تحریم‌های جدید خودرویی ایران که از سوی آمریکا وضع شده به‌زودی عملیاتی می‌شود. در چنین وضعیتی این سوال برای بسیاری وجود می‌آید که آینده همکاری ایرانی‌ها و فرانسوی‌ها چه خواهد شد. رنو گفته است می‌رویم ولی برمی‌گردیم. پژو بازهم آب پاکی را روی دست ایران ریخت. حالا هم بر اساس گفته‌های منابع آگاه به «باما»، روز 11 مرداد، مدیران فرانسوی سایپا -سیتروئن به‌صورت رسمی و در سکوت خبری ایران را برای همیشه ترک کردند! این یعنی پایان همکاری سیتروئن با سایپا؛ شرکتی که تاریخچه‌اش به‌اندازه خودروسازی ایران است و شراکتی که با بزرگ‌ترین دستاورد دیپلماتیک قرن، یعنی برجام، دوباره متولد شد.
”سیتروئن از زمان حضور «ژیان» در ایران، سایپا را به خودروسازی محبوب در اقشار کم‌درآمد تبدیل کرد ولی همکاری دوباره آن‌ها هرگز شکل نگرفت.“اکنون این دستاورد و این تاریخچه با نزدیک شدن به زمان آغاز تحریم‌های خودرویی ایران از 15 مرداد، بی‌نتیجه می‌ماند و در بهترین حالت بازگشت آن به زمانی دیگر موکول خواهد شد. شاید سیتروئن در ایران با نام چند مدل کم‌فروش شناخته شود ولی باکمی اغراق می‌توان گفت که قطب خودروهای ارزان و اقتصادی کشور، به وجود آمدن و حتی ماهیتش را مدیون حضور این برند فرانسوی در ایران است.
میراث محبوبیت ژیان برای سایپا
حضور سیتروئن در ایران به اواسط دهه 40 شمسی باز‌می‌گردد. حضور این شرکت در ایران به معنای واقعی کلمه باعث ایجاد شرکت سایپا شد. شرکت خودروسازی سایپا که در ابتدا شرکت سهامی تولید اتومبیل‌های سیتروئن در ایران بود، پس از انقلاب اسلامی در سال 1358 به دولت واگذار شد و از آن زمان تاکنون باوجود تغییرات فراوان در مدیریت آن، همواره در مسیری قدم گذاشته است که ژیان آغازگر آن بود.
تقریباً همه ایرانی‌ها با قدیمی‌ترین محصول سیتروئن در ایران یعنی «ژیان» آشنا هستند. خودرویی که از اواخر دهه چهل تا اواخر دهه پنجاه تولید شد و به‌عنوان خودرویی ارزان و کم‌مصرف به یکی از محبوب‌ترین خودروهای ایران بدل شد. ژیان که در فرانسه دایان (Dyane) نام داشت، خودرویی اقتصادی و شهری برای خانواده‌های کم‌درآمد بود. صفاتی که هنوز در مورد موفق‌ترین محصولات سایپا صدق می‌کند.
این خودرو خصائصی را به خودروسازی کشور وارد کرد که هنوز هم سایپا مدیون آن است؛ خریداران ژیان از همان ابتدا اگر وضع مالی مناسب‌تری داشتند سراغ پیکان ایران‌خودرو می‌رفتند. روالی که هنوز هم کم‌وبیش پابرجاست. سایپا با رنو 5، پراید، تیبا و ... همین روال را ادامه داد و سهم خود را از بازار بیشتر کرد ولی بازار خودروهای گران‌تر همواره در تملک ایران‌خودرو بود.
تغییر سرنوشت به کمک سیتروئنی جدید
سایپا از دهه هفتاد به بعد بارها تلاش کرد که سهم خود را از بازار خودروهای میان رده بیشتر کند. این تلاش با واردکردن سیتروئن زانتیا به سبد محصولاتش شدت گرفت. سایپا در سال 1380 هم دوباره محصول سیتروئن زانتیا را به ایران آورد که احتمالاً پس از ژیان، پرفروش‌ترین خودروی این برند در ایران بود. آماری از فروش ژیان در دسترس نیست ولی زانتیا در حضور 10 ساله خود در ایران نزدیک به 100 هزار دستگاه فروخت. این مدل اگرچه برای سایپا ارزش‌افزوده بالایی ایجاد کرد ولی نمی‌توان آن را نمونه‌ای از همکاری واقعی دو شرکت دانست. نهایتاً در پائیز 1389 تولید این خودرو متوقف شد.
همکاری واقعی ولی کوتاه
سایپا در سال 1396 پس از 39 سال شراکتی جدید را با سیتروئن آغاز کرد. نیم‌قرن پس از حضور اولین سیتروئن، برند فرانسوی توانست پس از برجام عملاً وارد صنعت خودروی ایران شود و یک قرارداد همکاری مشترک با سایپا منعقد کند. با این قرارداد «سایپا-سیتروئن» در کاشان متولد شد. انتخاب فرانسوی‌ها برای بازگشت به ایران انتخاب خاصی به نام سیتروئن C3 بود. هاچ‌بک کوچک و شهری سیتروئن در فرانسه بسیار محبوب است و توانسته به‌خوبی با خودروهای هم‌رده خود از شرکت‌های رنو و پژو رقابت کند. سیتروئن C3 اما پایش به بازار ایران نرسیده بود که شرایط به هم‌ریخت و خبر ترک ایران از سوی فرانسوی‌ها مطرح شد. به گفته مسئولان سیتروئن، شرکت در آن مرحله پیش‌فروش 2000 دستگاه را تعهد کرد تا درصورتی‌که تحریم‌ها جدی‌تر شد سیتروئن از انجام تعهداتش بازنماند. حالا آنچه از سایپا-سیتروئن باقی‌مانده یک سردر به این نام در کاشان است و حدود دو هزار دستگاه C3 که هنوز تعداد زیادی از آن‌ها به دست مشتریان نرسیده است.
نویسنده : مسلم تقوی
منبع : باما
