تست و بررسی فولکس‌واگن بیتل

معمولاً به‌روز کردن خاطرات خوش گذشته، به طرز فاجعه‌آمیزی مضحک از آب درمی‌آید. هامر را ببینید که چطور از یک هیولای غول‌آسا تبدیل به یک اسباب‌بازی فانتزی برقی شد؟ بهتر نبود تویوتا سوپرا از دهه 90 بیرون نمی‌آمد؟ یا مثلاً این فورد برانکوی جدید را کجای دلمان بگذاریم؟ نسل جدید سوزوکی جیمنی را که دیگر حرفش را نزنید؛ اما این داستان برای همه به‌روزرسانی‌ها صدق نمی‌کند. مثلاً مینی را می‌بینیم که چقدر جذاب‌تر شده. یا فیات 500 که استادانه با حفظ اصالت قدیم، در مدل‌های جدیدش چقدر می‌درخشد. در این میان تردیدی نیست که ماجرای فولکس‌واگن بیتل زمین تا آسمان با بقیه فرق دارد. خودرویی که هم مدل کلاسیکش باشکوه بود و هم مدل جدیدش جذاب.

65 سال تمام روی خط تولید بود. هیچ خودروی دیگری تا این اندازه روی خط تولید نبوده است. حتی تویوتا کرولا هم عمری 54 ساله دارد. 20 کشور آن را می‌ساختند. آمار تولیدش از 21 میلیون و 500 هزار دستگاه هم گذشته است. بیتل همان فولکس قورباغه‌ای خودمان و پرفروش‌ترین خودروی قرن 21 است. یک مدل بود ولی آن را به 40 اسم مختلف صدا می‌کردند.

آن ماجرای دستور هیتلر و طراحی دکتر فردیناند پورشه و این‌ها را بگذارید کنار. پورشه فقط شاسی و انتقال قدرت را طراحی کرد. بیچاره فرانتز ریمسپیس که اصل کار را کرد و موتور هواخنکش را ساخت و فقط 20 دلار گرفت. ایده اولیه ساخت چنین خودرویی سال 1925 یعنی 13 سال قبل از تولید رسمی، توسط یک دانشجوی 18 ساله مجارستانی خلق شده بود. بیتل رکورد فورد Model T را در حالی شکست که فقط نیمه راه را رفته بود.

همه این‌ها را گفتیم با به این برسیم که بدانید داریم با چه اسطوره‌ای سر و کله می‌زنیم. البته بیتل کلاسیک فقط تا سال 2003 تولید شد. جالب‌تر آن که نیو بیتل سال 1997 رونمایی شد؛ یعنی وقتی هنوز نسخه قدیمی داشت تولید می‌شد. جدیدترین نسل بیتل که با کد A5 شناخته می‌شود سال 2011 تولید و دست آخر تولید این مدل بعد از 80 سال در تیر ماه سال گذشته رونمایی شد و برای همیشه از خط تولید خداحافظی کرد.

تقریباً می‌توان با قطعیت گفت که هیچ خودرویی تا این اندازه نسبت به اسلاف خود وفادار نبوده است. یک بار قرار شد لامبورگینی نسخه جدیدی از میورا را دوباره طراحی کند. کار حتی تا ساخت یک کانسپت هم پیش رفت ولی آن زمان مدیرعامل شرکت گفت که خودروی جدید هرچقدر هم که جدید و مدرن باشد باز هم یک عقب‌گرد است. حالا این وسط بحث اصلی بین فضلا این است که بازطراحی بیتل از نسخه کلاسیک خوب بوده یا نه. برد پیت در فیلم باشگاه مشت‌زنی با همان کلمات فاخر این خودرو را به شدیدترین وجه ممکن تمسخر می‌کند.

اساساً مقایسه نسل جدید و قدیم آن هم با این فاصله طولانی تولید، کار منطقی نیست. ولی چه کنیم که وابستگی شدیدی بین این دو مدل وجود دارد. اساساً اگر یادآوری نسخه قدیم را از بیتل جدید بگیریم آن وقت به لعنت خدا هم نمی‌ارزد.

فیلتر مدرنیته فولکس خیلی درست و حرفه‌ای روی قالب قدیمی نشسته است. چراغ‌های گرد درست همان جایی قرار گرفته‌اند که مدل قبلی بود. گلگیرها به‌عنوان امضای اصلی بیتل هنوز با استادی تمام همان فرم انحنای چشم‌نواز را دارند. حالت نرم تخم‌مرغی بدنه (که البته حالا به لطف سقف متحرک کمی متفاوت‌تر شده) تا انتها رعایت شده است. البته فولکس‌واگن خودش بهتر از هر کس دیگری می‌دانسته که محصول جدیدش را فقط برای قلقلک حس نوستالژی ماشین‌بازها نساخته است. پس محصول جدید باید مشتریان جدید را هم به سمت خودش بکشد. مشتری جدیدی که در این کوران رقابت، بین ده‌ها مدل انتخاب می‌کند.

قرار نیست چون سال‌ها پیش بیتل برگ برنده آلمان‌ها بوده هنوز هم بُرش داشته باشد. به همین دلیل است که شرکت فارغ از وفاداری و ادای دین، در این محصول المان‌های مدرن و اسپرت را هم لحاظ کرده است؛ مانند رکاب‌های برجسته و بال عقب مسابقه‌ای. چراغ‌های پشتی نیز اکنون بزرگ‌تر شده‌اند و درون در صندوق عقب رفته‌اند. همان‌جایی که قبلاً محفظه موتور بود. در مدل‌های اسپرت این خودرو شاهد دو اگزوز هستیم که خود نمادی از ماجراجویی به حساب می‌آیند.

استثناً درباره این مدل کمی بیشتر از حد استاندارد باید صحبت کنیم. چراکه از شانس خوب یا بد ما، بیتل فوق یکی از نسخه‌های تیونینگ‌شده ABT است. از این قضیه بگذریم که در یک دوره‌ای ورود خودرو به اسم شرکت تیونینگ باب بود. ماجرای رنجرور هامان و مرسدس‌بنز MEC را که یادتان می‌آید.

اگر با طراحی فانتزی بیرونی خودرو رابطه‌ای برقرار نکردید، پس اصلاً درِ ماشین را باز نکنید. اینجا دیجیمون‌ها حمله کرده‌اند. نه اینکه زشت و زننده باشد. فقط اینکه خیلی زیادی شبیه به بیرونش است. داخل اتاق بیتل غیر از لوگوی VW فولکس‌واگن واقعاً خط و خطوط تیز دیگری پیدا نمی‌کنید.

کشاندن یک خودرو به چیزی حدود هفتاد هشتاد سال بعدش، هنری است که فولکس استادانه به نمایش درآورده است. اگر شما هم یک قورباغه‌ای داشتید حتماً از این الگوبرداری دوست‌داشتنی نسخه جدید خوشحال می‌شدید.

همانطور که چندبار گفتیم، این خودرو قرار نبوده که در کارتن‌ها حضور پیدا کند. به همین دلیل است که طراحی داخلی‌اش واقعاً از مبانی مدرن الهام می‌گیرد. پشت فرمان اسپرت، نمایشگر لمسی که توسط دو دریچه هوا محاصره شده و گیج‌های روغن و توربو حکایت از یک روحیه جوان‌پسندی خاص دارد. اگر فقط قرار باشد با یک چیز طراحی بیتل جدید بمیریم و زنده شویم، درب داشبوردش است که درست مثل نسخه کلاسیک و درست در همانجا طراحی شده است.

تقریباً می‌شود گفت که این خودرو با اینکه چیزی حول و حوش شش هفت سال از خودروهای امروزی عقب‌تر است، ولی باز هم از نظر آپشن حرف‌هایی برای گفتن دارد.

همانطور که می‌دانید، آلمان‌ها اول روی ایمنی تمرکز می‌کنند بعد، تجهیزات رفاهی. برای همین است که اغلب آیتم‌های ایمنی که در سایر خودروها یک آپشن پولی هستند، در این خودرو به صورت پیش‌فرض و استاندارد تعبیه شده‌اند. مثلاً همین سیستم HBA که اغلب از آن به اسم ترمزگیری در سربالایی اشاره می‌کنند. حقیقت این است که HBA یک دنیا با اتوهلد فرق دارد. این سیستم فشار باد در مدار ترمز را در خلال شرایط اضطراری تنظیم می‌کند. حالا یکی از این شرایط سربالایی است.

از آنجایی که بیتل جدید و گلف پلتفرم یکسانی دارند، سیستم حرفه‌ای قفل الکترونیکی دیفرانسیل یا EDL در این کوپه فانتزی نیز وجود دارد. بالاتر از آن، سیستم XDS را هم اینجا می‌بینیم که اشاره به همان EDL قبلی ولی با پیشوند Extended دارد. در این فناوری رفتار افقی و عمودی چرخ‌ها در هنگام درگیری با اکسل کنترل می‌شود.

با این اوصاف مگر می‌شود که فولکس بیتل، EBA (ترمز کمکی برقی)، ASR (سیستم ضدلغزش در هنگام شتاب‌گیری) و ESC (کنترل الکترونیک پایداری) و ABS و EBD و این‌ها را نداشته باشد.

خیلی‌ها می‌گویند سیستم صوتی این خودرو یکی از معجزات آن است. سیستمی از برند Fender با 8 اسپیکر و یک ساب‌ووفر دلهره‌آور. بیایید با هم اعتراف کنیم که این خودرو معنا و مفهوم سقف پانوراما را یک‌تنه دستخوش تغییر داده است. پانوراما واقعاً یعنی این. این یعنی سرتاسری.

جدیدترین مدل فولکس‌واگن بیتل که در خود شرکت با کد A5 شناخته می‌شود روی پلتفرم PQ35 تولید شده است. اگر فکر می‌کنید این قضیه چرا باید مهم باشد، بد نیست بدانید که این همان پلتفرمی است که آئودی TT (سری 8J)، اشکودا یتی 5L، سئات لئون MK2، گلف MK6 و تیگوان 5N هم روی آن اجرا شده است.

حتماً متوجه شده‌اید خودروهایی که با این پلتفرم ساخته شده‌اند، همگی در یک زمینه با هم مشترک هستند؛ قابلیت‌های اسپرت‌گرایی. واقعاً هم همینطور است. بیتل حالا چون قیافه فانتزی و نرمی دارد که قرار نیست، رفتاری بچه‌گانه هم داشته باشد. فولکس در این مدل باز هم سراغ پیشرانه 2 لیتری توربوشارژ رفته که در آن تخصص دارد. پیشرانه‌ای توربوشارژ که با کمک ECU جدید ABT مثل آب خوردن 290 اسب‌بخار قدرت و 430 نیوتن‌متر گشتاور تولید می‌کند.

همکاری این دو هم‌وطن روی فناوری توربوشارژر با وجود جعبه‌دنده 6 سرعته اتوماتیک DSG باعث شده تا شتاب صفر تا صد بیتل 6 ثانیه شود. رسیدن به سرعت 250 کیلومتر برساعت واقعاً برای این خودرو عالی است. مصرف سوختش مثل قیافه‌اش دوست‌داشتنی است.

آلمان‌ها نخواسته‌اند این خودرو را به سبک اسپرت‌های 2 در مرسدس‌بنز و ب‌ام‌و به صورت RWD (محور متحرک عقب) تولید کند. قبول کنید واقعاً هم نیازی نبوده این خودرو دِف عقب باشد. واقعاً این حرکت استفاده از تایرهای اینچی روی این خودروی 4.2 متری شاهکار است. چرخ‌های بزرگ درون گلگیرهای برجسته و گرد، جلوه‌ای دوست‌داشتنی دارند. بیتل فوق بدون پر کردن باک 55 لیتری‌اش وزنی کمی بیشتر از 1500 کیلوگرم دارد.

فرض کنید به یک مهمانی دعوت شد‌ه‌اید. به شما گفته‌اند که تم امروز، تم اونجرز است. شما هم با این تصور که ماجرا، ماجرای کرکر خنده است کلاه آیرون‌من می‌گذارید. وقتی وارد مهمانی شدید، می‌بینید که خود رابرت داونی جونیور، کریس اوانز، کریس همسورث و سرکار خانم اسکارلت جوهانسون هم حضور دارند. این پارادوکسی است که با بیتل تجربه می‌کنید. حداقل با آن شکل و قیافه تصور می‌کنید که قرار است یک رانندگی «چُسان‌ فُسان» در انتظارتان باشد. ولی اسکرین‌سیور هلوکیتی خیالات شما، ناگهان با انفجار موتور توربوشارژ بیتل از بین می‌رود.

اینکه بگوییم سواری با نیو بیتل حس و حال همان فولکس قورباغه‌ای خودمان را دارد، اغراق که چه عرض کنیم، خزعبل گفته‌ایم. این بی‌رحم‌ترین خودروی فولکس است. گرگی در لباس بچه غزال. باور کنید 1500 کیلو سیمان را اگر روی یک فرغون 290 اسب‌بخاری هم بگذارید، موشک تحویلتان می‌دهد. چنان سرعت می‌گیرد که مینی کوپر و آلفارومئو جولیتا انگشت به دهان می‌مانند. همش احساس می‌کنید یک جای کار اشتباه است. احساس می‌کنید بیتل نازنازی نباید اینقدر سریع و وحشی باشد. واقعاً جعبه‌دنده 6 سرعته‌اش بی‌اعصاب است. انگار برای هر دنده یک موتور جدا تهیه شده.

انحنای شدید بدنه پاس گل را به طراحان بابت بحث آیرودینامیک داده است. ترکیب فرایند اصطکاک اندک، نیروی پایین‌برنده بالا و گشتاور بی‌محابا این می‌شود، بیتل جدید مثل سیریش به زمین می‌چسبد.

فولکس با خودش چه فکری می‌کرده که مکانیزمی برای غیرفعال کردن سیستم کنترل پایداری و کنترل کشش تعریف نکرده. والا الان دوج چلنجر SRT هم دکمه‌ای برای Off کردن این‌ها دارد. دیسک ترمزهایی که ABT برای آن طراحی کرده نسبت به نسخه استاندارد بزرگ‌تر هستند. حرفه‌ای‌ها می‌دانند که ترمز خوب برای راننده از همه‌چیز مهم‌تر است.

حالا که دستگیرمان شده که با یک گلف قلمبه طرف هستیم، بد نیست بگوییم که این خودرو خیلی هم خانوادگی نیست. هم از نظر فضای سرنشینان و هم از نظر نرمی رانندگی. درباره قسمت اول باید بدانید که در بیتل جدید مثل مدل قبلی نفرات پشتی نباید از گروه سنی الف بزرگ‌تر باشند. درباره قسمت دوم هم که سیستم تعلیق فشرده‌شده این مدل کار را برای جنتلمن‌ها سخت می‌کند. خدای‌نکرده هنگام دور دور اگر حواستان به دست‌انداز نباشد، سپر و اسپلیتر و دیاق و زار و زندگی‌اش از هم می‌پاشد.

فولکس‌واگن بیتل ABT برای آن پولدار عزیزی که دلش می‌خواهد خاطرات پدر و پدربزرگش را زنده کند خوب است. این خودرو برای آن عزیزی که قصد دارد مادر آینده بچه‌هایش را هم تحت تأثیر قرار بدهد، خوب است. برای آن عزیزی که می‌خواهد در خیابان همه را میخکوب خودش کند هم خوب است. همین و نه بیش از این. بیتل اصلاً بازاری نیست.

خودرویی با این زبان بصری پرهیجان خیلی زود صاحبش را گرفتار می‌کند. منصف باشید، هرچقدر هم که این خودرو از نظر فنی حیرت‌انگیز و خاص باشد باز هم کسی به این خاطر آن را نمی‌خرد. اینکه ماشین، ماشینِ آلمانی است و آلمانی باکیفیت است و می‌ماند هم دلیل خریدش یا حداقل نگهداری‌اش برای سالیان طولانی نمی‌شود. از طرفی هم مقایسه بیتل با هیچ خودروی دیگری منطقی نیست. نمی‌شود گفت چرا با این پول، فلان خودرو را نمی‌خری هم درست نیست. اگر عاشقش هستید، بخرید، نگه دارید و لذت ببرید. اگر نه که به سلامت!

_{عکاسان: محمدرضا اناری - بامداد صفائیان}