اویل پمپ چیست و چه نقشی در عملکرد موتور دارد؟

اویل پمپ یک پمپ مکانیکی یا هیدرولیکی است که روغن را در تمام بخش‌های موتور به حرکت درمی‌آورد. این امر برای روان‌کاری، خنک‌کاری و تمیز نگه‌ داشتن قطعات متحرک، لازم است. این موارد به جلوگیری از سایش، اصطکاک، داغ شدن بیش از حد و خرابی قطعات حساس موتور، منجر می‌شود. این قطعه در اغلب خودروها در پایین موتور و داخل کارتل قرار دارد هرچند که در برخی مدل‌ها، پشت میل‌لنگ یا کنار بلوک سیلندر نصب می‌شود. به طور کلی، دسترسی به این قطعه معمولا آسان نیست.

پس از روشن کردن پیشرانه، روغن از کارتل (مخزن روغن در پایین موتور) توسط اویل پمپ بیرون کشیده و تحت فشار به بخش‌های حیاتی موتور شامل یاتاقان‌های میل‌لنگ، میل‌بادامک، پیستون‌ها، شاتون‌ها، تایپت‌ها و سوپاپ‌ها ارسال می‌شود.

اویل پمپ معمولاً به میل‌لنگ متصل است و به همین علت با چرخش موتور، پمپ هم شروع بکار می‌کند. البته در بعضی خودروها از زنجیر یا چرخ‌ دنده جداگانه برای حرکت اویل پمپ استفاده می‌شود.

دنده‌ای (Gear type): ساده‌ترین نوع، دو چرخ‌دنده داخلی دارد.

روتوری (Rotor type): رایج در موتورهای جدید با بازدهی بیشتر و صدای کمتر

متغیر فشار (Variable displacement): در موتورهای جدیدتر که با هدف کاهش مصرف سوخت، فشار روغن بر اساس نیاز تنظیم می‌شود.

• روشن شدن چراغ روغن در صفحه نشان‌دهنده
• کاهش فشار روغن (قابل تشخیص با دستگاه دیاگ یا آمپرمتر روغن)
• صدای تق‌تق یا کوبش در موتور
• افزایش غیرعادی دمای موتور
• فرسودگی سریع یاتاقان‌ها و قطعات متحرک
• روغن‌سوزی یا کاهش شدید روغن در کارتل
• عملکرد ضعیف پیشرانه در دور موتور پایین

علت خرابی اویل پمپ در خودروهای قدیمی

•  فرسودگی قطعات مکانیکی شامل چرخ‌دنده‌ها، روتورها و بدنه داخلی پمپ
• کیفیت پایین‌ روغن
• رسوب و لجن روغنی
• عدم تعویض به موقع فیلتر روغن

خطرات خرابی اویل پمپ

• خطر سوختن یاتاقان‌ها
• احتمال شکستن شاتون‌ها
• احتمال قفل شدن میل‌لنگ

• تعویض به موقع روغن موتور و استفاده از نمونه با کیفیت
• تعویض به موقع فیلتر روغن
• توجه به صدای موتور
• تعویض به موقع اویل پمپ در صورت نیاز

تاثیر فیلتر روغن بر عملکرد اویل پمپ

• گرفتگی فیلتر به علت آلودگی یا رسوب
• کیفیت کم قطعه
• عدم تعویض به موقع

هریک از موارد بالا به افزایش فشار کاری پمپ، فرسودگی زودتر و افت فشار روغن در پیشرانه منجر خواهد شد.

به علت دوران سریع‌تر توربوشارژر و تولید حرارت بیشتر، فشار روغن باید همیشه کافی و پایدار باشد. روغن سرد یا پمپ ضعیف، شاید به خشکی توربوشارژ و در نتیجه خرابی پره یا یاتاقان توربوشارژر منجر شود. بنابراین در پیشرانه‌های توربوشارژ از اویل پمپ‌های قوی‌تر و با طراحی متفاوت همچون نمونه‌های دو مرحله‌ای یا پمپ روغن با حجم بالا (High Volume)  استفاده می‌شود.