بررسی داستان پیکان در رومانی

چند روزی است که خبر فروش پیکان ایرانی در رومانی نقل محافل شده. خودرویی که سال‌ها در موردش تحقیق کردیم و لازم است اکنون حقایقی از آن را برای نخستین بار منتشر کنیم.

”تمامی منابع منتشرکننده خبر، تاریخ پیشکش محمدرضا پهلوی به چائوشسکو را هفتاد و چهار میلادی (تقریباً مطابق 1353 شمسی) ذکر می‌کنند. در حالی که این دو در این سال اصلاً دیداری نداشته‌اند. “به گواه عکس‌هایی قدیمی، این خودرو سال‌هاست در رومانی است. آنچه ظاهرش نشان می‌دهد، بازسازی نه چندان بی‌نقص و همچنین تغییر در چوبکاری داخل است. از ظاهر خودرو و گواه شماره شاسی/موتور، تولیدش مربوط به1350 و یا به احتمال ضعیف‌تری مدل 1349 است. تناقضاتی که هیچ رسانه‌ای ندید اما از همینجا شروع می‌شود: روایتی که این بار جزییاتی هم به آن افزودند، این خودرو را اهدایی محمدرضا پهلوی در سال 1974 میلادی به نیکلای چائوشسکو، دیکتاتور سابق رومانی می‌داند.

برای روشن شدن حقیقت لازم است ابتدا دیدارهای این دو را در حدود بازه زمانی تولید این پیکان بررسی کنیم: چائوشسکو در شهریور 1348 به ایران آمد و با محمدرضا پهلوی دیدار کرد. نکته اینجاست که در همان زمان به میزبانی محمود خیامی و البته بدون حضور محمدرضا پهلوی، چائوشسکو از ایران ناسیونال دیدار کرد که ثمره‌اش صادرات تعدادی اتوبوس به رومانی است. در پایان این دیدار و به رسم یادگار از طرف کارگران ایران ناسیونال، یادبودی ساخت هنرمندان اصفهانی به چائوشسکو اهدا شد. در مراسم دیگری هم از طرف وزارت فرهنگ مجدداً صنایع دستی ایران به وی داده شد. مشخصاً در روزنامه اطلاعات در حالی که حتی از یادگارهای اهدایی صنایع دستی ایران به چائوشسکو نام برده شده، از اهدای پیکان آن هم توسط محمدرضا پهلوی خبری نیست.

در تیرماه 1349 محمدرضا پهلوی از رومانی بازدید می‌کند و باز اشاره‌ای به قضیه اهدای پیکان نشده. در دی ماه 1351 چائوشسکو دیداری چند ساعته از ایران دارد و مجدداً محمدرضا پهلوی این دیدار را در خرداد 1352 پاسخ می‌دهد. در نظر داشته باشید که مدل این پیکان در دهه پنجاه، چند سال کهنه بوده و بعید است به رییس یک کشور هدیه داده شود. تمامی منابع منتشرکننده خبر، تاریخ پیشکش پهلوی به چائوشسکو را هفتاد و چهار میلادی (تقریباً مطابق 1353 شمسی) ذکر می‌کنند. در حالی که این دو در این سال اصلاً دیداری نداشته‌اند.

اما تناقضات به همین جا ختم نمی‌شود. در دسامبر 2014 قبل از این‌که حتی بسیاری از ایرانیان از وجود این پیکان در رومانی آگاه باشند، یک ایرانی مقیم اروپا آن را یافت و این پیکان را در حراج برنده شد. اما از آنجا که پس از چند سال جدال حقوقی، طرف رومانیایی نتوانست مدرک مستندی در اثبات ادعایش (هدیه بودن پیکان از طرف شاه به چائوشسکو) ارائه دهد، دادگاه را به طرف ایرانی باخت و پیکان در رومانی نزد فروشنده یعنی شرکت آرت-مارک باقی ماند.

سوال اینجاست که اگر شرکت آرت-مارک نتوانسته ادعای خود را قبل‌تر اثبات کند، با کدام مدرک مجدداً همان ادعا را مطرح و پیکان را به مبلغ گزافی فروخته است. پاسخ آن را البته باید از آرت-مارک و منتشرکنندگان خبر، از رویترز و بی‌بی‌سی تا رسانه‌های خودرویی داخلی پرسید. هرچند بعید است این ادعا با وجود تناقضات ذکر شده قابل اثبات باشد.

گفته می‌شود نمونه دیگری از پیکان در رومانی در سال‌های قبل دیده شده. اگر چنین باشد ایران ناسیونال در کنار اتوبوس‌های صادراتی، احتمالاً چند نمونه پیکان هم برای نمایش یا بازاریابی به رومانی فرستاده باشد.

_{نویسنده: سمیر شیرازی}