چشم چین به جایگاه فرانسه در بازار ایران

صنعت خودروسازی ایران از جهات مختلفی با مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کند و به نظر می‌رسد خودروسازان نوپای چینی می‌توانند راه‌حل بخشی از مشکلات باشند.

”با بازگشت تحریم سهم 38 درصدی فرانسوی‌ها از بازار ایران، می‌تواند برای شرکای چینی در بخش خصوصی خودروسازی ایران اغواکننده باشد.“به گزارش المونیتور با عقب کشیدن ایالات‌متحده از توافق برجام و بازگشت تحریم‌ها، نه‌تنها بازار ارز ایران شرایطی بحرانی را پشت سر‌ می‌گذراند، بلکه شریک‌های فرانسوی مانند پژو و رنو هم ایران را ترک کرده‌اند و باعث شده‌اند مشکل کمبود قطعات گریبان صنعت خودروسازی ایران را بگیرد.

بخش خودروسازی با گردش مالی 26 میلیون دلاری دومین صنعت بزرگ کشور است که شامل خودروسازان داخلی، بخش خصوصی و حدود 1200 شرکت قطعه‌سازی می‌شود. باوجود تعداد بالای فعالان بخش خصوصی در حوزه خودرو، این صنعت در ایران نسبتاً انحصاری است. درواقع دو خودروساز دولتی حدود 90 درصد بازار را در اختیار دارند. حالا این دو خودروساز به دلیل خروج آمریکا از برجام با بحران‌های جدی مواجه شده‌اند.

ایران‌خودرو، بزرگ‌ترین خودروساز ایران، اخیراً با انتشار اعلامیه‌ای به خریداران رنو تندر پیشنهاد داده است که می‌توانند خودروی درخواستی خود را با دانگ‌فنگ H30 کراس جایگزین کنند. اقدامی که احتمالاً به دلیل تصمیم رنو برای قطع همکاری با شرکای ایرانی در ماه‌های آتی بود. عقب‌نشینی‌های این‌چنینی از سوی شرکای غربی می‌تواند باعث تقویت روابط خودروسازان ایرانی با شرکای چینی‌ آن‌ها شود. این اتفاق منجر به کلیدی شدن نقش خودروسازان چینی در بازار ایران خواهد شد.

برخلاف صنعت خودروسازی ایران، خودروسازی چین در حال پیشرفت کردن است و دارد خود را به یک تجارت بین‌المللی تبدیل می‌کند. برخی شرایط الان خودروسازی چین را به ژاپن دهه 70 یا کره جنوبی دهه 80 تشبیه می‌کنند.

شکوفایی صنعت خودروسازی چین طی دهه گذشته با حضور در بازار ایران هم‌زمان شد. الان خودروسازان چینی بیش از هر کشور خارجی دیگری در ایران حضور دارند.

خودرو چینی برلیانس که در شرکت سایپا مونتاژ می‌شود حالا جز 10 خودروی محبوب و پرفروش بازار است. هم‌زمان با این اتفاق صادرات صنعت خودروسازی چین به ایران هم در حال رشد است. در سال 1396 شرکت‌های چینی مسئول 50 درصد صادرات قطعات 1.8 میلیارد دلاری به ایران بودند.

داده‌های اخیر نشان می‌دهد خودروسازان چینی نزدیک به 80 هزار دستگاه خودرو در ایران مونتاژ کرده‌اند. این یعنی 8 درصد کل بازار خودروی ایران. خودروسازان خصوصی که بیشتر به مونتاژ و واردات خودروهای چینی مشغول‌اند در سه ماه ابتدایی سال 96 افزایش تولید 14.1 درصدی داشتند. مدیران خودرو که بیشترین سهم از مونتاژ خودروهای چینی را دارد، طی این مدت، رشد تولید 14.6 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشت.

با بازگشت تحریم‌ انتظار می‌رود خودروسازان چینی راه خود را از حاشیه صنعت خودرو به بدنه بازار باز کند. در حال حاضر شرکت‌هایی که برند چینی تولید می‌کنند سهمی 8 تا 10 درصدی از بازار را دارند. این در حالی است که تا سال گذشته سهم برندهای فرانسوی در این بازار به کمک دو خودروساز بزرگ کشور به 38 درصد (شامل 31.8 درصد پی‌اس‌آ و 6 درصد رنو) رسید. این ارقام شاید امروز قابل‌توجه نباشند ولی با بازگشت تحریم‌ها، رفتن فرانسوی‌ها حتمی می‌شود و در این شرایط روابط خودروسازان با شریک‌های چینی به‌شدت گسترده خواهد شد.

البته همکاری با خودروسازان چینی هم پیچیدگی‌های خودش را دارد. در قالب زنجیره سرمایه جهانی، بیشتر خودروسازان فرانسوی همکاری‌های مشترکی با برندهای اروپایی و آمریکایی دارد. این امر می‌تواند به‌صورت بالقوه از تمایل چینی‌ها برای همکاری با ایرانی‌ها بکاهد. از سوی دیگر بدبینی رایج طبقه متوسط ایرانی به کالاهای چینی، عامل دیگری است که می‌تواند بازاریابی برندهای چینی در ایران را با مشکل مواجه کند.

مشکل بنیادین دیگری که خودروسازی ایران با آن روبرو است، نقل‌وانتقال‌های بانکی است که با بازگشت تحریم‌ها تقریباً به بن‌بست خواهد رسید. اگرچه دولت چین تحریم‌های جدید علیه ایران را نپذیرفته و اعلام کرده مراودات تجاری خود را با ایران حفظ می‌کند ولی بانک‌های این کشور نمی‌توانند در حل نقل‌وانتقال بانکی به ایران و شریک‌های چینی‌اش کمکی کنند. به همین دلیل مادامی‌که تحریم‌ها برقرار باشد انتقال‌های بانکی مشکلی کلیدی بر سر راه همکاری ایران و چین خواهد بود.

بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا برای تمدید توافق هسته‌ای می‌تواند کمی به آرام کردن این بحران‌ها کمک کند. صنعت نفت و خودروسازی ایران منتظر این است که آنچه از برجام باقی‌مانده چه راهکاری برای ارائه خواهد داشت. بسته پیشنهادی می‌تواند راهی برای نقل‌وانتقال‌های بانکی بین ایران و چین باز کند که در این شرایط به‌احتمال‌زیاد قراردادهای بزرگی بین خودروسازان ایرانی و چینی امضا خواهد شد.