوران وینتج است. در نتیجه داشبرد این خودرو المان‌های بسیار مشابه با S کلاس را با خود به همراه دارد. داشبردی کاملاً باریک که در بخش میانی مجموعه کلید‌ها و ادوات کنترلی سیستم صوتی و تهویه را در خود جای داده است اما با رسیدن به فرمان سفید رنگ استخوانی با بوق قرار گرفته بر حلقه کرومی در وسط (المان اصلی طراحی بوق در خودروهای دهه 1950 و 1960 مشترک بین اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها)، داشبرد با اندکی برجستگی مواجه می‌شود که تمامی نشانگرهای حیاتی و حساس نظیر فشار روغن، دمای آب و البته نشانگر سرعت لحظه‌ای را در چهارچوبی عمودی در خود جای می‌دهد. این سبک طراحی مجموعه نشانگرهای مرسدس‌بنز در محصولات مدرن‌تر به سرعت جای خود را به نشانگرهای دایره‌ای دو، سه و چهار قلو داد تا این سبک طراحی مستطیلی عمودی؛ در انحصار محصولات این برند در دهه 1960 میلادی (و به قبل) باقی بماند.

اگرچه سبک طراحی نمای داخلی بسیار ساده است و برخلاف آنچه که از مرسدس‌بنز انتظار می‌رود، هیچ خبری از ساده‌ترین آپشن‌ها نظیر بالابرهای برقی شیشه‌ها یا قفل مرکزی دیده نمی‌شود، اما خوشبختانه سلیقه بسیار خوب طراحان مرسدس‌بنز به استفاده از تریم زرشکی بر رودری‌ها و پوشش کف اتاق انجامید که با روکش پارچه‌ای هم رنگ صندلی‌ها دنبال می‌شود. استفاده مرسدس‌بنز از تریم رنگی در فضای داخل خودرو یکی از قدرتمندترین المان‌های طراحی داخلی محصولات این برند بود که تا سالیان طولانی در محصولات این خودروساز حتی تا پایان دهه 1970 نیز به کار گرفته شد.

دلیل شهرت مرسدس‌بنز W110 به بنز 190 در حقیقت در  ساختار فنی پیشرانه‌های عرضه شده آن در نسل اول این سری باز می‌گردد. نسل اول W110 تنها از یک پیشرانه بنزینی 1.9 لیتری 4 سیلندر (2.0 لیتری 4 سیلندر دیزل) بهره می‌برد که باعث شد آن را تحت عنوان بنز 190 بشناسند.

با عرضه نسل دوم W110 در سال 1966، نه تنها پیشرانه 6 سیلندر خطی 2.3 لیتری M180 (مشترک با S کلاس W111) به لیست آپشن‌های فنی قابل سفارش اضافه شد؛ بلکه پیشرانه 1.9 لیتری M121 نیز با افزایش قطر پیستون‌ها از 85 به 87 میلی‌متر، به 2.0 لیتر حجم ارتقا یافت. پیشرانه 2.0 لیتری دیزل اما همچنان بدون تغییر باقی ماند. همچنین لازم به ذکر است که نسخه‌های دیزلی مرسدس در آن دوران با کد D (مثلا 200D) شناسایی می‌شدند اما این حرف D با نوشته D مشکی رنگ در یک بیضی سفید رنگ که به صورت برچسب بر بیشتر خودروهای آلمانی رویت می‌شود، تفاوت دارد. آن برچسب سفید رنگ با نوشته مشکی رنگ حرف D در حقیقت مخفف کلمه Deutsch اشاره دارد که نشانگر آلمانی بودن خودروست. به همین دلیل این برچسب بر محصولات قدیمی اُپل یا ب‌ام‌و نیز رویت می‌شود.

پیشرانه حجیم شده M121 با 100 سی‌سی افزایش حجم در مقایسه با نسخه به کار رفته در نسل اول، حالا با کد شناسایی M121 BIX، با استفاده از یک کاربراتور سولکس 38PDSJ قادر به تولید 95 اسب‌بخار قدرت در دور 5200 و 155 نیوتون‌متر گشتاور در دور 3600 بود. این اعداد و ارقام برای خودرویی با وزن تقریبی 1.3 تن آن هم در دورانی که ساده‌ترین سدان‌های آمریکایی به پیشرانه‌های تنومند V8 مجهز بودند چندان خیره‌کننده نبود. اما خوشبختانه با استفاده از جعبه‌دنده 4 سرعت دستی از نوع شیفتر فرمانی (4 سرعت اتوماتیک به عنوان آپشن قابل سفارش برای دو نسخه 2.0 لیتری دیزل و 2.3 لیتر 6 سیلندر)، W110-200 به یک خودرو اقتصادی و کم‌مصرف بدل شد که محبوبیت آن را برای کاربردهای روزمره نظیر تاکسیرانی، به شدت افزایش داد.

محور عقب W110 همان سیستم رایج مرسدس‌بنز در آن دوران یعنی نوع محور سه تکه نوسانی (Swing Axle) بود که باعث می‌شد سواری W110 ضمن پایداری قابل قبول، بسیار نرم و راحت باشد. در نتیجه این خودرو با ارائه ترکیبی منطقی از پیشرانه کم‌مصرف، اتاق جادار، سواری بسیار راحت و قیمت بسیار اقتصادی به یکی از محبوب‌ترین‌ سواری‌های بنز در آن دوران بدل شد.

مرسدس‌بنز W110 را باید به عنوان نسخه اقتصادی و مردمی W111 معرفی کرد. خودرویی که با الهام‌گیری از نقاط قوت W111 طراحی شد و با استفاده مستقیم از طراحی ابعاد داخلی و صندوق W111 در کنار پیشرانه‌ای کوچک‌تر، یک سدان غیر لوکس اما کاملاً کاربردی را به جهان معرفی کرد.

با وجود دوران نسبتاً کوتاه تولید (حدود شش سال و نیم)، مرسدس‌بنز W110 توانست در تیراژی برابر با بیش از 628 هزار دستگاه (مجموع تیراژ تولید سدان و استیشن هر دو نسل) به تولید برسد که به واقع تیراژ قابل توجهی است. این خودرو به دلیل جایگزینی با نسل جدید سدان‌های سایز متوسط مرسدس‌بنز با کد شناسایی W114/W115، در سال 1968 با توقف تولید مواجه شد تا جای خود را به یکی از پرفروش‌ترین محصولات سواری تاریخ مرسدس‌بنز بدهد.

_{عکاس: سروش شهلا}