بدون کوچکترین تردید می‌توان زبان طراحی دهه 1990 مرسدس بنز (و ب ام و) را دوران اوج و پختگی این برند ژرمن در زمینه طراحی نمای ظاهری دانست. آنچه در این دوران از سوی مرسدس بنز بر اتاق‌هایی چون R129، C126، W140، W124 و W202 پیاده شد در هیچ دورانی پس از آن تکرار نشد. دورانی که نبوغ طراحی نه در اغراق خطوط و برجستگی‌های ظاهری امروزی، بلکه در سادگی و متانت ظاهری و دلبری‌های نهان خطوط بی‌آلایش بدنه موج می‌زد.
بدون شک آثار جاویدان مرسدس بنز که در میانه‌های دهه 80 تا اواسط دهه 90 میلادی زاده شدند؛ نیازمند تعریف و تمجیدهای فراوان هستند اما آن چه امروز به آن می‌پردازیم بررسی و تست فنی یک دستگاه W124 مرسدس بنز معروف به E230 است که بسیار بکر و بدون کوچکترین تغییر، تنها با کارکرد حدود 53 هزار کیلومتر با وسواس بسیار از سوی مالک نگهداری می‌شود.
نمای ظاهری مرسدس بنز (W124) E230
به سادگی می‌توان W124 را به یک مدل فشن یا همان دنیای مد تشببیه کرد. از آن دسته مدل‌هایی که زیبایی چندانی به رخ ندارند، مغرور نیستند، لباس‌های پر زرق و برق نمی‌پوشند و تنها با اتکا به آنچه در ذات خود دارند خودنمایی می‌کنند. با نگاهی سریع و گذرا به ظاهر W124 ممکن است با خود بگویید «ساده تر از این ممکن نبود!» از قضا نکته ظریف داستان محصولات به اصطلاح دهه نودی مرسدس بنز نیز در همین سادگی خلاصه می‌شود. سادگی که وجودش را مدیون طراح سرشناس ایتالیایی و سرطراح مرسدس بنز، «برونو ساکو» است که 24 سال در این سمت فعالیت کرد. این سادگی طراحی محصولات مرسدس بنز در میانه‌های دهه 1980 تا اواخر دهه 1990 است که باعث شد این خودروها هنوز هم بدون ذره‌ای دلزدگی در دید امروزی‌ها زیبا جلوه کند.
W124 سدان سایز متوسط مرسدس بنز است از سال 1985 جانشین W123 (بنز دانشجویی) شد و با پایان تولید در سال 1995، W210 جای آن را گرفت. این اتاق به خصوص، در حقیقت اولین اتاق این سگمنت بود که به صورت رسمی «کلاس E» خطاب شد و در نمونه‌های سدان، کوپه، استیشن، کانورتیبل و لیموزین به تولید رسید. این در حالی است که اتاق مشابه W201 که بنز 190E مشهور است به دلیل قرار گیری در یک سگمنت پایین‌تر، بعدها به «کلاس C» شهرت یافت و تولید آن با کد W202 ادامه پیدا کرد.
ظاهر W124 به وضوح گویای هر آن چیزی است که برونو ساکو برای آن پیش‌بینی کرده بود اما در وصف آنچه در نمای ظاهری این اتاق دیده می‌شود باید گفت که با داشتن ابعاد 4755×1740×1430 میلی‌متری و فاصله محورهای نسبتاً کوتاه 2799 میلی‌متری، خودرویی است که کوچک دیده می‌شود اما به شکل بسیار جالب در برخی از زوایا و مخصوصاً به هنگام حرکت کمی کشیده‌تر به نظر می‌آید. حالت برجسته‌ای که در زوایای مختلف از بدنه W124 دیده می‌شود باعث شد این اتاق بخصوص در ایران به «بنز کپل» مشهور شود.
با وجود شباهت‌های ظاهری بسیار بسیار زیاد میان دو اتاق W201 و W124، باید بارزترین تفاوت را در بخش عقب خودرو و در چراغ‌ها جست و جو کرد. به این ترتیب که چراغ عقب کرکره‌ای W201 همانند سایر نسخه‌های قدیمی‌تر بنز کاملاً مستطیل است در حالی که W124 با داشتن یک ضلع اُریب در سمت جای پلاک، چراغی ذوزنقه مانند دارد.
زیبایی این زبان طراحی به اندازه‌ای بود که شخص برونو ساکو را مجبور کرد تا ضمن تملک یک W124، این خودرو را فروخته تا بتواند آن را با کوپه افسانه‌ای C126 (نسخه کوپه S کلاس W126/ملقب به SEC) جایگزین کند.
نمای داخلی مرسدس بنز (W124) E230
همچون نمای خارجی، در نمای داخلی W124 نیز از هرگونه اغراق جلوگیری شده است. همه ادوات و سیستم‌ها از دیدگاه عملکرد و طراحی کاملاً کاربردی و منطقی تعبیه شده‌اند. داشبرد خودرو همان طراحی مینیمال دهه 70 بنز را دنبال می‌کند که با ترکیب چیدمان نشانگرهای دوار و تزئین شده با رنگ زرد و سفید، بسیار خوانا و شکیل بر زیبایی این داشبرد ساده افزوده و از یکنواختی ظاهر آن می‌کاهد. این نشانگرها بر خلاف خودروهای امروزی اطلاعات حیاتی بسیاری را در اختیار راننده می‌گذارند. نشانگرهای این خودرو از سمت راست شامل دورسنج پیشرانه به همراه ساعت آنالوگ، سرعت‌سنج، نشانگرهای میزان سوخت، فشار روغن، دمای آب رادیاتور و میزان مصرف لحظه‌ای سوخت است.
آنچه در نمای داخلی شاید برای یک فرد غریب با برند مرسدس بنز عجیب به نظر برسد ابعاد نسبتاً بزرگ غربیلک فرمان است که از قضا به ستاره سه پره مرسدس بنز و نوشته SRS Airbag مزین شده است که نوید از حضور کیسه هوا پرده‌ای در داخل خودرو می‌دهد.
کنسول میانی پوشیده با روکش طرح چوب در اوج سادگی در برگیرنده ادوات و کلیدهای کنترلی، سیستم تهویه مطبوع دو کانال دستی و سیستم رادیو پخش کاست‌خور فابریک به همراه جاسیگاری است که حس نوستالژی بسیار عمیقی را انتقال می‌دهد. مرسدس بنزهای تولیدی به صورت فابریک دارای یکی از دو آپشن رفاهی سانروف یا همان «شیبه‌داخ» (معادل آلمانی سانروف به معنای حفره سقف، که در فارسی به شیویداق مشهور است) یا سیستم تهویه مطبوع هستند که بر اساس سفارش مشتری یک یا هردو آنها بر خودرو نصب می‌شد. سانروف معمولاً ویژه کشورهای سردسیر نظیر روسیه و شمال اروپا و کانادا و سیستم تهویه مطبوع ویژه کشورهای گرم سیری تدارک دیده شد. اما با توجه به سفارش‌های معدود و ویژه بسیاری از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، بسیاری از مرسدس بنزها به صورت همزمان با سانروف و سیستم تهویه مطبوع ارائه شدند.
با مدنظر قرار دادن سیستم تهویه مطبوع دوکانال در کنار شیشه‌ها و صندلی‌ها دستی و تنها یک آینه برقی (آینه شاگرد) به سرعت می‌توان دریافت که این مرسدس بنز کاملاً براساس آپشن‌های مورد سفارش مشتری تولید شده است. وجود برگه سفارش شرکت و سند دست اول این خودرو نزد مالک آن نیز این مهم را تایید می‌کند. نکته جالب این که آینه سمت شاگرد در بنز W124 مربع و کوچک‌تر از آینه سمت راننده است. دلیل این نوع طراحی کاستن از عرض خورو و بهبود مانور پذیری در زوایای کور راننده در سمت راست خودرو است. این نوع طراحی را در تعداد انگشت شماری از خودروهای جهان دیده‌ایم.
با ورود به ردیف دوم صندلی‌ها به سرعت می‌توان متوجه فاصله محورهای کوتاه و ابعاد جمع‌وجور کلاس E شد. در این مرحله می‌توان دریافت که W201 تا چه میزان کم جاتر و اقتصادی‌تر از W124 احساس خواهد شد. با این وجود نمی‌توان ایراد زیادی از میزان راحتی سرنشینان ردیف عقب گرفت چراکه با وجود فضای نسبتاً کم زانوها، ارگونومی نشیمن‌ها به اندازه‌ای راحت است که از هر خودروی داخلی امروزی سرتر باشد. نکته جالب دیگر در نمای داخلی این بنز وجود جعبه کمک‌های اولیه است که زیر طاقچه عقب خودرو تعبیه و همانند روز اول فابریک و دست نخورده نگهداری شده است.
پشت رُل مرسدس بنز (W124) E230
با قرارگیری پشت فرمان W124 با خودرویی نسبتاً جمع‌وجور مواجه هستیم که در سواری‌های درون شهری به سادگی در دستان راننده مهار می‌شود. پیشرانه‌های بسیار متنوع 2.0، 2.2، 2.3، 2.6، 2.8، 3.0، 3.2، 3.6 (AMG E36)، 4.2 و 5.0 لیتری بنزینی و سه نمونه دیزل 2.0، 2.5 و 3.5 لیتری برای W124 قابل سفارش بود اما نمونه مورد بررسی ما از پیشرانه 2.3 لیتری چهار سیلندر مجهز به سیستم پاشش سوخت انژکتوری بوش (Bosch) آلمان بهره می‌برد که با استارت اندک با صدایی بسیار خفیف زنده می‌شود.
این پیشرانه چهار سیلندر 8 سوپاپ (SOHC) با قدرت تقریبی 135 اسب‌بخار و گشتاور 205 نیوتون.متر در ترکیب با وزن تقریبی 1.4 تنی شتاب رسمی 0 تا 100 کیلومتر برساعت معادل 11.2 ثانیه و مصرف سوخت ترکیبی 9 لیتر در هر صد کیلومتر را به همراه دارد.
اعداد و ارقام اعلام شده شاید چندان رضایت بخش جلوه نکند اما باید در نظر داشت که با مد نظر قرار دادن استانداردهای امروزی و آنچه در داخل کشور یافت می‌شود، این کلاسیک جوان همچنان یکی از دوست‌داشتنی‌ترین گزینه‌های موجود برای تملک است. W124 با پیشرانه 230، خودرویی ایده‌آل برای رانندگی‌های درون شهری و مسافرت‌های خانوادگی است چرا که با وجود سن قابل توجهش هنوز هم از بسیاری از محصولات نوین امروزی موجود در بازار ایران پیشی می‌گیرد و این درحالی است که از پرستیژ، ابهت و توانمندی‌های آن کاسته نشده است.
وظیفه انتقال قدرت در این W124 برعهده جعبه‌دنده 4 سرعته دستی قرار دارد که با توجه به توان پیشرانه مخصوصاً در دو دنده اول، ضرایب نزدیک به هم طراحی شده است تا کشش مناسب در هر دوری در اختیار راننده قرار گیرد. به همین دلیل کشش خودرو در دنده‌های اولیه بسیار درخور توجه و راضی‌کننده است. به دلیل مدل بالا بودن جعبه‌دنده به کار رفته در این W124، دنده عقب آن در کنار دنده 1، رو به جلو و سمت راننده قرار دارد که با اعمال قدرت به شیفتر دنده به سمت بالا، جعبه‌دنده وارد دنده عقب می‌شود. رویه‌ای مشابه نیز در بسیاری از خودروهای آلمانی و کره‌ای چون فولکس واگن و دوو نیز به کار رفته است.
لازم به ذکر است که جعبه‌دنده 5 سرعته دستی نیز برای W124 قابل سفارش بود که تعداد نمونه‌های 5 سرعته از نمونه‌های 4 سرعته بخصوص در ایران بسیار کم‌تر است.
با وجود هیدرولیک بودن فرمان، عملکرد آن در مانورهای سریع کمی سنگین است. این مهم در ترکیب با ابعاد بزرگ غربیلک فرمان مانور دادن را به عملی نیازمند دقت بالا تبدیل می‌کند. سنگین و کند شدن واکنش فرمان‌های هیدرولیک از دهه 1980 میلادی به بعد در همه خودروسازان اروپایی و آمریکایی اتفاق افتاد و دلیل آن کاهش میزان حساسیت فرمان و جلوگیری از بروز حادثه در مانورهای ناگهانی در سرعت‌های بالا بود. به این صورت که در خودروهای فاقد سیستم پیشرفته فرمان ضریب متغیر، سیستم فرمان تا اندازه بسیار زیادی سفت و سنگین شد تا واکنش ناگهانی فرمان باعث برهم خودرن ناگهانی تعادل خودرو نشود.
سواری W124 با وجود فاصله محورهای کوتاه به هیچ وجه الاکلنگی نیست. سیستم تعلیق به کار رفته در این خودرو در هر چهار چرخ مستقل است که در جلو از نوع مکفرسون استرات و در عقب نمونه پیشرفته مولتی‌لینک (چند نقطه اتصال) با محور سه تکه، به همراه فنر لول و کمک‌های روغنی در هر چهار چرخ است. W124 اولین تجربه مرسدس بنز در استفاده از سیستم تعلیق مولتی لینک در کلاس E در محور عقب بود چرا که محور عقب در W123 نیز نوعی مکفرسون استرات است.
سیستم‌های تعلیق مولتی لینک هزینه طراحی و نگهداری بالاتری دارند اما در عوض عملکرد و واکنش آنها نسبت به ناهمواری‌ها و فشارهای مضاعف حاصل از رانندگی‌های خشن بسیار کنترل شده‌تر است. به همین دلیل اگرچه W124 ظاهری بسیار ساده و پیرپسند دارد اما می‌تواند رانندگی هیجان‌انگیز جوانان را نیز به خوبی تاب آورد. به عبارت دیگر در تن پیر W124 با آن ظاهر ساده و سنگین روحی جوان نهفته است. تبدیل شدن W124 به خودرو ویژه ناوگان تاکسیرانی بسیاری از کشورهای جهان نیز مهر تایید دیگری بر دوام و پایداری این ژرمن متین است که به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت این خودرو و بسیاری دیگر از محصولات بنز از آن یاد می‌شود.
این بنز همچنین از سیستم ترمز دیسکی ضد قفل ABS ساخت شرکت بوش در هر چهار چرخ نیز بهره می‌برد. استفاده از سیستم‌های ترمز ضد قفل امروزه از اجبارهای صنعت خودروسازی جهان است اما مرسدس بنز به واسطه همکاری با شرکت بزرگ الکترونیکی بوش، برند پیشرو در زمینه استفاده از سیستم‌های ضد قفل ترمز در جهان به شمار می‌آید. استفاده از این سیستم در دهه 90 اگرچه آپشن جدیدی به شمار نمی‌آمد اما در نوع خود هنوز پیشرفته و چشم‌گیر بود.
برترین نمونه تولیدی W124 تعداد تولید محدودی از نسخه E500 است که به پیشرانه V8 M119 مشترک با R129 کلاس SL به حجم 5 لیتر 32 سوپاپ (DOHC) مجهز شده است. این خودرو تیراژ محدود با قدرت 322 اسب‌بخار و گشتاور 480 نیوتون.متر براساس توافق‌نامه‌ای میان مرسدس بنز و پورشه، در خط تولید زافنهاوس پورشه و توسط کارمندان این شرکت مونتاژ و تولید شد که قدرتمندترین و با کیفیت‌ترین نسخه W124 به شمار می‌آید که به W124های «ساخت پورشه» مشهورند و امروزه در حدود 40 هزار دلار قیمت دارند.
راند نهایی با مرسدس بنز (W124) E230
همه مدل‌های کلاس E به دلیل داشتن ابعاد معقول به همراه توان فنی درخور همواره به عنوان یکی از برترین و پرفروش‌ترین محصولات تولیدی مرسدس بنز خطاب شدند و W124 نیز از این موضوع مستثنی نیست. این خودرو همچنان از برترین کلاسیک‌های جوان موجود در بازار کشور است که بدون شک از دیدگاه محبوبیت فراتر از W201 می‌ایستد. یک W124 سالم، امروزه وابسته به مدل و سال تولید و میزان سلامت، به صورت میانگین چیزی در حدود 70 تا 100 میلیون تومان ارزش دارد. اما نمونه مورد بررسی به دلیل کارکرد بسیار پایین، کاملاً فابریک و دست نخورده بودن، سلامت رنگ و بدنه و به عبارت بهتر، کلکسیونی بودن می‌تواند ارزشی فراتر از این‌ها داشته باشد.
با توجه به بازه قیمتی این خودرو محبوب و بادوام، W124 هنوز هم یکی از بهترین گزینه‌های خرید در محدوده 100 میلیون تومان است. امروزه با بودجه‌ای در بازه مشابه تنها می‌توان خودروهای تاریخ گذشته داخلی یا فجایع چینی را مالک شد که نه در بحث ایمنی، نه در موضوع مهم لذت سواری و نه دوام هیچ برای گفتن ندارند.
- نقاط قوت: اعتبار برند، پرستیژ، دوام، زیبایی، مصرف کم، استهلاک کم، آسایش و ایمنی سواری، ارزش بالا در قبال مبلغ پرداختی.
- نقاط ضعف: گرانی برخی قطعات فابریک مخصوصاً نمونه‌های تزئینی، عدم فراوانی مکانیک خبره، هزینه و حساسیت زیاد نگهداری، محبوب سارقان قطعات و در نتیجه نیاز به نگهداری در پارکینگ ایمن.
در پایان جا دارد تا از اکبر خلیلی، مالک خودرو به دلیل اختصاص وقت ارزشمندشان به منظور تهیه این گزارش و نیز از مهبد جنتی و اشکان انیسی که تهیه این گزارش را برای نگارنده آسان کردند؛ قدردانی به عمل آوریم.
*عکاس شهاب انیسی
نویسنده : شهاب انیسی
منبع : باما
