خودروهای هیبریدی؛ تجمل یا ضرورت

می‌توان با اطمینان گفت خودروهای با سوخت جایگزین در بیشتر نقاط جهان که دسترسی ارزان و پاک به برق دارند به‌عنوان راهکاری برای کاهش آلایندگی خودرو موردقبول واقع‌شده و اکثریت بر این ایده نوین اتفاق‌نظر دارند.

در برخی کشورها مانند هنگ‌کنگ آلایندگی تولید برق از آلایندگی خودروهای سوخت فسیلی به‌مراتب بیشتر است؛ طبیعتا در این کشورها بحث خودروهای هیبریدی موضوعیت پیدا نمی‌کند ولی در کشوری مانند ایران، که سرشار از منابع انرژی‌های پاک است، این خودروها می‌توانند راهکار خوبی برای کاهش آلودگی هوا و مصرف بنزین باشند.

البته برای رسیدن به وضعیت مطلوب باید حجم قابل توجهی از وسایل حمل‌ونقل عمومی و خودروهای شخصی با این تکنولوژی جایگزین شوند و از همه مهم‌تر زیرساخت‌های استفاده از این خودروها فراهم شود. عجیب نیست اگر بگوییم دستگاه‌های ذی‌ربط، از تولید و توزیع برق تا تولید و عرضه خودروهای پاک، در این امر موفقیتی به دست نیاورده‌اند. همین مسئله یعنی استفاده نکردن از ظرفیت‌های موجود باعث شده بحث واردات خودروهای دو گروه موافق و مخالف در کشور داشته باشد. موافقانی که واردات این خودروها را برای کنترل آلودگی ضروری می‌دانند و مخالفانی که این ایده را شیک و غیرکاربردی می‌خوانند.

موافقان: قرار بود حمایت شود نه محدود!

استدلال موافق‌های این طرح عجیب و غیرقابل‌پذیرش نیست. همان‌طور که در بسیاری کشورها مانند چین تجربه‌شده، این خودروها راهکار بسیار موفقی برای مبارزه با آلودگی و مصرف سوخت هستند. گلایه موافقان واردات این خودرو اما گلایه جالبی است.

اینکه کاهش تعرفه خودروهای هیبریدی در حالی هنوز محل اختلاف‌نظر دولت، مجلس و واردکنندگان است که مدافعان، استفاده از این وسیله نقلیه را در کاهش آلودگی هوا مؤثر می‌دانند و مخالفان از سهم کمتر از ۱۰ درصدی آن از سبد خودروهای وارداتی سخن می‌رانند.

عبدالکریم حسین ‌زاده، نایب‌رئیس فراکسیون محیط‌زیست و توسعه پایدار مجلس، دراین‌باره می‌گوید: ورود خودروهای هیبریدی به ناوگان حمل‌ونقل شهری امری ضروری است و افزایش تعرفه این خودروها توجیه منطقی ندارد. خودروهای هیبریدی با توجه به اینکه سوخت اولیه آن‌ها در ترافیک 60 کیلومتر در ساعت با استفاده از برق است و سرعت سرویس هم در کلان‌شهرها عددی بالاتر از 60 کیلومتر در ساعت نیست، می‌تواند در کاهش آلایندگی مفید باشد.

جبار کوچکی نژاد دیگر نایب‌رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس نیز به ایرنا گفته است: از کاهش تعرفه واردات خودروهای هیبریدی که در طرح ساماندهی بازار خودرو نیز گنجانده‌شده است، حمایت می‌کنیم تا به تصویب نمایندگان مجلس برسد.

او معتقد است «در مورد خودروهای هیبریدی، قرار بود تخفیف‌های نقدی در عوارض و ارائه طرح ترافیک رایگان در کلان‌شهرها در نظر گرفته شود و نه اینکه برای این خودروها عوارض و تعرفه سنگین لحاظ کنیم. ارائه تسهیلات برای خودروهای برقی فقط در ایران انجام نمی‌شود، اما در سایر نقاط جهان برای تشویق به استفاده از این خودروها از ابزارهایی همچون کاهش عوارض و تعرفه‌های وارداتی نیز استفاده می‌شود.»

مخالفان: ایده جذابی است ولی فعلاً صلاح نیست

همان‌طور که در ابتدای بحث عنوان شد با توجه به اینکه این خودروها نتوانستند سهم بالایی در ناوگان حمل‌ونقل به دست بیاورند باعث شده برخی عقیده‌ داشته باشند که فعلاً هزینه واردات این خودروها به‌تنهایی بر اقتصاد سنگین است چه برسد که دولت بخواهد بابت آن عوارضی هم پرداخت کند.

امیرحسن کاکایی دراین‌باره به ایرنا گفت: پرداختن به این مقوله و ایجاد سهولت در واردات خودروهای برقی و هیبریدی باهدف کاهش آلایندگی هوا یا دستیابی به فناوری آن‌ها در شرایط فعلی به صلاح نیست.

این کارشناس خودرو و استاد دانشگاه علم و صنعت ایران این‌گونه توضیح می‌دهد: کاهش تعرفه خودروهای هیبریدی و برقی سواری در این شرایط، هرچند در ظاهر شیک و جذاب جلوه می‌کند، اما با افزایش وابستگی به خارج همراه است، زیرا در اختیار گرفتن فناوری آن‌ها به دستکم 10 تا 15 سال زمان نیاز دارد. این خودروها در زمینه باتری، سیستم الکتروموتوری و سیستم الکترونیکی وابستگی زیادی به خارج از کشور دارند.

او تأکید می‌کند که «در شرایط کنونی حتی خودروهای فعلی بنزینی ازنظر برق و الکترونیک به‌شدت وابسته به خارج هستند و بنابراین نباید تصمیمی اتخاذ شود که این وابستگی‌ها به‌ویژه در شرایط مدیریت دارایی‌های ارزی از سوی دولت، بیشتر شود.»

لازم به ذکر است بر اساس بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس، سهم هیبریدی‌ها از خودروهای وارداتی در سال 1393 برابر 0.1 درصد بوده که به‌تدریج و با اعمال سیاست‌های تشویقی نظیر تعرفه پایین و طرح ترافیک رایگان، به 8.6% در سال 1395 افزایش یافت.