سرگذشت شرکت بهمن موتور (گروه بهمن)

در صنعت خودروسازی کشورمان، شرکت‌های خودروساز متنوع و مختلفی روی کار آمده‌اند که در یک دهه گذشته و با آغاز روند واردات در دهه 1380 خورشیدی، بر تعداد این شرکت‌ها افزوده شده است. برخی از این شرکت‌ها فقط واردکننده هستند و ماهیت بعضی از آن‌ها نیز در درجه اول، خودروسازی است. شرکت بهمن یکی از بزرگ‌ترین خودروسازان این روزهای کشورمان هست که بسیاری آن را با نام مزدا می‌شناسند. شرکتی که نام ایسوزو را به بازار خودرویی کشورمان معرفی کرد.

گروه بهمن یکی از قدیم‌ترین خودروسازان کشورمان است و در روزهایی که ایران‌خودرو و سایپا با زیرمجموعه‌های خود در حال تولید و عرضه خودرو بودند، گروه بهمن نیز به عنوان سومین شرکت فعال در صنعت خودرویی کشورمان تلقی می‌شد.

شرکت بهمن موتور در سال 1331 و با نام شرکت سهامی ایران خلیج کو و با هدف شرکت در امور حمل و نقل دریایی به ثبت رسید. این شرکت در سال 1338 از وزارت صناع و معادن توانست مجوز ساخت و تولید و مونتاژ موتورسیکلت را به دست آورد.

از سال 1350 و با افزایش سرمایه این شرکت به 400 میلیون ریال، وانت‌های سه چرخه وسپا با توانایی حمل بار به مقدار 200 کیلوگرم آغاز شد و بعد از آن هم وانت‌های مزدا 1000 با تناژ حمل بار به مقدار 500 کیلوگرم و مدل 1600 با ظرفیت یک تن، به این لیست تولید و سبد محصولات اضافه شدند. در واقع می‌توان گفت آغاز به کار گروه بهمن با وانت‌بارهای مزدا بود که توانست سهم زیادی از بازار را به خود اختصاص دهد و از طرفی، نام گروه بهمن را با وانت‌های باکیفیت مزدا بر سر زبان‌ها بیندازد.

شرکت خلیج کو در سال 1350 و بعد از برگزاری مجموع فوق‌العاده سهام‌دارانش به شرکت سهامی خاص اتومبیل‌سازی مزدا تغییر نام داد. اما بعد از موفقیت‌هایی که این شرکت در عرضه وانت‌های مزدا کسب کرد و از طرفی به خاطر بالارفتن تنوع تولیداتش که دیگر فقط از برند مزدا نبودند، بار دیگر این شرکت تغییر نام داد و نام آن را در سال 1363، شرکت ایران وانت گذاشتند و تولید نسل جدید مزدا 1600 آغاز شد.

اما نام گروه بهمن برای این مجموعه در سال 1370 در نظر گرفته شد و از آن زمان به بعد نیز، با همین نام فعالیت می‌کند. در سال 1371، وزارت صنایع، پروانه بهره‌برداری برای تولید 35 هزار دستگاه وانت‌بار و البته خودرو سواری را برای این شرکت صادر کرد. در طی سال‌های 1371 تا 1374، سرمایه شرکت به 30 میلیارد ریال افزایش پیدا کرد و این افزایش سرمایه دوباره در سال 75 به 75 میلیارد ریال صورت گرفت.

با ورود بخش خصوصی در سال 1373، تغییرات محسوسی در فعالیت‌های شرکت رخ داد. تیم مدیریتی جدید به دنبال افزایش تولید و بالا بردن بهره‌وری بود و تصمیم‌های جدی برای افزایش تنوع محصولات تولیدی در برنامه‌های آنها دیده می‌شد. ضمن اینکه افزایش خدمات پس از فروش و بالابردن رضایتمندی خریداران نیز در دستور کار شرکت قرار گرفت.

در سال 1381، قرارداد همکاری با میتسوبیشی و مونتاژ یکی از شناخته‌شده‌ترین محصولات این شرکت یعنی پاجرو اتفاق افتاد. در همین دوران محصول خانوادگی مزدا یعنی 323 نیز با اتاق سری F روی خط تولید گروه بهمن رفت و در ادامه نسل جدید آن یعنی اتاق GLX و سپس نمونه فیس لیفت شده این اتاق به نام FL نیز تولید شد که یکی از محبوب‌ترین محصولات تولیدی خودروسازان کشورمان در آن سال‌ها بود. در سال 1381 همچنین شرکت موفق به دریافت گواهینامه ISO 14001 و OHSAS18000 و ISO/TS 16949 و کسب 16 درصدی مالکیت سهام شرکت سایپا و کسب رتبه اول بورس شد.

با قدیمی شدن پیشرانه کاربراتوری مزدا 1600، این خودرو در سال 1382 با موتور 2 لیتری 12 سوپاپ و به صورت تک و دوکابین عرضه شد که توانست موفقیت بسیار بالایی در فروش تا به امروز کسب کند. در همین دوران و در حالی که نسل دوم پاجرو با موتور 2.7 و 3 لیتری برای استفاده‌های شخصی از اوایل دهه 1370 خورشیدی به کشورمان آغاز شده بود و در ادامه، نیروهای پلیس‌راه نیز از این خودرو به صورت سازمانی استفاده کردند.

در سال 1385 مونتاژ و عرضه میتسوبیشی‌های پاجرو نسل دوم فیس لیفت شده با حجم موتور 3.5 لیتر با دو گیربکس دستی و اتوماتیک به تعداد هزار دستگاه و در طی دو سال، انجام شد. این در حالی بود که مزدا 323 نیز از سال 1378 تا 1386 روی خط تولید بود.

در سال 1385 شرکت بهمن خودروی سواری مزدا 3 را که حالا جانشین مزدا 323 شده بود، روی خط تولید برد و با تولید سواری ون خود با نام نارون به بازار خودروهای سواری ون نیز ورود پیدا کرد. نسل جدید مزدا 3 به نام مزدا 3 نیو در سال 1388 معرفی شد که هم زمان با معرفی وانت دوکابین کاپرا به عنوان رقیبی برای نیسان پیکاپ پارس‌خودرو بود. تولید این دو محصول جدید از سال 1389 آغاز شد که در همین روزها، هاچبک کوچک مزدا 2 نیز روی خط تولید رفت که البته تولید و فروش این خودرو بسیار کم بود.

در پایان دهه 1380 خورشیدی، روند همکاری بهمن با شرکت‌های خارجی، شدت بیشتری گرفت و محصول به روزی چون مزدا 3 و مزدا 2 در این گروه تولید شد. این شراکت در دهه 1390 خورشیدی تا امروز، گسترده‌تر شده و به تولید محصولات سواری از دیگر خودروسازان چینی نیز رسیده است. در اوایل دهه نود، تولید مزدا3 جدید تا سال 1398 ادامه پیدا کرد.

در سال 1392 تولید سواری فاو بسترن B50 شروع شد که بعد از گذشت یک سال، نسخه فیس لیفت این خودرو با نام B50F روی خط تولید رفت. در سال 1396 و با تعطیلی مونتاژ B50F، برادر کوچکترش یعنی بسترن B30 تولید شد که این خودرو نیز بعد از دو سال از خط تولید کنار رفت.

از دیگر خودروهای گروه بهمن که در دهه 1390 خورشیدی تولید شدند می‌توان به نسخه فیس لیفت کاپرا به نام کاپرا2، استیشن لندمارک V5، محصولات هاوال H2 و H9، وانت کارا که جانشین وانت مزدا B2000 شد و برای آن از موتورهای روآ با حجم 1.7 لیتر و یک موتور میتسوبیشی به حجم 2 لیتر استفاده شده است، پیکاپ دو کابین ایسوزو دی مکس، دیگنیتی و فیدلیتی، ون اینرودز، ریسپکت و... اشاره کرد.

در حالی که سال‌ها کامیونت خاور به عنوان بازیگر صلی بازار کامیونت‌های کشورمان شناخته می‌شد، روند واردات کامیونت‌های ژاپنی و کره‌ای در دهه هشتاد شمسی آغاز شد. گروه بهمن نیز در همین روزها به فکر ورود به عرضه تجاری‌سازی نیز افتاد و از سال 1383 و با تاسیس بخش بهمن دیزل، مونتاژ و فروش کامیونت‌های ایسوزو را آغاز کرد. کامیونت‌های ایسوزو به خاطر کیفیت بالای ساخت و داشتن مجموعه فنی مطلوب، به سرعت جای خود را در بازار باز کرد و به یکی از پرفروش‌ترین خودروهای تجاری کشور تبدیل شد.

در ادامه و به منظور وارد شدن به بخش خودروهای سنگین میان‌وزن و سنگین‌وزن، شرکت سیباموتور در سال 1388 با همکاری و شراکت تراکتورسازی ایران تاسیس شد. بعد از چندین سال، در پی همکاری با گروه FAW کشور چین، تولید کشنده‌های دو و سه محور FAW J6 با موتور 420 اسب بخار شروع شد.

در ادامه کمپرسی این خودرو نیز عرضه شد و در سال‌های پایانی دهه نود، ساخت کامیونت‌های این شرکت با نام تایگر و عرضه نمونه فیس لیفت شده از فاو J6 نیز در دستور کار قرار گرفت. نمونه جدید این کشنده که عرضه کمپرسی آن نیز با جدیت بیشتری نسبت به قبل پیگیری شد، با موتور 460 اسب بخاری وارد بازار شد.

در سال 1402، نسل جدید کشنده‌های فاو با نام FAW J7 و این بار با موتور 550 اسبی نیز به دست مشتریان رسید. گروه بهمن در دهه نود شمسی، همکاری با فوتون چین را نیز آغاز کرد که منجر به عرضه کامیون‌های سبک‌وزن تا سنگین میان‌وزن این خودروساز در کشورمان با نام امپاور شد. کشنده امپاور BD500 و کامیون امپاور BD300 در کنار کامیونت‌های فورس 12 تن، شش و 8 تن از محصولات عرضه شده فوتون توسط گروه بهمن در بازار کشورمان است.

همچنین گروه بهمن با داخلی‌سازی و بومی‌سازی توسط مهندسان خود توانست تا کامیونت شیلر را با اتاق ایسوزو، شاسی طراحی شده بومی، قوای محرکه و فنی کامنز و گیربکس WLY را طراحی و تولید کند تا برای افرادی که دنبال یک کامیونت داخلی با اتاق ایسوزو و پیشرانه کامنز با قیمتی کمتر هستند، در دسترس باشد. گروه بهمن همچنین در زمینه عرضه مینی بوس نیز فعالیت‌هایی دارد که مینی‌بوس مکسوس، سحر و شیلر از جمله تولیدات این شرکت هستند.

اما یکی از اقدامات بزرگ گروه بهمن در زمینه عرضه خودروهای تجاری، مونتاژ و عرضه کشنده برتر سال 2024 چین به نام بایک X9 است که این خودرو با موتور 560 اسب بخاری به عنوان قوی‌ترین کشنده مونتاژی داخل شناخته می‌شود.

گروه بهمن همیشه یکی از برترین شرکت‌ها در زمینه خدمات پس از فروش و رضایتمندی خریداران است. شرکت بهمن موتور توانست مقام نخست خدمات پس از فروش را در سال 1401 را بر اساس گزارش ارزیابی شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد به دست آورد. این رتبه بر اساس سنجش شرکت‌های خودروساز در زمینه عملکرد، کیفیت، سرعت و هزینه خدماتی مانند وضعیت نمایندگی‌ها، سیستم‌های ارتباطی و اطلاعاتی، رعایت ضوابط روش‌های متفاوت فروش، ضوابط حمل خودرو، رسیدگی به شکایت و... به‌دست‌آمده است که نمره گروه بهمن 88 از صد است که با متوسط نمره 58.4 این تست، فاصله بسیار خوبی دارد که نشان از کیفیت نظام مدیریتی این شرکت است.

همچنین امتیاز این شرکت در میران رضایتمندی مشتریان برابر با 88.2 است که میانگین این نظرسنجی در بین تمام شرکت‌ها برابر با 69.7 به‌دست‌آمده است. در سنجش وضعیت نمایندگی‌های مجاز که در آن فضا، نیروی انسانی و تجهیزات نمایندگی‌ها ارزیابی می‌شود، بهمن با نمره 88.2 به رتبه اول دست پیدا کرده است. همچنین بهمن موتور رتبه اول را در خدمات فروش در بین شرکت‌های عرضه‌کننده خودروهای سواری به دست آورده است.

در بخش خودروهای تجاری نیز، گروه بهمن توانسته است تا رتبه برتر خدمات فروش را بر اساس شاخص‌های عملکرد، کیفیت، سرعت و هزینه خدماتی مانند وضعیت نمایندگی‌ها، سیستم‌های ارتباطی و اطلاعاتی، رعایت ضوابط روش‌های متفاوت فروش، ضوابط حمل خودرو، رسیدگی به شکایت و… کسب کند که در این بین، سیباموتور به رتبه اول و بهمن دیزل به رتبه دوم رسیده است. بهمن دیزل و سیباموتور از نظر وضعیت نظام مدیریتی شرکت‌ها نمره 84 از صد را کسب کرده‌اند. نمره سیباموتور در میزان رضایتمندی مشتریان نیز 74 و بهمن دیزل 64.6 است که در ارزیابی وضعیت نمایندگی‌های مجاز نیز نمره 73.9 برای بهمن دیزل و 69.8 برای سیباموتور به‌دست‌آمده است.