زمان تعویض روغن گیربکس؛ راهنمای کامل برای خودروهای اتومات و دستی

در خودروهای با موتور احتراقی، سیالات مختلفی هستند که در بخش‌های متفاوت خودرو، نقش مشخصی را ایفا می کنند. روغن موتور بخش مهمی از خودرو است که افراد به آن توجه ویژه‌ای دارند و به موقع روغن را تعویض می‌کنند. اما بسیاری از مالکان، سایر روغن‌های خودرو را فراموش می کنند! یکی از مهم‌ترین روغن‌های مصرفی در خودرو، روغن گیربکس است. روغن گیربکس یک سیال حیاتی برای خودرو محسوب می شود و وظیفه آن، روغن کاری قطعات داخلی گیربکس و جلوگیری از اصطکاک آن‌هاست.

گیربکس به‌عنوان یکی از اجزای کلیدی در خودرو، نقش مهمی در انتقال قدرت از موتور به چرخ‌ها ایفا می‌کند. کیفیت و سلامت گیربکس تأثیر مستقیمی بر عملکرد کلی خودرو و تجربه رانندگی دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ سلامت گیربکس، تعویض به موقع روغن آن است. روغن گیربکس وظیفه روان‌کاری دنده‌ها، کاهش اصطکاک و دفع حرارت تولید شده در هنگام کارکرد را بر عهده دارد و در صورت عدم توجه به تعویض به موقع، ممکن است باعث خرابی‌های جدی و کاهش عمر مفید این قطعه شود.

تفاوتی ندارد که خودرو دنده دستی یا اتوماتیک باشد؛ در هر دو نوع گیربکس، کیفیت و سلامت روغن بسیار مهم و حیاتی است. در گیربکس‌های دنده دستی از روغن MTF و در گیربکس‌های اتوماتیک نیز از روغن ATF استفاده می شود.

روغن‌های گیربکس از نظر ترکیبات، استاندارد، میزان پایداری حرارتی، کیفیت و ویسکوزیته با یکدیگر متفاوت هستند. برای هر نوع گیربکس باید روغن کاملا متناسب آن را استفاده کرد. زیرا انتخاب روغن اشتباه، می‌تواند عواقب جبران ناپذیری در پی داشته باشد.

مهم‌ترین نکته، مطالعه دفترچه راهنمای خودروست. باید روغن گیربکس، مطابق توصیه کارخانه سازنده خودرو استفاده شود تا خودرو بهترین کارایی خود را داشته باشد. پس از دانستن نوع گیربکس و روغن مناسب آن، باید از سطح کیفی روغن اطمینان حاصل کرد. برای انتخاب روغن گیربکس باکیفیت، فقط از برندهای با سطح استاندارد مناسب و تایید شده استفاده کنید. منظور از روغن باکیفیت، صرفا روغن با برند گران قیمت نیست؛ بسیاری از برندهای مطمئن، سطح قیمتی مناسب و اقتصادی دارند. بنابراین مهم است که از روغن های تقلبی یا برندهای ناشناخته دوری کرد.

علاوه بر آن که نوع خودرو و گیربکس در انتخاب روغن مهم است، نحوه رانندگی و شرایط محیطی نیز باید در نظر گرفته شود. رانندگانی که رانندگی پرفشار و شهری دارند، بهتر است از روغن‌هایی با قابلیت روانکاری و تحمل دمایی بالاتر استفاده کنند.

زمان تعویض روغن گیربکس در خودروهای اتومات و دستی متفاوت بوده و نیازمند توجه خاصی است. همچنین موارد دیگری نیز در زمان تعویض روغن گیربکس اهمیت دارند؛ مانند نوع خودرو، نحوه رانندگی، نوع روغن گیربکس و کیفیت آن و ... .

روغن گیربکس پس از گذشت زمان و کارکرد خودرو، کم کم کیفیت و کارایی خود را از دست می‌دهد. یکی از نشانه‌های فرا رسیدن زمان تعویض روغن گیربکس، بد جا رفتن دنده‌های خودرو است. زیرا روغن گیربکس وظیفه نرم کردن دنده‌ها را دارد. اگر کیفیت روغن گیربکس تا حد زیادی کاهش یابد و مالک خودرو نسبت به تعویض آن اقدام نکند، هزینه‌های گزافی برای تعمیر اجزای گیربکس به بار خواهد آمد.

همان طور که اشاره شد، زمان تعویض روغن گیربکس به نوع گیربکس و نوع خودرو بستگی دارد. بهتر است برای دانستن بهترین زمان مناسب تعویض این روغن، به دفترچه راهنمای خودرو خود مراجعه کنید. اما معمولا توصیه شده که روغن گیربکس خودروهای گیربکس اتوماتیک، بین 100 تا 160 هزار کیلومتر تعویض شود. البته این در ایده‌آل‌ترین شرایط در نظر گرفته شده است. یعنی اگر روغن از مرغوب‌ترین نوع باشد و راننده نیز هیچ فشار مضاعفی بر گیربکس وارد نکند. اما با وجود کیفیت پایین روغن‌ها و ترافیک‌های سنگین شهری، متخصصان گیربکس‌های اتوماتیک توصیه می‌کنند که بهتر است روغن گیربکس اتوماتیک بین هر 50 تا 80 هزار کیلومتر کارکرد تعویض شود.

از طرفی، برای خودروهایی با گیربکس دنده دستی نیز توصیه شده که روغن گیربکس هر دو تا سه سال یا هر 40 تا 60 هزار کیلومتر کارکرد تعویض شود. البته بازهم لازم به ذکر است که این عدد بسته به نوع خودرو و شرایط رانندگی ممکن است متفاوت باشد. اگر خودرو شما همیشه در شرایط سخت رانندگی قرار دارد، بهتر است روغن گیربکس را بعد از هر 20 تا 30 هزار کیلومتر مسافت تعویض کنید.

گاهی اوقات ممکن است خودرویی کم‌تر از حد معمول استفاده شود و کارکرد زیادی نداشته باشد. در چنین شرایطی نیز روغن گیربکس بعد از زمان مشخصی باید تعویض شود. زیرا روغن گیربکس نیز همانند سایر روغن‌ها و مایعات، تاریخ انقضا دارد و پس از گذشت مدتی، خاصیت خود را از دست خواهد داد و ممکن است به قطعات گیربکس آسیب بزند.

در نهایت، توجه به زمان تعویض روغن گیربکس یکی از ساده‌ترین اما مؤثرترین راه‌های پیشگیری از بروز مشکلات جدی در سیستم انتقال قدرت خودروست؛ چه در خودروهای دنده‌ای و چه در مدل‌های اتوماتیک. پایبندی به توصیه‌های شرکت سازنده، استفاده از روغن مناسب و بررسی منظم وضعیت گیربکس، می‌تواند نقش مهمی در حفظ عملکرد بهینه خودرو و کاهش هزینه‌های تعمیراتی ایفا کند. عمر روغن گیربکس با کیفیت آن رابطه مستقیم دارد. بنابراین اگر روغن ضعیفی استفاده می کنید، بهتر است زودتر از بازه های اعلام شده نسبت به تعویض روغن اقدام کنید.

فراموش نکنیم که رسیدگی به جزئیات فنی، اگرچه گاهی ساده به نظر می‌رسد، اما در بلندمدت نتایج بسیار مهمی به همراه خواهد داشت.