با کاهش ارزش پول ملی قاچاق کالا به کشورهای همسایه شدت گرفته است. این قاچاق در کالاهای اساسی که یارانه دریافت می‌کنند بیشتر از همه است. مهم‌ترین این کالاها سوخت است که بیشترین یارانه به آن تعلق می‌گیرد و تفاوت قیمت آن در داخل کشور با کشورهای همسایه چندین برابر است. به گفته محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات قیمت «گازوئیل در مرزهای ایران بین 6 تا 8 هزار تومان است.» این در حالی است که نرخ آزاد این سوخت در کشور 600 تومان و نرخ سهمیه‌ای آن 300 تومان است. این تفاوت بین 10 تا 30 برابری قیمت انگیزه‌ای بسیار قوی برای قاچاق سوخت ایجاد می‌کند. قاچاقی که پیش‌ازاین هم بوده ولی حالا به گفته مسئولان بسیار بیشتر شده است. به گفته جهرمی «با وجود این‌که 76 هزار کارت سوخت را در یک روز باطل کرده‌ایم اما حتی یک نفر اعتراض نکرد‌‌ه است. به‌این‌ترتیب از قاچاق بیش از 6 میلیارد لیتر سوخت جلوگیری شد.»
”تفاوت قیمت سوخت بین جایگاه‌ها و خارج مرزهای کشور به 10 تا 25 برابر رسیده است؛ این سود هنگفت باعث شده روزانه 20 درصد یارانه‌ای که دولت به مردم می‌دهد به خارج از مرزها قاچاق شود.“قاچاق بنزین به 20 میلیون لیتر در روز رسید
در همین زمینه عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ایران از قاچاق روزانه دستکم 20 میلیون لیتر بنزین به کشورهای همسایه خبر داد و گفت: «بهترین گزینه در حال حاضر برای مبارزه با قاچاق سوخت احیای سامانه هوشمند و کارت سوخت است.» حسن خسروجردی افزود: «متاسفانه با افزایش قیمت دلار قاچاق بنزین به کشورهای همسایه از سود بیشتری نسبت به گذشته برخوردار بوده و به همین دلیل بخشی از آمار مصرف سوخت در داخل بوی قاچاق می‌دهد.»
به گزارش تسنیم، این عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ایران گفت: «طبق آمارها در حال حاضر مصرف روزانه بنزین در کشور 100 میلیون لیتر است؛ حال سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا تمامی این حجم بنزین در داخل مورد مصرف قرار می‌گیرد؟ بدون شک پاسخ پرسش مدنظر منفی است، چراکه دستکم روزانه 20 میلیون لیتر بنزین به‌صورت قاچاق راهی کشورهای همسایه می‌شود.»
20 میلیون لیتر یعنی چقدر؟
این آمار بسیار عجیب است؛ قاچاق روزانه 20 میلیون لیتر بنزین به خارج از کشور یعنی 20 درصد مصرف روزانه کشور از مرز خارج می‌شود. برای درک بهتر حجم این میزان می‌توان این‌گونه تصور کرد که روزانه یک هزار تانکر بنزین به‌صورت قاچاق از مرزهای کشور خارج شود. به زبان دیگر اگر این بنزین به‌صورت زمینی و با پای پیاده بخواهد از کشور خارج شود، باید روزانه یک‌میلیون بشکه از کشور خارج شود. این کار نیاز به جمعیتی 200 تا 500 هزارنفری دارد.
دراین‌باره سید عزیز آرمن، عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اهواز به خبرنگار باما گفت: «نرخ سوخت در مبادی ورودی و خروجی ما با کشورهای همسایه تفاوتی حدوداً 5 برابری و گاهی بسیار بیشتر دارد. پس طبیعی است که انگیزه قاچاق که قبلاً هم وجود داشته، الان بیشتر شود.»
سید عزیز آرمن در پاسخ به این سوال که چنین حجمی از قاچاق انجام‌پذیر است یا خیر به باما گفت: «اطلاعی دقیقی از آمار قاچاق سوخت در اختیار ندارم ولی مطمئناً الآن ازآن‌چه قبلاً بوده، باید بسیار بیشتر شده باشد. در شرایط کنونی هر آماری که از قاچاق مصرف سوخت بگویند تعجب نخواهم کرد. در کشور ما به حدی راه‌های در رو وجود دارد و آن‌قدر نهادهای زیرزمینی و پرقدرتی فعالیت می‌کند که عجیب نیست چنین آمارهایی را بشنویم. خصوصاً این‌که منافع بسیار بالایی در قاچاق سوخت به خارج از کشور نهفته است.»
وی به گفته‌های آذری جهرمی اشاره کرد و گفت: «وزیر ارتباطات می‌گوید از قاچاق 6 میلیارد لیتر سوخت جلوگیری شده است. نمی‌دانم این آمار مربوط به چند ماه یا چند سال است؛ ولی همین‌که صحبت از میلیارد لیتر به میان می‌آید نشان می‌دهد قاچاق سوخت در چه مقیاسی انجام می‌شود. از این باب تعجبی ندارد اگر صحبت از چند میلیون لیتر شود!»
کارت سوخت تنها راه دولت است
این کارشناس اقتصاد انرژی در مورد راه‌های دولت برای جلوگیری از قاچاق سوخت گفت: «در بین راه‌حل‌هایی که بحث می‌شود دو راه بیشتر موردتوجه است. یکی آزاد کردن قیمت سوخت و دیگری سهمیه‌بندی آن. آزاد کردن قیمت تبعات بسیار سنگینی به اقشار مختلف جامعه وارد می‌کند و دولت قطعاً این کار را انجام نمی‌دهد. راه میانه‌ای که دولت احتمال آن را انتخاب می‌کند سهمیه‌بندی است.»
آرمن در پایان گفت: «تجربه سهمیه‌بندی قبلاً هم وجود داشته و زیرساخت‌های آن‌هم آماده است. با این کار نظارت بیشتری روی توزیع سوخت اعمال می‌شود ولی نباید فکر کنیم در آن شرایط، قاچاق سوخت به‌کلی از بین خواهد رفت؛ بلکه شدت آن کمتر خواهد شد. پس تنها راهی که به نظر می‌رسد پیش روی دولت باشد سهمیه‌بندی سوخت است.»
* عکس از خبرگزاری صدا و سیما
نویسنده : مسلم تقوی
منبع : باما
