ملاقات با مرسدس‌بنز W108 مدل 1970

پیش از ورود به دهه 1970 میلادی و شکل‌گیری سبد جدید محصولات تولیدی مرسدس‌بنز در عصر وینتج، این خودروساز اشتوتگارتی آخرین حلقه گم شده خانواده سواری‌های فول‌سایز لوکس خود که در نسل بعد (یعنی W116)، کلاس S نام‌گذاری شد را روانه بازار کرد.

مرسدس‌بنز W108/W109 جانشینان نوین W111/W112 بودند که در سال 1965 تا 1972 میلادی در بازه‌ای هفت ساله بر خط تولید قرار گرفتند. این خانواده نوین سومین و آخرین نسل از مرسدس‌بنزهای غیر رسمی کلاس S به حساب می‌آمدند.

نسخه مورد بررسی این مقاله از «باما»  یک دستگاه W108 280S مدل 1970 میلادی است که به زیبایی از سوی تیمور ریشار مورد بازسازی قرار گرفته است. پیش از ادامه این مقاله معرفی به منظور درک بهتر تاریخچه و رویه طراحی و تولید خانواده کلاس S مرسدس‌بنز، توصیه می‌شود مقاله معرفی نسل پیشین W111/W112 را با عنوان «از تبار فین‌تِیل» رادر «باما» مطالعه کنید.

مرسدس‌بنز W108 و W109 با تمایز ابعادی و تفاوت در فاصله محورها نام‌گذاری شدند. به این ترتیب که W109 با فاصله محورهای بلندتر به عنوان نسخه لوکس‌تر شناسایی شد و در نتیجه از پیشرانه‌های قدرتمندتر شش سیلندر خطی 3.0 لیتری بهره گرفت. با این حال بعدها هر دو پلتفرم به پیشرانه‌های V8 تجهیز شدند تا سنت استفاده از پیشرانه‌های ضعیف چهار و شش سیلندر در خانواده کلاس S شکسته شود.

نسخه مورد بررسی «باما» با تجهیز به پیشرانه 2.8 لیتری شش سیلندر خطی M130 و فاصله محورهای کوتاه‌تر، ابعاد خارجی برابر با 4900×1810×1440 میلی‌متر و فاصله محورهای 2750 میلی‌متر در مقایسه با نسل پیشین (W111)، افزایش ابعادی قابل توجهی را به نمایش می‌گذارد که کاملاً محسوس است. اما مهم‌ترین تغییر در نمای ظاهری خداحافظی سریع مرسدس‌بنز با طراحی فین‌تِیل نسل قبل و استفاده از سبک نوین طراحی در W108 به قلم پائول بِرَک بود.

با این وجود در نگاهی گذرا به نمای جلو W108 اینطور به نظر می‌آید که تنها چراغ‌های یکپارچه نسل پیشین جای خود را به چهار چراغ دایره‌ای عمودی داده‌اند و هیچ چیز دیگری تغییر نکرده است. اما در حقیقت تمایز پیاده شده بر ظاهر نسل سوم کلاس غیر رسمی S، به مراتب فراتر از این صحبت‌هاست. ملموس‌ترین تغییر در نمای جانبی حذف دنباله برجسته گلگیرهای عقب و جایگزینی تمامی خطوط تیز بدنه با منحنی‌های نرم و صیقلی از سوی برک بود، که تا جای ممکن نسل سوم کلاس S را از سبک فین‌تیل دور کرد. نمای عقب خودرو با ظاهری بسیار شبیه به W111 شکل گرفته بود، اما ابعاد چراغ‌های عقب به مراتب مینیمال‌تر و کوچک‌تر شده بود.

تغییر نامحسوسی که مرسدس‌بنز W108 به خود دید کاهش ارتفاع و فشرده‌سازی بدنه خودرو به میزان قابل توجه و افزوده شدن بر ابعاد شیشه‌های خودرو بود. در نتیجه سطح ارتفاع سواری خودرو برابر با 60 میلی‌متر کاهش یافت و درها به اندازه 15 میلی‌متر کشیده‌تر شدند. همچنین در حدود 17درصد به مساحت شیشه جلو خودرو افزوده شد که دید‌ بهتر و بازتری را برای سرنشینان به همراه داشت.

مجموع این تغییرات باعث می‌شود مرسدس‌بنز W108 در مجموع خوش قامت‌تر وزیباتر از W111 به چشم آید تا یکی از دوست‌داشتنی نسل‌های کلاس S غیر رسمی را شکل دهد. سایر المان‌ها نظیر تزئینات کرومی، طراحی جلو پنجره و سپرهای دو طبقه سفارش اروپا، تقریباً بدون هیچ تغییر محسوسی به W108 منتقل شد تا شباهت ظاهری و وفاداری به طراحی نسل پیشین (W111) حفظ شود.

بر خلاف خانواده W111/W112، خانواده W108/W109 تنها در فرمت سدان چهار در به تولید رسید. اما به دلیل موازات تولید با نسخه کوپه W111، بسیاری از افراد کوپه W111 را به عنوان نمونه کوپه W108 اشتباه می‌گیرند. باید در ذهن داشته باشید که بر خلاف انتظار، W108 متاسفانه هیچ نمونه کوپه‌ای به همراه ندارد.

نمای داخلی خودرو برای اولین بار در خط تولید کلاس S از ظاهر وینتج به طراحی نوین‌تر دوران کلاسیک مرسدس‌بنز تغییر شکل داد. به همین دلیل طراحی کاملا قرینه داشبرد از مجوعه نشانگرهای دایره‌ای سه قلو افقی بهره گرفت. سبکی که در گذر سال‌های طولانی، حتی تا اواخر دهه 2000 در بسیاری از محصولات مرسدس‌بنز با به کارگیری المان‌های دوران مدرنیته همچنان به کار گرفته شد.

با این حال طراحی داشبرد با تریم تزئیناتی چوب با هماهنگی کامل با قاب داخلی درها تزئین شده است که یادآور سبک تزئینات خودروهای بریتانیایی نظیر، جگوار، بنتلی و رولزرویس در دهه‌های 1950 و 1960 میلادی است. ادوات و سیستم‌های کنترلی بخاری، سیستم رادیو پخش و جاسیگاری همگی در نهایت سادگی و به دور از لوکس‌گرایی در میانه داشبرد قرار گرفته‌اند. غربیلک فرمان دوشاخه سنتی مرسدس‌بنز مزین به رینگ کرومی که در جایگاه بوق خورو ایفای نقش می‌کند نمای داخلی مرسدس‌بنز W108 را شکل می‌دهند.

فضای نشیمن و فضای پا در دو ردیف عقب و جلو به شکل قابل قبولی جادار و راحت است، اما  به عنوان خودرویی تحت عنوان سدان سایز بزرگ لوکس، W108 و حتی نسخه لوکس‌تر W109 در برابر رقبای آمریکایی آن دوران خود حرف چندانی برای زدن نداشت. نه خبری از قفل مرکزی است و نه شیشه بالابرهای برقی و حتی سیستم تهویه مطبوع. گیربکس اتوماتیک در آن دوران تنها به عنوان یک آپشن برتر در نسخه‌های قدرتمندتر و لوکس‌تر با پیشرانه‌های بزرگ‌تر ارائه می‌شد در حالی که تقریبا تمامی این آپشن‌ها در آن دوران بر خودروهای آمریکایی روز، حتی از کلاس‌های پایین‌تر به عنوان ویژگی‌های استاندارد به کار گرفته شده بود. به عبارت بهتر تا پیش از ورود اولین نسل رسمی کلاس S (نسل چهارم کلی با کد شناسایی W116)، بسیاری از ویژگی‌های رفاهی در خانواده کلاس S حتی به صورت آپشن نیز در دسترس مشتریان قرار نداشت. اما در نهایت مرسدس بنز مجبور شد به منظور هماهنگی با تولیدات قدرتمند روز جهان از قاره آمریکا، بسیاری از این آپشن‌ها را به صورت استاندارد بر W116 پیاده کند.

دو پیشرانه شش سیلندرخطی 2.5 و 2.8 لیتری در ابتدای تولید تنها روی W108 به کار گرفته شد. پیشرانه‌های قدرتمندتر V8 ابتدا برای W109 در سال 1967 و برای W108 در سال 1970 به خط تولید ارائه شد تا این پلتفرم کم‌کم رنگ و بوی قدرت و لوکس‌گرایی درخور کلاس را به خود بگیرد.

پیشرانه 2.8 لیتری مورد استفاده در W108 تست امروز، با کد شناسایی M130 شناخته می‌شود که در سال 1967 میلادی یکبار مورد بررسی و اصلاح فنی قرار گرفت. این پیشرانه در 280S مجهز به سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری با ضریب تراکم 9:1، قادر به تولید قدرتی برابر با 138 اسب‌بخار در دور 5200 و گشتاور 235 نیوتون‌متر در دور 3600 است. نسخه مجهز به سیستم انژکتوری مکانیکی شرکت بوش (Bosch)، می‌توانست 158 اسب‌بخار در دور 5500 و گشتاور 245 نیوتون‌متر در دور 4250 به تولید برساند. با وجود توان تولیدی بالاتر و مصرف سوخت بهینه‌تر نسخه انژکتوری، محبوبیت نسخه‌های کاربراتوری همواره بالاتر بود چرا که از دیدگاه هزینه‌های نگهداری و حساسیت‌های فنی هزینه و دردسر بسیار کمتری به همراه داشت.

گیربکس مورد استفاده در مرسدس‌بنز W108 مورد بررسی یک نمونه چهار سرعت دستی است که گشتاور تولیدی پیشرانه را در اختیار محور عقب خودرو قرار می‌دهد. با توجه به وزن 1470 کیلوگرمی نسبتا سبک (در مقایسه با رقبای هم دوره و هم کلاس آمریکایی)، این ستاپ فنی مشخص می‌تواند در حدود 12.5 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر برساعت دست یابد در حالی که مصرف سوخت متوسط در حدود 13 لیتر در هر 100 کیلومتر را به همراه دارد.

مرسدس‌بنز W108 با این اعداد و ارقام در آن زمان مخصوصا در جایگاه یک خودرو سدان لوکس آلمانی به هیچ عنوان توان رویارویی با غول‌های سوپر لوکس برند کادیلاک، ایمپریال و لینکلن (با تلفظ صحیح لینکِن) با پیشرانه‌های عظیم فراتر از 400 اسب‌بخار و سطح آپشن‌های رفاهی غیر قابل تصور را نداشت. در نتیجه W109 نسخه 300 SEL 6.3 صرفا به منظور رقابت در کلاس سدان‌های لوکس فول سایز عملکرد محور روانه بازار شد. این نسخه به خصوص برای اولین بار در تاریخ کلاس S، با پیشرانه 6.3 لیتری V8 مشهور به کد M100 با گیربکس چهار سرعت اتوماتیک و سیستم تعلیق بادی، شیشه بالابرهای برقی، قفل مرکزی، کمک هیدرولیک فرمان، سیستم تهویه مطبوع، سانروف برقی، سیستم پخش کاست، میز تحریر برای سرنشینان عقب، پرده عقب اتوماتیک و چراغ مطالعه روانه بازار شد تا نشان دهد که می‌تواند در رده رقبای قدرتمند آمریکایی خود نیز رقابت کند.

پیشرانه M100 با 6332 سی‌سی حجم، مجهز به سیستم سوخت رسانی انژکتوری بوش، قادر بود برابر با 247 اسب‌بخار قدرت و 500 نیوتون.متر گشتاور به تولید رسانده و W109 که از رقبای آمریکایی خود به مراتب سبک‌تر بود را در حدود 6.6 ثانیه به تندی 100 کیلومتر برساعت برساند.

300 SEL 6.3 قدرتمندترین نسخه خانواده W108/W109 بود، اما متاسفانه از دیدگاه توان پیشرانه در برابر حجم موتور آن چنان که باید قدرتمند عمل نکرد. در عین حال هزینه‌های نگهداری این پیشرانه پیچیده و قدرتمند بسیار بالا و قیمت نهایی آن برای آن دوران غیر قابل باور و بعضا تا چند برابر قیمت فروش یک رقیب آمریکایی بود. این مهم باعث شد تیراژ کلی تولید این نسخه بخصوص در این بازه پنج ساله (1967-1972)، تنها به حدود 6500 دستگاه محدود بماند.

حتی با درنظر گرفتن تفاوت در سلایق مردم جهان، W108 را باید زیباترین و معقول‌ترین نمونه‌ تولیدی مرسدس‌بنز کلاس S غیر رسمی (پیش از معرفی W116 به عنوان اولین نسل رسمی کلاس S) بدانیم. این خودرو در بازه تولید هفت ساله خود موفق شد در تیراژ فراتر از 383 هزار دستگاه به فروش برسد، که برای مرسدس‌بنز موفقیت چشمگیری به حساب می‌آمد.

با توجه به قیمت نهایی کلاس S که در گذر زمان گران و گران‌تر می‌شد، عمده تیراژ تولید با رقم تقریبی 364 هزار و 700 دستگاه مربوط به W108، حدود 18 هزار و 700 دستگاه مربوط به W109 و تنها کمی فراتر از 6500 دستگاه مربوط به نسخه قدرتمند 300 SEL 6.3 بود که در بازار جهانی نادرترین و گران قیمت‌ترین نسخه خانواده W108/W109 به شمار می‌آید.

تعداد واردات خانواده کلاس S به ایران در دوران پیش از انقلاب نه زیاد بود و نه کم اما بزرگ‌ترین فاکتور محدودکننده بدون شک قیمت نهایی فروش بود، که باعث شد بیشتر کلاس Sهای نسل سوم وارد شده به ایران نیز به پیشرانه ضعیف‌تر شش سیلندر 280 مجهز باشند و به همین دلیل همگی از سری W108 به حساب می‌آیند. با این وجود W108 در میانه سه گانه بنز‌های کلاس S غیر رسمی، بدون شک زیباترین و دلنوازترین نسخه است.

_{عکاس: عرفان اسلام‌پناه}