تاریخچه نسل اول مرسدس بنز S کلاس

مرسدس بنز کلاس اس (S-Class) به عنوان سدان فول سایز لوکس شرکت خودروسازی گروه مرسدس بنز شناخته می‌شود که سابقه حضور نسخه‌های ابتدایی آن به دهه 1950 و سری مشهور پونتون (Ponton) باز‌می‌گردد. اما داستان مرسدس بنز و کلاس سایز بزرگ آن از دهه 1970 تغییر و تحول اساسی به خود دید.

تغییرات گسترده در صنعت خودرو جهان مرسدس بنز را بر آن داشت تا با سر و سامان دادن سبد محصولات خود، رویه جدیدی در طراحی و تولید پیش بگیرد. نتیجه این کار معرفی سری جدید خانواده محصولات مرسدس بنز تحت عناوین معرف از خانواده حروف زبان انگلیسی شد که حرف S نشانگر گروه سدان‌ها و کوپه‌های فول سایز لوکس این خودروساز بود. از این رو W116 اولین نسل رسمی از کلاس S به حساب می‌آید که بین سال‌های 1972 تا 1980، در مدت زمان هشت سال بر خط تولید قرار گرفت.

W116 از چند زاویه دارای اهمیت است. اگرچه پیش از معرفی این مدل، برخی دیگر از سدان‌های سایز بزرگ مرسدس بنز با کد S به عنوان مخفف کلمه "Sonderklasse/کلاس خاص" به بازار عرضه شده بودند، اما W116 اولین نسخه بود که به صورت رسمی با کد انحصاری S به بازار معرفی شد.

بنز W116 به عنوان جانشین رسمی سری W108/W109 از طراحی جدید بهره می‌گرفت که توسعه آن از سال 1966 آغاز و در سال 1969 نهایی شد. این خودرو، آخرین طراحی فردریش گایگر افسانه‌ای برای شرکت مرسدس بنز بود، درست پیش از آن‌که برونو ساکو، جانشین او در بخش مدیریت طراحی شرکت شود.

زبان طراحی W116 نشانگر گذار مرسدس بنز به دهه جدیدی از طراحی صنعت خودروسازی بود. طراحی چون چراغ‌های بزرگ عقب با طراحی پلکانی که به یکی از اصلی‌ترین المان‌های طراحی برند در مدل‌های پیشرفته‌تر و جدیدتر بدل شد. سبک طراحی داخلی خودرو با کلاستر سه قلو آنالوگ، تریم داخلی رنگی ترکیبی و فرمان 4 شاخه نیز از مهم‌ترین المان‌های طراحی داخلی کابین بود که مستقیما الهام‌بخش مدل‌های جدیدتر شد.

مرسدس بنز W116 به عنوان سدان لوکس فول سایز مرسدس بنز، پرچم‌دار تغییرات هویتی برند به حساب می‌آمد. از این رو هر تغییری که بر آن پیاده می‌شد، بدون تردید به عنوان الگوی طراحی، الهام بخش نسخه‌های دیگر و نمایانگر سیاست‌های شرکت بود.

به موازات W116، نسل سوم سری SL (تنها کلاس اسپرت کوپه/کانورتیبل مرسدس بنز در آن دوران) نیز به بازار جهان معرفی شد که به دلیل موفقیت فروش W113 (نسل دوم SL) در بازار آمریکای شمالی، با در نظر داشتن سلیقه مردم این منطقه به تولید رسید.

نسل سوم SL اولین سری از اسپرت کوپه/کانورتیبل مرسدس بنز بود که در دو نسخه دو نفره (SL/R107) و چهار نفر نوع 2+2 (SLC/C107) به تولید رسید تا سبد محصولات نسخه کوپه/کانورتیبل را نیز در نمونه چهار نفره رایج در بازار آمریکای شمالی گسترش دهد و توان رقابت با رقبای قدرتمند خود در این بازار بزرگ را داشته باشد.

اتاق R/C107 اولین سری از کوپه/کانورتیبل‌های مرسدس بنز بود که برای اولین بار به پیشرانه‌های V8 مشترک با W116 بهره گرفت. همچنین باید تاکید کرد که طراحی نوین به کار رفته در W116، به زبان طراحی یکسان برای تولید سدان سایز کوچک W123 (در ایران معروف به بنز دانشجویی) بدل شد.

مرسدس بنز W116 به عنوان پرچم‌دار سبد محصولات مرسدس بنز، همچنین اولین مدل از خودروهای این شرکت بود که از جدیدترین و بهترین تکنولوژی اثبات شده روز بهره می‌گرفت. اگرچه اولین سیستم ترمز ضد قفل (ABS) در قالب تولید انبوه بر سدان فول سایز لوکس کرایسلر ایمپریال 1971 ارائه شد اما W116 اولین خودرو تولید انبوه جهان بود که از سیستم ABS نوین با کنترل الکترونیکی مستقل چهار کانال ساخت شرکت بوش (Bosch) بهره گرفت.

همچنین W116 اولین خودرو تولید انبوه تاریخ مجهز به نقاط شکست شاسی و اتاق (Crumple Zone) نبود اما با تجهیز به این تکنولوژی اثبات کرد که ایمنی سرنشینان برای شرکت مرسدس بنز یکی از مهم‌ترین فاکتورهای درنظر گرفته شده است. استفاده از این ویژگی در سال‌های عرضه W116 به بازار هنوز بسیار خاص و نوپا بود. سیاست ارائه برترین تکنولوژی‌ها و ویژگی‌های رفاهی و ایمنی روز بر خانواده کلاس S از مدل W116 به بعد در سبد محصولات مرسدس بنز به یک استاندارد نانوشته بدل شد.

بهره‌وری از تنوع قابل توجه در خط انتقال نیرو یکی دیگر از برتری‌های W116 در مقایسه با مدل‌های قدیمی‌تر بود. تنها پیشرانه شش سیلندر خطی نمونه 2.8 لیتر M110 بود و سایر نسخه‌ها از طیف قابل قبولی از پیشرانه‌های V8 به حجم‌های 3.5 و 4.5 لیتر بهره می‌گرفتند.

اما بدون تردید برترین نمونه نسخه High-Performance کلاس S بر پلتفرم W116، مدل استثنایی، تولید محدود و اسپرت 450 SEL 6.9 به حساب می‌آید که دومین اقدام مرسدس بنز برای تولید یک سدان اسپرت به شمار می‌رود. این سوپر سدان اسپرت جانشین مدل 300SEL 6.3 بود که بر پلتفرم W109 نسل قبل پیاده شد.

پیش از آن که شرکت تیونر رسمی AMG تاسیس شود، این دو سوپر سدان اسپرت نسخه‌های ابتدایی مرسدس بنز در کلاس سدان‌های قدرتمند و بسیار گران‌قیمت این شرکت هستند که به منظور رقابت مستقیم با سدان‌های سوپر لوکس آمریکایی و اروپایی به تولید رسید. حجم تکنولوژی‌های مهندسی و ویژگی‌های رفاهی به کار رفته در این نسخه تولید محدود مجهز به پیشرانه بسیار حجیم 6.8 لیتری V8 با کد شناسایی M100 (حجیم‌ترین پیشرانه تولید انبوه مرسدس بنز و صنعت خودروسازی اروپا در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم) به اندازه‌ای زیاد است که توضیح مفصل آن از حوصله این مقاله خارج است. اما پیش‌تر در در مقاله‌ای انحصاری تحت عنوان ملاقات با مرسدس بنز 450SEL به بررسی یک نمونه از 450SEL 6.9 پرداختیم که مطالعه آن به همه علاقه‌مندان برند مرسدس بنز توصیه می‌شود.

اولین کلاس رسمی S مرسدس بنز در دوران پیش از انقلاب روانه بازار ایران شد. قیمت قابل توجه این محصول اروپایی در برابر رقبای تولید انبوه‌تر و به مراتب ارزان‌تر هم کلاس آمریکایی، موجب شد تا نسخه‌های وارداتی بازار کشور از بسیاری جهات محدود باشند. به عنوان مثال، بیشتر W116های بازار ایران را نمونه ضعیف 2.8 لیتری (با کد شناسایی عمومی 280S) مجهز به گیربکس دستی تشکیل می‌دهند.

قابلیت سفارشی‌سازی محصولات مرسدس بنز این اجازه را به وارد کننده می‌داد تا با محدودتر کردن سطح امکانات رفاهی، از قیمت نهایی خودرو کاسته و خرید آن را برای مشتری ساده‌تر کند. از این رو بیشتر W116های بازار ایران از شیشه بالابرهای دستی بهره می‌گیرند، به شیبه‌داخ (سان‌روف در زبان آلمانی) مجهز نیستند و نمونه گیربکس اتوماتیک آن‌ها نیز بسیار نادر است. محدود بودن این ویژگی‌ها در سدان لوکس مرسدس بنز در بازار ایران ممکن است برای بسیاری از افراد ناآگاه عجیب و غیر عادی جلوه کند. اما دلیل این مهم حفظ قیمت نهایی در بازه قابل دسترس عموم مشتریان بود.

در عوض، در مواجهه با نمونه‌های غیر از 280S، شاهد استفاده گسترده‌تر از امکانات رفاهی در کنار پیشرانه‌های قدرتمندتر هستیم چرا که نسخه‌های رده بالاتر W116 نظیر 350SE و 450SE با داشتن قیمت نهایی فروش به مراتب بالاتر، معمولا از سوی افراد متمول انخاب شده و به همین دلیل به طیف قابل توجهی از امکانات رفاهی نظیر گیربکس اتوماتیک، شیبه‌داخ در کنار سیستم تهویه مطبوع، پرده‌های جانبی و عقب ردیف دوم، شیشه بالابرهای برقی، تریم داخلی رنگی کامل با رنگ‌های نادر و سیستم سوخت رسانی انژکتوری در آن‌ها قابل دسترسی است. اگرچه تعداد نسخه‌های غیر از 280 در بازار ایران بسیار کم و نسبتا نادر است اما وجود آن‌ها به علاقه‌مندان نوجوان امروزی برند مرسدس بنز، درک بهتری از قابلیت‌های برند در دوران کلاسیک ارائه می‌کند.

فراموش نکنیم که تعداد انگشت شماری از نمونه 450SEL 6.9 نیز روانه بازار ایران شد. این خودرو بسیار نادر در مدت زمان تولید شش ساله، در تیراژ نهایی کمتر از 7400 دستگاه به تولید رسید و قیمت نهایی آن بسیار بالا و در رده خودروهای سوپر لوکس بریتانیایی نظیر بنتلی و رولزرویس در آن دوران بود. از این رو جای تعجب ندارد که تیراژ واردات این مدل منحصر به فرد به بازار کشور تنها محدود به انگشتان یک دست باشد.

با توجه به این توضیحات، کلاس اس W116 در بازار امروز ایران در سه کلاس انحصاری و متمایز قرار دارد. کلاس اول نمونه‌های فراوان و رایج 280S است که به عنوان پرتیراژترین و معمولی‌ترین نمونه W116 شناخته می‌شود. نمونه‌های سالم یا بازسازی شده آن در بازار کلاسیک‌های کشور فراوان است و تملک آن برای یک علاقه‌مند به صنعت خودروسازی آلمان کاری نسبتا ساده و لذت بخش خواهد بود. اما از این کلاس نمی‌توان انتظار رفتار اسپرت یا سطح امکانات رفاهی متمایز داشت.

کلاس دوم را گروه نسبتا نادر سری 350 و 450 تشکیل می‌دهند که معمولا از نسخه لانگ (محور بلند) با پیشرانه‌های V8 و امکانات رفاهی قابل توجه هستند. این گروه از خودروها معمولا مورد توجه علاقه‌مندان دو آتشه مرسدس بنز و کلکسونرهایی هستند که با سری 280 ارضا نمی‌شوند. جای تعجب ندارد که قیمت نهایی فروش این گروه نسبتا نادر از W116 در بازار کشور بسیار بالا و معمولا از دسترس افراد عمومی خارج است.

کلاس سوم اما کلاس بسیار خاص، بسیار نادر و منحصر به کلکسیونرهای ثروتمند است. این کلاس مربوط به نمونه انگشت شمار 450SEL 6.9 است که نه تنها قیمت نهایی آن در جهان قابل توجه است بلکه هزینه‌های حفظ و نگهداری آن در ایران بسیار سرسام‌آور و تامین قطعات بسیار نایاب آن تنها با سفارش مستقیم از بازارهای خارجی ممکن است. پیچیدگی فنی بسیار زیاد مجموعه فنی این مدل منحصر به فرد به معنای عدم وجود متخصصان و تعمیرکاران خبره در کشور است که سرویس‌های دوره‌ای خودرو را نیز با دردسر همراه می‌کند. در نتیجه معمولا افرادی بسیار نادر از رده کلکسونرهای متمول به سراغ چنین خودرویی رفته و در صورت تملک معمولا تمایلی به فروش دوباره آن ندارند.

از زمان عرضه اولین نسخه از کلاس رسمی S دقیقا نیم قرن می‌گذرد. این خودرو به عنوان اولین ستون در فنداسیون محصولات نوین شرکت مرسدس بنز شناخته می‌شود که مسبب تولید پیوسته یکی از منحصر به فردترین خودروهای تاریخ و آغازگر رقابت لوکس‌گرایی در کلاس خودروهای تولید انبوه بازار اروپا است.

در مدت زمان 8 ساله تولید W116، این خودرو در تیراژ قابل توجه نزدیک به 470 هزار دستگاه به فروش رسید، با استقبال بسیار گرم در بازار آمریکای شمالی مواجه شد و جای پای کلاس S را در خانواده مرسدس بنز محکم‌کرد.

تاثیر طراحی نوین و تغییر سیاست در زبان طراحی شرکت مرسدس بنز در مدل W116 به اندازه‌ای قدرتمند انجام گرفت که با خداحافظی فردریش گایگر از مرسدس بنز و جایگزینی او با طراح نسل جدید این برند، یعنی برونو ساکو، نسل دوم کلاس S رسمی با کد شناسایی فنی W126 همچنان مستقیما از المان‌های طراحی W116 الهام گرفت و تنها با اعمال برخی تغییرات جزئی، به روز شد. شباهت طراحی W126 به W116 به اندازه‌ای زیاد است که شاید یک بیننده ناآگاه نتواند این دو مدل را از یکدیگر تشخیص دهد.

در بازار امروز کشور ایران، زمانی که صحبت از مرسدس بنز کلاسیک به میان می‌آید، پلتفرم W116 بدون تردید یکی از اولین مدل‌هایی است که از ذهن عموم جامعه خودرو دوست کشور گذر می‌کند.

_{عکاس: عرفان اسلام‌پناه}