بررسی تاثیر موقعیت راننده بر نحوه رانندگی

احتمالاً نحوه نشستن درست پشت فرمان خودرو چندان مسئله مهمی به نظر نیاید و برای بسیاری افراد حائز اهمیت نباشد، اما حقیقت این است که نحوه قرارگیری راننده روی صندلی، نه تنها بر سلامتی بلکه مطمئناً بر نحوه رانندگی نیز تاثیرگذار خواهد بود.

”نحوه قرارگیری راننده روی صندلی، نه تنها بر سلامتی بلکه مطمئناً بر نحوه رانندگی نیز تاثیرگذار خواهد بود.“برخی رانندگان موقعیت صندلی را در ارتفاع پایین تنظیم می‌­کنند درحالی‌که بسیاری افراد نیز ارتفاع صندلی را بالا آورده و پشتی را در موقعیت تقریباً عمودی قرار می­‌دهند. اگر اخبار مسابقات اتومبیلرانی در دهه‌های گذشته را دنبال کرده باشید، احتمالاً خبر دارید که Juan Manuel Fangio راننده مشهور دهه 50 میلادی عادت داشته ارتفاع صندلی را بالا بیاورد و پشتی را در موقعیت تقریباً عمودی قرار دهد درحالی‌که Colin Chapman راننده مسابقات فرمول یک در دهه 60 میلادی، موقعیت صندلی خود در لوتوس 25 را در ارتفاع پایین تنظیم می­‌کرد.

همچون راه رفتن، انسان در هنگام رانندگی بیش از هرچیزی به دید مناسب و تعادل نیاز دارد ضمن این‌که حس شنوایی نیز نقش بسیار بزرگی ایفا می­‌کند. بد نیست بدانید در هریک از گوش‌ها، 5 سنسور حرکتی وجود دارد که در مجموع به 10 عدد می‌­رسد. از آنجایی که چشم و گوش انسان در ارتفاع یکسان قرار گرفته، به نظر می­رسد تنظیم موقعیت صندلی می­‌تواند این مجموعه را در شرایط یکسان قرار دهد.

• اکنون این پرسش مطرح می­‌شود که آیا بهتر است موقعیت صندلی را بالا ببریم تا دید بهتری داشته و درک 3 بعدی و کاملی از محیط به دست آوریم یا اینکه در ارتفاع پایین‌تر قرار گرفته و با نیروی جاذبه ارتباط بهتری برقرار کنیم؟

برای به دست آوردن درک درستی از واقعیت، یک شخص مذکر با قد 175 سانتیمتر در پشت فرمان یک دستگاه مزدا 3 با پیشرانه 1.6 لیتری دنده دستی قرار گرفت. وزن این خودرو و راننده به ترتیب 1362 و 81 کیلوگرم اندازه‌گیری شد یعنی وزن راننده برابر با 5.6 درصد از مجموع وزن خودرو و راننده را تشکیل می‌­داد.

در این مورد، قرارگیری صندلی راننده از بالاترین تا پایین‌ترین موقعیت می­‌توانست مرکز ثقل خودرو را به میزان 3.5 میلی‌متر تغییر دهد یعنی به اندازه ضخامت دو عدد کارت حافظه SD که در عملکرد یک خودروی شهری بی­‌تاثیر خواهد بود. در حقیقت در صورت عدم تنظیم صحیح باد تایرها نیز ممکن است چنین تغییری ایجاد شود.

اما در خودروهای مسابقه­‌ای هر تغییر کوچک می­‌تواند تاثیری بزرگ برجا گذارد. مثلاً در مسابقات فرمول یک سال 1986 رانندگان تیم گوردون مورای که به دلایل آیرودینامیکی در ارتفاع بسیار پایین در خودروی Brabham BT55 قرار گرفته بودند، پس از پایان مسابقه از درد گردن شکایت داشتند.

• اما تنظیم صندلی در موقعیت پایین چه تاثیری بر دید راننده خواهد گذاشت؟

اجازه دهید به خودروی مزدا 3 مورد آزمایش رجوع کنیم. پس از پایین آوردن صندلی راننده به میزان 6.35 سانتی‌متر، فاصله نزدیک‌ترین شی قابل دید توسط راننده با 160 سانتیمتر افزایش، از 3.62 به 5.21 متر افزایش خواهد یافت. به بیان دیگر، نقطه کور راننده در جهت جلو به میزان 44 درصد افزایش پیدا می‌­کند که می‌تواند خطرآفرین باشد.

پس براساس داده‌های فوق در خودروهای شهری نیازی نیست تا صندلی راننده در موقعیت پایین تنظیم شود.

در سال‌های اخیر برخی خودروسازان سعی کرده‌اند این مشکل را حل نمایند. مثلاً مرسدس AMG GLE 63 قادر است به صورت خودکار، صندلی رانندگان با قد بین 1.44 تا 2.2 متر را به صورت خودکار و بنابر تنظیمات پیش‌فرض سامانه، در موقعیت مناسب تنظیم نماید. طبیعی است که این روش مورد پسند بسیاری افراد نباشد اما در حقیقت این تنظیمات براساس علم ارگونومی انجام می­‌شود.

البته شرکت مرسدس این قابلیت را به عنوان کمک به رانندگان برای تنظیم بهتر صندلی معرفی کرده و آن را نتیجه مدلسازی 3 بعدی دیجیتال بدن انسان و الگوریتم‌های ارگونومی دانسته که سعی دارد موقعیت راننده را تاحد امکان دلپذیر سازد.