سال‌ها پیش از آن که مزدا میاتا (MX-5) عنوان برترین خودروی اسپرت دو نفره کانورتیبل را برای دهه‌های متوالی به خود اختصاص دهد، ایتالیایی‌ها در شرکت آلفارومئو و با همکاری موسسه طراحی مشهور پینین‌فارینا، به فرمولی از طراحی دست یافتند که برای نزدیک به سه دهه و در چهار نسل مجزا به تولید رسید. این فرمول به سادگی مدل اسپایدر (Spider) نام گرفت که در بازار اروپا، نام فنی رایج برای مورد خطاب قرار دادن خودروهای کانورتیبل یا سقف متحرک است.
آلفا رومئو اسپایدر یا به اختصار آلفا اسپایدر، یک خودروی اسپرت دو نفره سایز کوچک موفق بود که بین سال‌های 1966 تا 1994 میلادی بر خط تولید قرار داشت تا در نهایت و در سال 1995، جای خود را به نسخه اسپایدر سری 916 تقدیم کند. آنچه در این بخش از تست و بررسی خودرو می‌خوانید آشنایی با آلفا اسپایدر سری سوم تولید 1984 است.
آلفارومئو اسپایدر با طراحی رایج
تعریف هر کلاس از خودروها بر اساس قوانین و سلیقه افراد هر قاره به طور کلی متفاوت است. برای ایتالیایی‌ها که دست طولانی در ورزش اتومبیلرانی دارند، بهترین ترکیب برای ارائه جانشینی جولیتا اسپایدر، یک خودرو دو نفره در ساختار پیشرانه جلو/متحرک عقب (FR Layout) بود. خودرویی با سیاست نسبتا رایج کاپوت کشیده و صندوق کوتاه. درست چیزی شبیه به خودروهای اسپرت کوپه و کانورتیبل آمریکایی، اما در مقیاسی کوچک‌تر و منطبق بر سلیقه و قوانین اروپا.
طراحی آلفا اسپایدر با همکاری آلدو برآورون (طراح و مدیر بخش طراحی کاروتزریا پینین‌فارینا) و شخص باتیستا پینین‌فارینا (بنیانگذار موسسه طراحی کاروتزریا پینین‌فارینا) انجام گرفت. کاپوت کشیده، چراغ‌های سنتی قورباغه‌ای (طراحی مشترک با خودروی هم کلاس خانواده آلفارومئو)، ارتفاع کم و صندوق بسیار کوتاه. اسپایدر در چهار نسل مجزا به تولید رسید، اما نکته بسیار جالب و دارای اهمیت در فرایند تولید 28 ساله این خودرو، حفظ فاصله محورها، عرض و ارتفاع خودروست. به عبارت دیگر، اسپایدر در نزدیک به سه دهه، جز در طول کلی خودرو دستخوش تغییر نشد. این مهم نشان‌دهنده ثبات ایتالیایی‌ها در تاریخچه‌سازی و صد البته، بلوغ طراحی مدل اسپایدر است.
آلفارومئو اسپایدر از ساختار طراحی نسبتاً میانه‌رو بهره می‌گرفت که در گذر نیم قرن گذشته و در محصولات خودروسازان دیگر نیز بازخوردی مثبت گرفته بود. از این رو از برترین خودروهایی که در سبک طراحی مشابه با آلفا اسپایدر به تولید رسیده و همچنان در بازار خودروهای کلاسیک جهان نامدار هستند، می‌توان از داتسون سری Z، جگوار تیپ E و تویوتا 2000GT نام برد. حتی مزدا میاتا (MX-5) نیز به نوعی برداشت ژاپنی‌ها از سگمنت خودروهای کانورتیبل اسپرت دو نفره کوچک سایز است|، که با ادغام سلیقه آسیایی و البته حجم زیادی از مدرنیته در آغاز دهه 1990 میلادی روانه خط تولید شد.
بنابر این اگر قرار باشد چهار نسل آلفا اسپایدر را در کنار یکدیگر و در یک نگاه کوتاه برانداز کنید، شاید هرگز نتوانید این چهار نسل را در ترتیب صحیح زمانی در کنار یکدیگر بچینید. به عبارت دیگر، حفظ ابعاد و اندازه‌های اساسی در طراحی هر چهار نسل آلفا اسپایدر (نظیر فاصله محورها و عرض خودرو)، موجب شده است تا ظاهر این خودرو تنها با تغییر در پنل‌های بدنه، به سادگی قابل فیس‌لیفت به یکدیگر باشد.
به جزء نسل اول که از سبک طراحی ایتالیایی بارز دهه 1960 ایتالیایی بهره می‌گیرد و زبان طراحی برند آلفارومئو را در آن دوران فریاد می‌زند، سه نسل بعدی به هیچ عنوان با یک نگاه قابل شناسایی نیستند. با این حال یک زاویه در نمای خارجی آلفا اسپایدر وجود دارد که به سادگی نسل تولیدی و حتی مدل آن را بر سر بیننده فریاد می‌زند، آن هم نمای عقب است. هر چهار نسل آلفا اسپایدر (مخصوصا سه نسل آخر) در نمای جلو بسیار به یکدیگر شبیه هستند، اما هر چهار نسل به طور کلی از نمای پشت تفاوت‌های بارزی دارند.
نسل سوم اسپایدر که بین سال‌های 1983 تا 1989 بر خط تولید قرار داشت، در بخش عقب دارای چراغ‌های مستطیلی سه تکه است که به نوعی نسخه بزرگ‌تر و زیباتر نسل دوم به حساب می‌آید. بخش نشیمن چراغ‌های عقب (پنل انتهای خودرو) با رنگ مشکی و لبه‌ای برجسته همانند یک اسپویلر، چیزی شبیه به اسپویلر کامارو و پونتیاک‌های دهه 1970 میلادی تزئین شده است که باعث شد نسل سوم، لقب ارودینامیکا (همان ایرودینامیک) یا دُم اُردکی (Duck Tail) را به خود اختصاص دهد.
سپرهای جلو و عقب در نسل سوم نیز ضخیم‌تر و برجسته‌تر از نسل دوم هستند. ترکیب این دو فاکتور طراحی در دهه 1980 نشانگر نماد اسپرت‌گرایی و البته برگرفته از قوانین ایمنی وضع شده در بازار آمریکای شمالی بود، که در خودروهای اروپایی سفارش منطقه این بازار، به رایج شدن اصطلاح «سپر آمریکایی» منجر شد. نمای جلو خودرو به لطف سپرهای جدید کمی قطور شد، اما در طراحی چراغ‌ها، نمای جانبی و حتی خطوط بدنه تقریباً هیچ تغییری ایجاد نشد. تنها المان متمایز نمای جانبی تغییر قاب آینه‌ها از نسخه کرومی به نسخه فایبرگلس (الیاف شیشه) در مدل‌های بالاتر نسل سوم بود.
این سیاست طراحی در نمای داخلی نیز همانند نمای خارجی حفظ شد. داشبورد افقی خودرو در ترکیب با کنسول میانی شیب‌دار، فرمان سه شاخه اسپرت و دو نشانگر دایره‌ای سنتی آلفارومئو کاملا دست نخورده باقی ماند. ساختار نشانگرهای دوقلو (و فرمان سه شاخه) از مهم‌ترین ویژگی‌های مشترک در میان تقریباً تمامی محصولات این خودروساز ایتالیایی است، که حتی تا به امروز با قدرت تمام دنبال می‌شود و امضا انحصاری این برند ایتالیایی به شمار می‌آید، که از سوی بسیاری از خودروسازان اروپایی (نظیر روتس اَرو/پیکان) نیز استفاده شد. در نتیجه اعمال هرگونه تغییر در ساختار پایه و استاندارد که به عنوان پرچم معرف برند شناخته می‌شود، غیر ممکن بود. در نتیجه ساختار طراحی فرمان خودرو تا نسل چهارم و آغاز استفاده از کیسه ایمنی هوا، تغییر نکرد.
در نمای داخلی نسل‌های مختلف آلفا اسپایدر، تغییر در چیدمان و نوع سیستم‌های کنترلی کنسول میانی متمایز است، به عنوان مثال جایگزینی کلید‌های قدیمی و تبدیل سیستم صوتی آنالوگ مکانیکی به نسخه‌های دیجیتالی و الکترونیکی روز. به همین دلیل تشخیص چهار نسل آلفا اسپایدر از یکدیگر معمولا در تخصص طرفداران دو آتشه آلفا رومئو است و افراد معمولی نمی‌توانند المان‌های متمایزکننده را به سادگی از یکدیگر تشخیص دهند.
آنچه در نمای داخلی هر چهار نسل آلفا اسپایدر به سرعت به چشم می‌آید، موضوع کیفیت و متریال است. برند آلفا رومئو در دوران وینتج و کلاسیک همواره به عنوان یک خودروساز اسپرت و متمرکز بر پیروزی در میدان مسابقات اتومبیلرانی شناخته می‌شد. از این رو هیچ یک از محصولات تولیدی این شرکت لوکس و باکیفیت به حساب نمی‌آمدند. از آن گذشته، ایتالیایی‌ها همواره در زمینه رعایت فاکتورهای کیفی در برابر خودروسازان دیگری چون رقبای آلمانی خود قابل قیاس نبوده و به کیفیت محدود و به کارگیری متریال سطح پایین مشهور بودند. در نتیجه به هنگام سواری با آلفا اسپایدر، این نمای داخلی خودرو نیست که سرنشینان را مجذوب خواهد کرد.
سیستم انتقال نیرو در آلفا اسپایدر
اگر ایتالیایی‌ها را به عنوان سازندگان چیره‌دست ابرخودروهای اسپرت بشناسیم، باید این را هم بدانیم که تمرکز بر پیشرانه‌های کم حجم و دور بالا نیز یکی از تخصص‌های دیگر آن‌هاست. همانند سایر خودروسازان ایتالیایی، آلفا نیز خودروهای خود را بر اساس سیاستی مشابه با محصولات لوتوس (با تلفظ صحیح لوتِس) انگلستان و بر پایه وزن نهایی بسیار کم طراحی می‌کرد. از این رو نه تنها نیاز به پیشرانه حجیم و سنگین وزن نداشت، بلکه لازم بود پیشرانه مورد استفاده تا حد امکان سبک و کوچک باشد.
آلفا اسپایدر نیز از زمان عرضه در سال 1966، تنها از خانواده پیشرانه‌های چهار سیلندر خطی دو میل سوپاپ (DOHC 8 سوپاپ) بهره می‌گرفت که بین 1.3 تا 2.0 لیتر حجم داشتند. این حجم برای خودرویی اسپرت چندان جذاب به نظر نمی‌رسد، اما در عوض آلفارومئو اسپایدر در نسل اول نزدیک به 1000 کیلوگرم وزن داشت، که با ورود به نسل چهارم این عدد از 1100 کیلو تجاوز نکرد. در نتیجه برای به حرکت درآوردن خودرویی جمع و جور و سبک چون مدل اسپایدر، عملا نیازی به پیشرانه بزرگ نبود، مخصوصا آن که گیربکس استفاده شده در این خودرو از نوع پنج سرعته (سه سرعته اتوماتیک فقط در نسل چهارم) بود.
پیشرانه 2.0 لیتری دو میل سوپاپ نسل سوم با سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری دوبل دو دهانه (در مجموع چهار دهانه) از برند وبر (Weber) روانه بازار شد، که قادر به تولید 130 اسب‌بخار قدرت در دور 5400 و 180 نیوتون‌متر گشتاور در دور 4000 بود. به دلیل پایین بودن گشتاور خروجی پیشرانه، استفاده از یک گیربکس پنج سرعته دستی برای دستیابی به شتاب مناسب 8.8 ثانیه‌ای از حالت سکون تا 100 کیلومتر برساعت کاملاً واجب بود.
این خودرو در نسخه‌های سفارش آمریکای شمالی به سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری برند باش (Busch/بوش) مدل L-Jetronic و سیستم تغییر زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ هوا (VVT) مجهز شد، که در هماهنگی کامل با سیستم سوخت‌پاش خودرو عمل می‌کرد. نسخه انژکتوری ویژه بازار آمریکای شمالی و به منظور رعایت استانداردهای آلایندگی بسیار دشوار ایالات متحده آمریکا به تولید رسید و به همین دلیل از نسخه کاربراتوری سفارش اروپا اندکی ضعیف‌تر بود، اما مصرف سوخت معقول حدود 8.0 لیتر در هر 100 کیلومتر رقمی بسیار مناسب برای این خودرو در آن دوران بود که به کمک سیستم پاشش سوخت انژکتوری حاصل شد.
سرانجام آلفارومئو اسپایدر
در میانه دهه 1990، آلفا دو مدل مختلف کوپه و کانورتیبل جدید به تولید رساند، که با نام فنی سری 916 شناخته می‌شد. مدل کوپه را GTV و نسخه کانورتیبل را اسپایدر نام‌گذاری کردند. بر اساس نیت آلفا، نسخه اسپایدر 916 در حقیقت جانشین معنوی آلفا اسپایدر کلاسیک به حساب می‌آمد، اما تقریبا هیچ المان مشتری جزء کانورتیبل بودن را از سری کلاسیک آلفا اسپایدر به ارث نبرده بود. همان‌طور که پس از 916، نسخه اسپایدر مدل بِرِرا (Brera) نیز ارتباطی به آلفا اسپایدر و حتی 916 اسپایدر نداشت.
هر چهار نسل آلفا اسپایدر در مجموع در تیراژ نزدیک به 105 هزار دستگاه به تولید رسید که از این حجم، تعداد تقریبی 37 هزار دستگاه آن مربوط به حجم فروش نسل سوم است که باعث می‌شود این نسل در پشت سر نسل دوم با تیراژ 52 هزار دستگاهی، در جایگاه دوم قرار بگیرد. جایگاه سوم و چهارم حجم فروش در میان سایر نسل‌های آلفا اسپایدر به ترتیب مربوط به نسل چهارم و نسل اول با حجم‌های 21 و 13 هزار دستگاه است. با تمرکز صنعت خودرو جهان بر سگمنت کراس‌اورهای شهری، آلفا رومئو در سری محصولات نوین خود جایی برای یک نسخه اسپایدر در نظر نگرفته است.
عکاس: محمدرضا اناری
نویسنده : شهاب انیسی
منبع : باما
