رابطه تصادف با گرانی قطعات!

مرگ براثر تصادف و حوادث رانندگی در ایران به 45 نفر در روز رسید و نسبت به سال پیش 7.1 درصد بیشتر شد. جنگ خونین جاده‌های ایران با سرنشینان و راننده‌ها سال‌هاست که ادامه دارد و نقش خودروها و قطعات در این جنگ بی‌تأثیر نیست.

”مرگ‌ومیر جاده‌ای ارتباط مستقیم با جاده، خودرو و ایمنی آنها دارد. این مرگ‌ومیرها در ایران بسیار زیاد است و امسال بیشتر هم شده است. چرا؟“وزیر صنعت دولت یازدهم در اواخر سال 95 گفته بود که خودروهای ایرانی مشکلی ندارند و این راننده‌ها هستند که مقصرند. حرفی که کل تلاش‌های صنعت خودروسازی برای ایمن‌سازی خودروها را نادیده می‌گرفت. حالا آمارها چیز دیگری می‌گویند و حتی سخنگوی کمیسیون عمران مجلس می‌گوید که خودروی ایمن زیر 100 میلیون تومان وجود ندارد.

آمار مرگ‌ومیرها در سال 84 نزدیک 30 هزار نفر بود؛ رقمی بسیار دهشتناک که در آن سال‌ها با آمار شهیدان دوران جنگ تحمیلی مقایسه می‌شد. از آن زمان تا سال 96 این روند کاهشی بود و از 30 هزار نفر در سال به 16 هزار نفر کاهش پیدا کرد. این روند در سال 97 تغییر کرد و با افزایش 7.1 درصدی شدت گرفت.

بالا رفتن حوادث جاده‌ای ربطی به افزایش قیمت قطعات دارد؟

هنوز دلیلی این افزایش مرگ‌ومیر مشخص نشده است. جاده‌ها با سال پیش تغییر چندانی نکرده‌اند و خودروها هم استانداردهایشان کمتر نشده است. البته قیمت قطعات افزایش پیدا کرد که باعث رونق گرفتن استفاده از قطعات و تایرهای دست‌دوم شد.

همین امروز بود که رئیس اتحادیه صنف اوراق کنندگان خودرو و جرثقیل مشهد گفت: «نوسان‌های نرخ ارز و گران شدن قیمت خودرو و قطعه‌ها و لوازم آن، سبب داغ شدن بازار اوراق فروشی و قطعه وسایل نقلیه در مشهد شده است.» البته هیچ‌کدام از این‌ها را به‌صورت مستند نمی‌توان به افزایش نرخ مرگ‌ومیر ربط داد ولی شکی نیست که برخی قطعات یدکی خودرو ارتباط مستقیمی با ایمنی رانندگی دارند.

رابطه مرگ‌ومیر جاده‌ای با متوسط درآمد کشورها

شبکه تحقیقات سلامت حوادث ترافیکی از تعداد بالای اقشار کم‌درآمد در میان فوت‌شدگان حوادث جاده‌ای گزارش می‌دهد. آن‌طور که «صدیف بدری» سخنگوی کمیسیون عمران مجلس از این گزارش نقل می‌کند، در جهان هر 25 ثانیه یک نفر در تصادف جان خود را از دست می‌دهد و این ارقام در ایران مرگ 45 فرد به ازای هر 24 ساعت است.

بنابراین آمار مرگ ناشی از تصادف در ایران حدود 1.3 درصد کل مرگ‌ومیر‌های جهان است. این نسبت با نرخ جمعیت ایران نسبت به جهان تفاوت چندانی ندارد ولی طبیعتاً چنین نرخی در همه کشورهای جهان یکسان نیست.

سازمان بهداشت جهانی مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادف را با میزان درآمد مقایسه می‌کند. نگاهی به آمارها نشان می‌دهد که نرخ مرگ‌ومیر بر اساس جمعیت کشور در کشورهای آفریقایی بسیار زیاد است.

بدری هم در صحبت‌هایش اشاره می‌کند که نرخ جریمه بر میزان مرگ‌ومیر بی‌تاثیر است. به گفته این نماینده مجلس «یکی از عوامل بروز تصادفات جاده‌ای، عامل انسانی یا راننده است؛ حال‌آن‌که طبق تحقیقات، جریمه یا اعمال قانونی صرفاً در کاهش آمار تصادفات اثرگذار نیست.» بر اساس گزارش‌ها 3000 نقطه حادثه‌خیز در کشور شناسایی‌شده که می‌تواند دلیل نرخ بالای مرگ‌ومیر در ایران باشد.

خودروی ایمن کمتر از 100 میلیون تومان وجود ندارد

در ماه‌های پایانی سال 95 محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت وقت درباره ناایمن بودن خودروهای داخلی گفته بود: «می‌گویند خودروهای داخلی آدم می‌کشند؛ این راننده است که مقصر تصادفات است، اگر راننده سهل‌انگاری نکند حادثه‌ای اتفاق نمی‌افتد.»

نقض این گفته نیازی به استدلال ندارد ولی دراین‌باره می‌توان به گفته‌های بدری اشاره کرد که می‌گوید: «ایمنی خودروها از مهم‌ترین عوامل جلوگیری از بروز تصادف است، حال بر اساس گزارش‌ها در ایران، خودرو ایمن و استاندارد زیر 100 میلیون تومان وجود ندارد، ازاین‌رو خودروهایی مانند پراید استاندارد ایمنی ندارند که این موضوع یک تهدید جدی محسوب می‌شود.»

نرخ مرگ‌ومیر جاده‌ای بر اساس تراکم جمعیت

بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2013 تایلند بیشترین مرگ‌ومیر جاده‌ای بر اساس تراکم جمعیتی را دارد. این آمارها تعداد مرگ‌ومیرها به ازای هر 100 هزار نفر را تفکیک و بر اساس آن کشورها را رتبه‌بندی می‌کند. در میان بیشترین میزان تصادف که رقمی بالای 30 مرگ در 100 هزار نفر را نشان می‌دهد، ایران و تایلند تنها کشورهای غیر آفریقایی فهرست هستند. در حقیقت رتبه ایران در جهان از این نظر ششم است.

همان‌طور که ذکر شد آمارهای سازمان بهداشت جهانی مربوط به سال 2013 بود. وضعیت ایران در سال 96 کمی بهتر شد.

به گفته نماینده مردم اردبیل، نیر و نمین در مجلس شورای اسلامی «اولین حادثه تصادف ثبت‌شده در ایران، در سال 1305 بود. بر اساس گزارش‌ها از سال 1305 تا سال 1385، آمار تصادفات ترافیکی در ایران روند صعودی داشته، به‌طوری‌که در سال 84 بالغ‌بر 30 هزار نفر در اثر تصادفات جاده‌ای جان‌باخته‌اند. بر اساس گزارش‌ها، با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته از سال 85 تا سال 96، میانگین فوتی‌های تصادفات ترافیکی کاهش پیدا کرد، به‌طوری‌که در سال 96 میزان جان‌باختگان تصادفات حدود 16 هزار نفر بوده است.»

سال 97 و افزایش دوباره نرخ مرگ‌ومیر جاده‌ای در ایران

بر اساس نرخ جمعیت و آماری که بدری در مورد سال 96 ارائه کرده است، نرخ مرگ‌ومیر ایران به ازای یک‌صد هزار نفر جمعیت که در سال 2013 به 32.1 مرگ می‌رسید، سال گذشته به 19.5 مرگ کاهش پیداکرده بود.

البته بدری از افزایش مرگ‌ومیر در سال 97 سخن می‌گوید. بر این اساس در سال جاری تعداد مرگ‌ومیرهای جاده‌ای حدود 7.1 درصد افزایش پیداکرده که بسیار نگران‌کننده است. به زبان دیگر در سال جاری مرگ‌ومیرها بیش از هزار نفر بیشتر شده است. وی در ادامه به آمار معلولیت بر اساس ترافیک در ایران اشاره‌کرده و می‌گوید: «روزانه 1600 نفر در اثر تصادفات ترافیکی معلول می‌شوند که این‌یک آمار قابل‌ملاحظه در قیاس با میانگین جهانی است.»