اخبار نقل و انتقال خودرو (مراحل و مدارک)

آبان 1403: سردار محمود خوش‌نشان، مدیرعامل موسسه راهگشا، اعلام کرد با اقدامات هوشمندسازی انجام شده، زمان نقل و انتقال و نصب پلاک از ۲.۵ ساعت در گذشته به ۳۰ دقیقه کاهش یافته است. اقدامات گسترده ای در موسسه راهگشا در راستای خدمات رسانی سریع و بی منت به مردم در حال انجام است که هوشمندی در نوبت دهی و خدمات نقل و انتقال خودرو بخشی از آن است.

وی توضیح داد این خدمات در برنامه کاربردی پلیس من و سایت پلیس راهور و همچنین سایت موسسه راهگشا قابل دسترسی عموم مردم کشورمان قرار دارد و پس از پرداخت دیون معوقه می توانند اقدام به گرفتن نوبت در زمان مقرر کنند. مراکز نوبت در سراسر کشور به صورت کاملا هوشمند در ابتدای ورود خودروها اقدام به ثبت پلاک خودروهای وارد شده به مراکز می کنند. این موضوع سبب تسریع در انجام خدمات دهی پلیس شده است. پس از ورود خودرو به مراکز تعویض پلاک و اطمینان خاطر از پرداخت دیون دولتی سریعا همکاران خودرو را مورد بازبینی قرار می دهند. این خدمات قبلا به صورت دستی انجام می گرفت که خوشبختانه امروز با هوشمندسازی روند کار سرعت مضاعفی گرفته است.

وی افزود با اقدامات هوشمندسازی انجام گرفته در این مرکز زمان نقل و انتقال و نصب پلاک از 2 ساعت و نیم در گذشته به 30 دقیقه کاهش یافته است. این زمان در صورتی است هیچ گونه مشکلی درخصوص فرد از لحاظ قانونی و در سامانه های استعلامی وجود نداشته باشد. در تلاشیم در راستای دستور فرمانده کل انتظامی کشور بتوانیم اقدامات خود را به سمتی ببریم که برای خدمات رسانی ما بتوانیم به مردم مراجعه کنیم.

مراحل نقل و انتقال سند و خرید و فروش خودروها را می‌توان در 3 بخش کلی زیر تقسیم کرد:

1- تنظیم مبایعه نامه یا همان قولنامه خودرو
2- مراجعه به مراکز تعویض پلاک
3- تنظیم سند خودرو در دفاتر رسمی

تنظیم مبایعه نامه خودرو (قولنامه خودرو)

از آنجایی که مراحل اداری نقل و انتقال خودرو مدتی طول می‌کشد، خریدار و فروشنده قراردادی بنام مبایعه نامه خودرو یا همان قولنامه تنظیم می‌کنند تا طرفین معامله خودرو، بر انجام دادن تعهدات‌شان، باقی بمانند.

1- در هنگام نوشتن مبایعه نامه، اطلاعات شناسایی خریدار و فروشنده براساس مدارک شناسایی آنها باید قید شود. همچنین ذکر آدرس و شماره تلفن دو طرف نیز الزامی است. 

2- مشخصات دقیق خودروی مورد معامله باید در مبایعه نامه ذکر شود از جمله نام خودرو، سال ساخت خودرو، شماره پلاک خودرو، شماره شاسی و شماره موتور. توجه داشته باشید که این مشخصات را فقط از روی سند مالکیت خودرو (برگه سبز ناجا) باید یادداشت کنید.

3- قیمت تمام شده خودرو باید در مبایعه نامه مشخص باشد.

4- اگر قرار است بخشی از مبلغ خودرو، در پایان معامله پرداخت شود باید مبلغ پیش پرداخت و مبلغ الباقی قیمت خودرو را ذکر کنید و حتی نحوه پرداخت و زمان پرداخت آن را هم شرح دهید. حتی اگر قرار است چک بین طرفین معامله رد و بدل شود، باید مبالغ چک، شماره چک، تعداد چک، نام و کد شعبه بانک ‌صادرکننده چک و ... را نیز با تمام جزییات، ذکر کنید.

5- اگر هزینه خودرو بصورت اقساطی پرداخت می‌شود، فروشنده باید در متن قولنامه قید کند که در صورت تاخیر در پرداخت اقساط توسط خریدار (با تعیین تعداد اقساط و زمان تاخیر)، حق فسخ معامله، پس‌گرفتن خودرو و حتی جبران خسارت را دارد. 

6- نحوه تحویل خودرو به خریدار باید در مبایعه نامه ماشین، گفته شود. اگر خودرو قرار است با شرایط خاصی به خریدار تحویل شود، باید آن شرایط را شفاف توضیح دهید.

7- فروشنده خودرو باید تمام نواقص خودرو (مانند رنگ شدگی، تعویض قطعات بدنه، تصادف و ...) را یک به یک در متن قولنامه خودرو توضیح دهد. این قسمت، یکی از حساس‌ترین کارهایی است که هم خریدار و هم فروشنده باید حسابی مراقب آن باشند. مثلا اگر در متن قولنامه ذکر کنید که خودروی‌تان چند لکه رنگ دارد اما خریدار بعدا متوجه شود که کاپوت هم تعویض شده، خریدار به استناد قولنامه خودرو، هم می‌تواند قراردادتان را فسخ کند و هم می‌تواند طلب خسارت کند.

8- زمان مراجعه برای انجام تعویض پلاک، باید در متن قولنامه ذکر شده باشد. همچنین باید ذکر شود که در صورت عدم مراجعه یکی از طرفین، چه تبعاتی وجود دارد.

9- خریدار خودرو در متن مبایعه نامه باید قید کند که اگر اصالت خودرو توسط پلیس (در مراکز تعویض پلاک) تایید نشد، معامله فسخ می‌شود.

10- خریدار خودرو در متن مبایعه نامه باید قید کند که مسئولیت تمامی تخلفات رانندگی، جرایم کیفری و قضایی و مالیات یا عوارض پرداخت نشده خودرو، تا قبل از زمان تحویل خودرو، برعهده فروشنده است. همچنین فروشنده باید برگه استعلام عدم خلافی را ضمیمه قولنامه خودرو کند.

11- خریدار خودرو، باید در متن قولنامه خودرو قید کند که پس از پرداخت کامل هزینه خودرو، فروشنده موظف به انتقال سند بنام خریدار است.

12- متن مبایعه نامه نباید خط خوردگی داشته باشد چرا که خط خوردگی، اعتبار مبایعه نامه را از بین می‌برد. بنابراین در صورت بروز خط خوردگی حتما باید با اضافه کردن یادداشتی کوتاه، اولا توضیح دهید که این خط خوردگی، قبل از امضای طرفین بوجود آمده. دوما باید این توضیحات، هم توسط خریدار و هم توسط فروشنده، امضا شود.

13- پس از امضای خریدار و فروشنده، بهتر است دو شاهد دیگر نیز مبایعه نامه را امضا کنند؛ یک شاهد از طرف خریدار و یک شاهد از طرف فروشنده.

14- پس از پایان تنظیم قولنامه خودرو، نسخه اصلی قولنامه باید تحویل خریدار و نسخه کپی قولنامه (که از روی نسخه اصلی و با استفاده از کاربن تهییه شده) باید تحویل فروشنده شود. طبق متن مبایعه نامه خودرو، هردو نسخه اصل و کپی، ارزش قانونی یکسانی دارند.

15- برای الزام طرفین معامله، خریدار و فروشنده می‌توانند مبلغی را بعنوان «جریمه تاخیر در تعهد» را در قولنامه خودرو ذکر کنند تا در صورت عدم مراجعه یکی از طرفین در زمان انتقال سند، طرف دیگر بتواند ادعای جبران خسارت کند. این جریمه را معمولا بصورت روزانه، تعریف می‌کنند؛ مثلا در ازای هر روز تاخیر در مراجعه، مقصر باید 100 هزار تومان را به طرف دیگر، بپردازد.

در پایان، توصیه می‌کنیم که قبل از تنظیم مبایعه نامه خودرو یا قولنامه خودرو، حتما با کارشناسان حقوقی، مشورت‌های لازم را انجام دهید. همچنین اکیدا توصیه می‌کنیم که تنظیم مبایعه نامه خودرو را در دفاتر اسناد رسمی انجام دهید نه در بنگاه‌های خرید و فروش خودرو یا نمایشگاه‌های خودرو.

فسخ قولنامه خودرو

شرایط فسخ مبایعه نامه خودرو، بستگی به متن قولنامه خودرو دارد. این مهم است که شما چه بندهایی را در قراردادتان ذکر کرده‌اید و بدون درنظر گرفتن آنها، نمی‌توان یک قانون کلی برای فسخ تمامی قراردادهای فروش وضع کرد. بنابراین ما فقط به توضیح شرایط کلی فسخ معامله خودرو می‌پردازیم.

1- قبل از هر چیز باید بدانید که کلمه «خیار» در متن قولنامه خودرو، به معنای حق فسخ معامله است. 

2- خیار «غبن» یعنی اینکه خریدار یا فروشنده، پس از معامله اگر متوجه شوند که ضرر مالی کرده‌اند، حق فسخ معامله را دارند. مثلا اگر خریدار بعد از معامله خودرو متوجه شود که خودرو را 10 میلیون تومان گران‌تر خریده، می‌تواند قرارداد را فسخ کند. اما از آنجایی که «خیار غبن» هم دست خریدار و هم دست فروشنده را برای فسخ قرارداد به هر بهانه‌ای باز می‌گذارد، به همین دلیل معمولا آنرا باطل می‌کنند و در متن قولنامه خودرو، جمله‌ای با این مضمون می‌نویسند که: «خیار غبن ساقط گردید». این یعنی طرفین معامله دیگر حق فسخ بدلیل ضرر مالی را ندارند.

2- «خیار تقلب و تدلیس» یعنی اینکه فروشنده، خودرو را بهتر از آن چیزی که هست، نشان دهد. در اینصورت، خریدار می‌تواند معامله را فسخ کند. مثلا فرض کنید که موتور خودرو دچار روغن سوزی شده باشد اما فروشنده، خودرو را با شرط سالم بودن، به خریدار می‌فروشد. اگر خریدار متوجه این موضوع شود، می‌تواند به استناد «خیار تدلیس» معامله را فسخ کرده و حتی از فروشنده، طلب خسارت کند.

3- «خیار شرط» یعنی هم خریدار و هم فروشنده، تا مدت زمان مشخصی برای فسخ معامله فرصت دارند. مثلا طرفین توافق می‌کنند که تا 48 ساعت برای فسخ معامله فرصت دارند. معمولا خیار شرط را در متن قولنامه خودرو نمی‌آورند اما در صورت توافق خریدار و فروشنده می‌توان آنرا هم به قولنامه اضافه کرد. همچنین طرفی که تقاضای فسخ قولنامه را می‌کند، باید مبلغی را بعنوان جریمه، به طرف مقابل پرداخت کند. مبلغ جریمه نیز باید در متن قولنامه خودرو ذکر شده باشد.

4- یکسری شرایط بدیهی دیگر نیز برای فسخ معامله خودرو وجود دارد؛ مثلا خریدار خودرو، وجه خودرو را نپردازد. یا مثلا فروشنده خودرو، از تحویل خودرو ممانعت کند. تشخیص این شرایط فقط با خواندن متن قولنامه، امکان پذیر است.

5- اگر عبارتی با این مضمون که: «کلیه خیارات ساقط گردید» را در متن قولنامه خودرو دیدید، به این معنی است که حق فسخ معامله برای طرفین، وجود ندارد.

در پایان مجددا توصیه می‌کنیم که در زمان تنظیم مبایعه نامه خودرو، حتما یک کارشناس حقوقی نیز باید کنارتان باشد تا اصطلاحات قانونی و بندهای مختلف موجود در متن قولنامه خودرو را برای‌تان توضیح دهد.

بعد از تنظیم قولنامه خودرو و امضای آن توسط طرفین معامله، حالا خریدار و فروشنده خودرو «با هم» باید به مراکز تعویض پلاک مراجعه کنند. مراحل نقل و انتقال خودرو در مراکز تعویض پلاک عبارتند از:

1- حضور خریدار و فروشنده یا وکیل قانونی آنها

2- حضور خودرو در مرکز تعویض پلاک

3- بررسی اصالت مدارک متقاضیان خرید و فروش خودرو توسط کارشناس حقوقی مرکز (تمامی مدارک لازم جهت نقل و انتقال خودرو را در بخش بعد، توضیح داده‌ایم)

4- بازدید فنی خودرو توسط کارشناس جهت تایید اصالت خودرو

5- دریافت تاییدیه نقل و انتقال خودرو توسط خریدار

6- دریافت سند مالکیت خودرو توسط خریدار

7- مراجعه به محل فک و انجام فک پلاک خودرو

8- مراجعه به انبار پلاک جهت تحویل پلاک قدیم و گرفتن پلاک جدید خودرو

9- مراجعه به محل نصب برای نصب پلاک جدید

10- خروج از مرکز تعویض پلاک

در زمان مراجعه به مراکز تعویض پلاک برای خرید و فروش خودرو، هم خریدار و هم فروشنده خودرو، باید یکسری مدارک خاص همراه‌شان باشد که عبارتند از:

1- مدارک شناسایی فروشنده و خریدار (شناسنامه یا کارت ملی)

2- اصل سند مالکیت خودرو؛ اگر سند مالکیت خودرو مفقود شده، فروشنده باید یک نوبت آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار درج کرده  و آنرا ارائه کند. متن پیشنهادی آگهی، به این شرح است: 

« سند مالکیت خودرو .... مدل .... به شماره پلاک .... و شماره موتور .... و شماره شاسی .... مفقود گردیده و فاقد اعتبار است »

3- اصل کارت خودرو؛ در صورت مفقودی کارت خودرو، مالک باید فرم تعهدنامه را تکمیل و ارائه کند.

4- برگه استعلام خلافی خودرو

5- برگه مفاصا حساب جهت تسویه عوارض و مالیات شهرداری

6- برگه معاینه فنی معتبر

7- مدارک احراز سکونت خریدار در آدرس اعلامی (تمامی مدارک احراز سکونت را در بخش بعدی، توضیح داده‌ایم).

8- بیمه نامه شخص ثالث معتبر

برای انجام مراحل خرید و فروش خودرو در مراکز تعویض پلاک و شماره گذاری خودرو و موتورسیکلت، لازم است که خریدار خودرو، «مدارک احراز سکونت» را به همراه داشته باشد:

برای مالکین:ارائه سند مالکیت خانه به نام مالک خودرو به همراه یک قبض خدماتی (برق یا گاز یا آب) که تاییدکننده آدرس مالک خودرو باشد.

برای مستاجرین: ارائه سند اجاره منزل به نام مالک خودرو با کد رهگیری و تاییدیه سازمان املاک.

برای صاحبان مشاغل آزاد:ارائه جواز کسب به نام مالک خودرو به همراه یک قبض خدماتی که تاییدکننده آدرس مالک خودرو باشد.

برای کارکنان دولت و نیروهای مسلح:ارائه معرفی نامه از محل خدمت با قید آدرس سکونت و تایید شده توسط سازمان مربوطه.

برای داشتن فرزندان محصل:ارائه گواهی اشتغال به تحصیل فرزندان با قید آدرس محل سکونت والدین و تاییدشده توسط آموزش و پرورش.

اما اگر هیچکدام از شرایط فوق را ندارید، می‌توانید از این دو روش برای تایید محل سکونت‌تان استفاده کنید:

• ارائه سند مالکیت خانه به نام همسرتان به همراه یک قبض خدماتی که تاییدکننده آدرس مالک خودرو باشد.
• ادعای سکونت در منزل والدین و سپس ارائه سند (مالکیت یا اجاره) خانه که به نام والدین‌تان باشد.

بعد از آنکه تمامی مراحل نقل و انتقال خودرو را در مرکز تعویض پلاک انجام دادید، خریدار خودرو باید تاییدیه نقل و انتقال خودرو را از پلیس دریافت کند. این تاییدیه در واقع یک گواهی کتبی است که در آن پلیس، مجوز انتقال سند خودرو بنام خریدار جدید را به دفاتر اسناد رسمی می‌دهد. 

توجه داشته باشید که مدت زمان اعتبار تاییدیه نقل و انتقال خودرو هم اکنون 2 ماه است.

در مقاله مراکز تعویض پلاک و شماره گذاری خودرو می‌توانید آدرس و شماره تلفن تمامی مراکز نقل و انتقال قانونی خودرو (مراکز تعویض پلاک خودرو) را مشاهده کنید.

در مقاله هزینه نقل و انتقال سند خودرو، می‌توانید هزینه نقل و انتقال خودرو را برای انواع محصولات ایران خودرو، محصولات سایپا و سایر خودروهای مونتاژی را براساس آخرین تعرفه‌های سالانه، مشاهده کنید.

برای مراجعه به مراکز تعویض پلاک خودرو، ابتدا باید در سامانه نوبتدهی اینترنتی به نشانی nobatdehi.epolice.ir مراجعه کنید.

برای انجام نقل و انتقال اینترنتی خودرو، می‌توانید به سایت راهور 120 مراجعه کرده و با انتخاب گزینه نقل و انتقال اینترنتی خودرو، بیش از 80% مراحل نقل و انتقال خودرو را بصورت غیرحضوری انجام دهید. 

همچنین در مقاله شماره گذاری اینترنتی خودرو می‌توانید از آخرین شرایط و قوانین موجود جهت شماره گذاری خودروهای وارداتی، شماره گذاری خودرو گذرموقت، شماره گذاری خودرو جانبازان و معلولان، شماره گذاری خودرو کلاسیک و همچنین شرایط شماره گذاری خودروهای مزایده ای، مطلع شوید. همچنین می‌توانید از فایل راهنمای زیر نیز استفاده کنید:

»» راهنمای نقل و انتقال اینترنتی خودرو (PDF) ««

در مقاله تعویض پلاک خودرو و موتور می‌توانید از آخرین اخبار تعویض پلاک و همچنین از مراحل و مدارک لازم جهت تعویض پلاک خودرو و تعویض پلاک موتورسیکلت، مطلع شوید.