تست و بررسی لوتوس الیزه S

برخی از خودروها آن‌طور که نشان می‌دهند، نیستند. تویوتا لندکروز آن‌طور که نشان می‌دهد، آفرود نیست. هیوندای سانتافه آن‌طور که نشان می‌دهد، پرآپشن نیست. نیسان جوک آن‌طور که نشان می‌دهد، لوکس نیست. میتسوبیشی لنسر آن‌طور که نشان می‌دهد، سریع نیست؛ اما لوتوس الیزه همان‌طور که نشان می‌دهد، است؛ اسپرت،‌ اسپرت و اسپرت.

”لوتوس نه در ایران و نه در کل دنیا خودروی پرفروشی نیست. چراکه مشتریانش یا زیادی عاشق هستند و یا زیادی عاقل!“نکند شما هم جزء آن دسته از افرادی هستید که هنوز فکر می‌کنند اسپرت‌ترین خودروی بازار ایران پورشه است؟ حتماً خیال می‌کنید ب ‌ام‌ و سری 3 هم که دیگر آخر جوان‌گرایی است. با این اوصاف یا لوتوس را نمی‌شناسید یا می‌خواهید به رویتان نیاورید. اسپرت‌گرایی که فقط به صندلی مسابقه‌ای و دسته‌دنده چرم نیست. هر خودرویی که اگزوز دوبل و رینگ و تایر پهن داشته باشد که اسپرت نیست. در مسابقه «ادابازی اسپرت‌ها» مرسدس‌ها و ب‌ام‌وها و پورشه‌ها به مراحل بالا می‌رسند؛ اما اینجا دنیای واقعی است. دنیایی که لوتوس خودش برای خودش فرمانروایی می‌کند. بی‌رقیب و تنها.

لوتوس همانی است که نشان می‌دهد. همانی را نشان می‌دهد که باید باشد. یک اسپرت ناب. الحق که لیاقت لقب «سلطان هندلینگ» را دارد.

انگلیسی‌ها خودروی خوب کم ندارند. از جگوار و استون‌‌مارتین گرفته تا مک‌لارن و مینی. لوکس‌هایش هم که دیگر هیچ. رولزرویس و بنتلی را می‌گوییم؛ اما داستان لوتوس چیز دیگری است. به‌خصوص خانم‌والده گرامی این خانواده یعنی Elise (تلفظ درست آن الیز است که در ایران به اشتباه الیزه جا افتاده است). نام الیزه از اسم Elisa نوه دختری «رومانو آرتیولی» مدیرعامل ایتالیایی لوتوس که هم‌زمان رئیس بوگاتی هم بود، گرفته شده است. شاید برای این انگلیسی کمی خودخواهانه بوده باشد ولی الیزه ماورای اسم‌ها و رسم‌ها بود.

نسل اول این خودرو سال 1996 وارد بازار شد. همان ابتدا شکل و شمایل عجیبش، جنجالی شد. الیزه سری یک با وزنی تنها 725 کیلوگرم و پیشرانه‌ای که 118 اسب‌بخار داشت، می‌توانست صفر تا صد را در 5.8 ثانیه بپیماید. این خودرو ترکیبی بود از اعداد و ارقام عجیب. الیزه رکوردهایی را می‌شکست که فراری به زور به آن‌ها دست پیدا کرده بود. همان سال‌ها اوپل با Speedster خواسته بود مسیر الیزه را برود که رویایش تبدیل به کابوس شد. قوای محرکه‌ای که آن روزها برای این خودرو در نظر گرفته می‌شد 1.8 لیتری و از شرکت MG Rover بود.

فقط تصور کنید الیزه سبک وزن یک مدل داشت که با همین پیشرانه 190 اسب‌بخار قدرت تولید می‌کرد. نسل اول تا 2001 هرچه موفقیت و افتخار بود را کسب کرد. همه تصور می‌کردند این کارنامه درخشان فقط به پیشرانه ربط دارد؛ اما سال 2001 که نسل دوم الیزه رونمایی شد، همان موفقیت‌ها دوباره به طرز خون‌بارتری تکرار شد در حالی که این‌بار پیشرانه تویوتا در سینه آن می‌تپید. به طرزی عجیب الیزه سری 2 با ژاپنی‌ها حال دیگری می‌کرد. چراکه جعبه‌دنده آن از هوندا و سیستم جرقه‌زنی‌اش از یاماها خریداری شده بود.

نسل سوم کار خود را در 2011 آغاز کرد. همکاری با تویوتا روی تعبیه پیشرانه و جعبه‌دنده ادامه پیدا کرد ولی برای اولین‌بار پیشرانه 1.6 لیتری نیز به لیست فروش اضافه شد. این همان نسلی است که مدل‌های 2016 و 2017 آن در تیپ‌های Elise S و Cup 220‌ راهی بازار ایران شد.

ببینید، لوتوس الیزه S شبیه هیچ‌یک از خودروهایی که تا به حال دیده‌ایم، نیست؛ یعنی اصلاً قرار بر این بوده که مثل هیچ خودروی دیگری نباشد. نه از نظر طراحی و نه از نظر کارایی. حتی نمی‌شود او را کنار مرسدس‌بنز SLK، ب‌ام‌و Z4 و پورشه باکستر/کیمن قرار داد.

در نظر داشته باشید که داریم درباره محصولی صحبت می‌کنیم که فقط قرار است سمبل خودروی مسابقه‌ای با قابلیت حضور در خیابان باشد. الیزه به زبان خودش حرف می‌زند. هم طنازی ایتالیایی‌ها را دارد و هم ریزه‌کاری‌های انگلیسی‌ها را. یک‌جاهایی با مخاطب آمریکایی صحبت می‌کند و یک‌جاهایی هم لهجه آلمانی‌اش بیرون می‌زند.

مهندسان لوتوس تمرکز اصلی را روی آیرودینامیک گذاشته‌اند و بعد سراغ زیبایی رفته‌اند. نمای جلویی خیلی خوب مفهوم جسارت را به تصویر کشیده است. لوتوس برای این کار نیازی به بازی‌های عجیب و غریب با زوایای تند و تیز نداشته. همین که چراغ‌ها را اخمالود کرده برایش بس بوده. هواکش‌های روی کاپوت به اندازه کافی خاص بودنش را به تصویر کشیده‌اند. یک جلوپنجره ساده و هواکش‌های درون سپر هم برای نشان دادن ماهیت جوان‌گرا مؤثر است.

الیزه به‌عنوان یک رودستر، تعبیر ساده‌ای از خودروهای بدون سقف ارائه کرده است. فقط نکته اینجاست که ظاهر این خودرو در حالت سقف باز، بهتر از بسته‌اش است. انحنای زیبای دریچه کنار درها جلوه این خودرو در دو طرف را نیز جذاب کرده است. البته نیازی به اشاره نیست که امضای شخصی این خودرو همان چراغ‌های دایره‌ای عقب و آن اگزوز مرکزی‌اش هستند.

اگر می‌خواهید بدانید جنین‌ها درون رحم مادر چگونه مچاله می‌شوند، یک بار سوار الیزه شوید. قبلاً می‌گفتند دوو ماتیز، کیا پیکانتو و هیوندای i10 از نظر فضای داخلی آزاردهنده هستند. والا در قیاس با الیزه این خودروها حکم هامر را دارند. تراژدی سوار شدن به کنار، پیاده شدن از این خودرو حکم کمدی را دارد.

درون کابین این خودرو ناگهان به دهه 70 میلادی صنعت خودروسازی ژاپن پرت می‌شویم. واقعاً اگر سیستم صوتی دیجیتالی‌اش بود نمی‌فهمیدیم این خودرو برای قرن 21 است. اینجا قضیه سادگی نیست. قضیه یکجورایی بی‌احترامی به مشتری است. متریال روی داشبورد به طرز زننده‌ای بی‌کیفیت است. رودری‌ها و کف‌پایی‌ها هم که واقعاً از سطح خودروهای چینی دهه 80 خودمان هم بدتر هستند.

درباره طراحی داخلی آن نمی‌شود حرف زیادی زد که اگر بزنیم زیادی حرف زده‌ایم. فقط یادتان باشد اولین چیزی که در دروس طراحی خودرو به دانشجویان یاد می‌دهند، در نظر گرفتن آینده است؛ اما متاسفانه دروس طراحی لوتوس با تاریخ ژوراسیک تداخل پیدا کرده بود.

یعنی صد رحمت به تندر 90. الیزه چنان بی‌آپشن و تجهیزات است که آدم حس می‌کند لوتوس از سر منت روی آن کولر گذاشته وگرنه اگر جا داشت آن را هم نمی‌گذاشت. هنوز هم در لیست امکانات این خودرو شیشه برقی، کمربندی پیش‌کشنده، استارت دکمه‌ای و قفل مرکزی به‌عنوان یک آپشن دیده می‌شود.

حالا گیریم که این خودرو هیچی آپشن ندارد. اصلاً بدتر از پراید. چه اهمیتی باید داشته باشد؟ کدام خودروی فرمول یک سیستم صوتی با ساب‌ووفر دارد؟ کدام خودروی جی‌تی گرم‌کن صندلی دارد؟ روی کدام خودروی لومان مسیریاب ماهواره‌ای می‌بینید؟ چرا نمی‌خواهیم قبول کنید که این خودرو واقعاً مسابقه‌ای است؟

اگر دنبال لیست بلندبالای آپشن می‌گردید، انتخابتان از ریشه غلط است. حق می‌دهیم که نمی‌شود ایمن بودن این خودرو را قبول کرد. حتی NHTSA (اداره ایمنی ترافیک بزرگراه‌های آمریکا) برای ورود این خودرو بازار کشور شروطی را تعیین کرده بود. در این خودرو خبری از کیسه هوای پرده‌ای و زانویی نیست. اینجا فقط 2 کیسه هوا داریم مثل مرد.

انگار یک جای کار اشتباه است. قاعدتاً نباید یک پیشرانه 1.8 لیتری مجهز به سوپرشارژر و قدرت 217 اسب‌بخاری روی شاسی 924 کیلویی سوار شود. این مثل تعبیه موتور بوئینگ روی قایق موتوری است. لوتوس گویا قصد داشته با دوج چارجر رقابت کند. چراکه این خودروی 3.8 متری هم سیستم انتقال قدرت محور عقب دارد و جعبه‌دنده‌اش 6 سرعته دستی ضریب کوتاه است. پس حالا راحت‌تر شتاب 4.2 ثانیه‌ای‌اش را هضم می‌کنیم.

این خودرو درست مانند یک جی‌تی واقعی، بهترین برندهای قطعات اسپرت را جمع کرده است. از کمک فنر گازی برند Bilstein گرفته تا فنر لول Eibach. کالیپرهای ترمز جلو از برند Ap Racing و کالیپرهای ترمز عقب از Brembo هستند. یک بار گفتیم که برای لوتوس، آیرودینامیک همه‌چیز است. اسپلیتر (جداکننده هوا) و دیفیوزر (متمرکزکننده هوا) در زیر این خودرو و هم‌چنین همان بال عقب کوچک تأثیر عمیقی در چسبندگی آن دارند. با این پکیج است که نیرو پایین‌برنده در سرعت 160 کیلومتر برساعت حدود 70 کیلوگرم می‌شود. در صورتی که با سقف سرعت آن حرکت کنید این عدد به 125 کیلوگرم هم می‌رسد. تصور کنید وقتی دارید با 234 کیلومتر برساعت حرکت می‌کنید، برای این‌که کف خودرو پایین بماند، دو کیسه سیمان و یک کیسه برنج پشت خودرو داشته باشید.

هرچه درباره تاریخچه، طراحی و مشخصات فنی گفتیم را فراموش کنید. ما قرار نیست الیزه را تست کنیم. راستش این الیزه است که می‌خواهد ما را تست کند. حتماً می‌گویید این خودروی با طراحی ساده و با آپشن‌های ساده باید رانندگی ساده‌ای هم داشته باشد. کاش اینطوری بود که استارت و کلاچ و دنده یک و گاز و عشق و حال؛ اما متاسفانه اینطوری است که استارت و کلاچ و دنده یک و گاز و ترس و ترس و ترس.

هرزگردی و اسپین شدن (دور خود چرخیدن) یکی از اتفاقات رایج برای راننده‌های تازه‌کار است که پشت این خودرو می‌نشینند. کاش لوتوس قبل از فروش این خودرو یک دوره فشرده آموزش راننده در سطح پیشرفته هم برای مشتریانش برگزار می‌کرد. واقعاً فکر می‌کنید اینها شوخی است؟ مدام ما می‌گوییم این خودرو اسپرت واقعی است، کسی باور نمی‌کند. اسپرت یعنی مسابقه‌ای. مسابقه‌ای یعنی بدون محدودیت. لوتوس با الیزه قشنگ مفهوم هدف وسیله را توجیه می‌کند را ترجمه کرده است. این خودرو ابزاری خطرناک برای رسیدن به هدف پیروزی است.

البته انصافاً اوضاع به این بدی‌ها هم نیست. با فعال کردن سیستم DPM که برگرفته از فناوری تیم فرمول یک لوتوس است، پایداری تا حد چشم‌گیری بالا می‌آید. با خودروهای معمولی چطور رانندگی می‌کنند؟ سرعت می‌گیرید، سر پیچ‌ها کمی روی ترمز، فرمان می‌دهید، گاز می‌دهید و ادامه داستان. با الیزه قرار نیست ترمز بگیرید، نیازی هم نیست. بخواهید بپیچید،‌ می‌پیچید. چنان مثل عنکبوت به زمین می‌چسبد که گویی یک نفر دارد مدام به چرخ‌ها چسب قطره‌ای می‌مالد. سبک رانندگی با خودروهای کارتینگ را به یاد بیاورید. حالا لذت و هیجانش را ضرب‌در 100 کنید. با کارت‌ها تقریباً محال است که چپ کنید. با الیزه هم؛ یعنی کمتر کسی در دنیا است که زیر این خودرو را دیده باشد. غیر از کارگر خط تولید و تعمیرکار، آن هم روی جک.

به قوای محرکه‌اش شک نکنید. دور موتور تا جایی که شما جا دارید بالا می‌رود. هروقت حس کردید دیگر آدرنالین به پشت هیپوفیزتان رسیده تازه وقت دنده عوض کردن است. نید فور اسپید بازی کرده‌اید؟ دیدید وقتی الیزه را انتخاب می‌کنید چطور جنون لایی‌بازی به سرتان می‌زند؟ در دنیای واقعی هم اگر قرار نیست با لوتوس از این کارها کنیم، دیگر به چه دردی می‌خورد؟ صبح با آن سر کار بروید؟ یا عزیزدردانه را از مدرسه بیاورید؟ به درد مسافرت هم که نمی‌خورد. خودروهایی هستند که در مسیر مستقیم می‌توانند الیزه را به خاک و خون بکشند. هرچه هست قانون پیشرانه بزرگ‌تر و گشتاور بیشتر هم‌چنان صادق است؛ اما بی‌تردید هیچ خودرویی، تاکید می‌کنیم هیچ خودرویی نیست که در مسیر پیچ‌دار یارای برابری با او را داشته باشد.

لوتوس چون روی المان‌های آیرودنیامیک الیزه شدیداً مایه گذاشته، پس با فرمان آن زیادی بازی بازی نکنید. از آنجایی که این خودرو فوق‌سبک است، هربار که چرخ‌ها تغییر جهت می‌دهند، فشار هوای جانبی مانند ضربه یک خاور به موتور گازی شما را از مسیر منحرف می‌کند. البته که اگر راننده حرفه‌ای باشید این اتفاق برای شما مثل یک موهبت است. خلاصه که اگر فکر می‌کنید با پراید هاچ‌بک خوب لایی می‌کشیدید یا یک با هیوندای سوناتای عروسی‌تان دونات زدید، هنوز برای لوتوس خیلی جوان هستید.

الیزه در چهارچوب یک خودروی اسپرت، نمره A++ می‌گیرد. روی جاده روح بی‌پروایش را آزاد می‌کند؛ اما، نه در جاده‌های ایران آن هم با ارتفاع کمی که از سطح زمین دارد. کسی که الیزه خریده، قطعاً چیز دیگری در ذهنش نبوده؛ یعنی مثلاً با خودش نگفته که خدایا بین لوتوس و سانتافه گیر کرده‌ام. طرف لوتوس را دوست داشته چون اسمش دهان پرکن است و حداقل پُز راننده‌ای حرفه‌ای می‌گیرد. وگرنه نه به درد جنون جاده می‌خورد و نه به درد دوردور زدن.

اگر به شما گفتند فلان خودرو اسپرت است و فنربندی نرمی دارد، مطمئن باشید که قرار است آیفونی بخرید که رویش سیستم‌عامل اندروید است. اساساً بین اسپرت بودن و خشک بودن فنربندی رابطه مستقیم وجود دارد. حالا این معادله را درمورد خودرویی مانند الیزه که از نظر ژنتیک مخصوص پیست است، به کار بگیرید. کوبیدن، یک پدیده عادی در این خودرو است.

فارغ از این‌ها، فکر می‌کنید الان لوتوس الیزه، همین خودروی ساده اسپرت چند است؟ 500 میلیون؟ 800 میلیون؟ آخرش یک میلیارد؟ نخیر، الان شما برای خرید یک الیزه S آن هم مدل 2016 کمتر از 1.650.000.000 تومان نمی‌توانید پرداخت کنید. بحث قیمت هم به کنار، الان جماعت برای پیدا کردن دیسک ترمز برلیانس مشکل دارند بعد چطور می‌خواهید سگ‌دست الیزه را گیر بیاورید؟

جدول کامل مشخصات فنی و آپشن‌های لوتوس الیزه S

دست آخر یادتان باشد که مشتری اول و آخر این خودرو خودتان هستید و بس. لوتوس نه در ایران و نه در کل دنیا خودروی پرفروشی نیست. چراکه مشتریانش یا زیادی عاشق هستند و یا زیادی عاقل!

_{* عکاس بامداد صفائیان}