تفاوت گیربکس CVT با دوکلاچه؛ کدام یک بهتر است؟

ایده اولیه گیربکس CVT (مخفف عبارت Continuously Variable Transmission) به قرن 15 میلادی بازمی‌گردد. لئوناردو داوینچی در سال 1490 میلادی طرح اولیه‌ یک سیستم انتقال قدرت با نسبت متغیر و شبیه به CVT امروزی را ترسیم کرد، که البته در حد طرح باقی ماند. اولین استفاده عملی از گیربکس CVT به سال 1958 و در خودروی DAF 600 بازمی‌گردد که توسط شرکت هلندی DAF ساخته می‌شد. این سیستم با دو پولی و تسمه لاستیکی، مخصوص خودروهای سبک طراحی شده بود. در دهه 80 میلادی سوبارو به عنوان نخستین خودروساز آسیایی، نوعی از CVT را با سیستم ECVT به محصولات خود آورد. در فاصله دهه 90 تا 2000 میلادی، تویوتا، نیسان و هوندا به شدت روی توسعه CVT سرمایه‌گذاری کردند. تویوتا کرولا، نیسان سنترا و هوندا فیت از اولین خودروهای آسیایی مجهز به گیربکس CVT بودند.

این گیربکس به‌جای چرخ‌ دنده، از دو پولی مخروطی-شکل و یک تسمه فلزی یا لاستیکی مقاوم استفاده می‌کند، که نسبت دنده را به ‌صورت پیوسته تغییر می‌دهد.

ایده اولیه گیربکس DCT نخستین بار توسط مخترع فرانسوی همکار سیتروئن یعنی Adolphe Kégresse مطرح شد. از آنجا که در آن زمان، فناوری و سامانه‌های الکترونیکی لازم برای اجرای این سامانه وجود نداشت، این طرح از تئوری فراتر نرفت. اما پورشه در دهه 80 میلادی برای اولین بار در مدل‌های مسابقه‌ای 956 و 962 از گیربکس DCT استفاده کرد. این سیستم به نام PDK، عملکرد درخشانی داشت اما برای تولید انبوه، بسیار پیچیده و گران به نظر می‌رسید. از اوایل دهه 2000 میلادی و با استفاده فولکس واگن از گیربکس DCT در مدل‌های گلف، جتا و آئودی A3، توجه سایر خودروسازان به این گیربکس جلب شد.

 DCT (مخفف عبارت Dual Clutch  Transmission) در واقع دو گیربکس دستی در یک جعبه با دو کلاچ مجزاست، که یکی برای دنده‌های زوج و دیگری برای دنده‌های فرد عمل می‌کند. به لطف کنترل الکترونیکی، تعویض دنده‌ها خیلی سریع و بدون وقفه در انتقال قدرت انجام می‌شود. این گیربکس در دو نوع تر و خشک تولید می‌شود.

DCT خشک چیست؟

در گیربکس DCT خشک، دو صفحه کلاچ بدون روغن یا روان‌ساز داخلی کار می‌کنند، یعنی اصطکاک بین صفحه کلاچ و فلایویل بدون محیط روغنی کنترل می‌شود.

این سیستم با طراحی ساده‌تر و ارزان‌تر نسبت به نوع تر، می‌تواند مصرف سوخت کمتری به همراه داشته باشد، چراکه اتلاف انرژی در روغن، اتفاق نمی‌افتد. اما در هنگام رانندگی در ترافیک‌ سنگین یا سربالایی، به لرزش، داغ شدن و در نهایت فرسوده شدن صفحه کلاچ منجر شود. این سامانه با ساختار ساده‌تر ولی حساسیت بیشتر، برای خودروهای با سطح پایین یا متوسط قدرت پیشرانه، بیشتر مناسب است.

DCT تر چیست؟

در این نوع، صفحه‌ کلاچ‌ها داخل محفظه روغن قرار گرفته است و در حین کار، دائم با روغن خنک می‌شود. به علت کاهش گرما و سایش، لرزش کاهش می‌یابد و انتقال قدرت نرم‌تر و پایدارتر انجام می‌شود. این گیربکس با تعویض دنده سریع‌تر، در شرایط سخت شامل شتابگیری و ترافیک سنگین، دوام بالاتری خواهد داشت.

دلیل لرزش اولیه DCT:

گیربکس DCT خشک ساختاری مشابه گیربکس دستی دارد، بنابراین در هنگام شروع حرکت، احساسی شبیه به نیم‌کلاچ به راننده منتقل می‌شود. این لرزش جزئی یا تکان اولیه که معمولا در نوع خشک بیشتر است، در اثر فشار بر صفحه و نوسان دور موتور بر اثر فرآیند هماهنگی بین ECU و TCU ایجاد می‌شود. البته این احساس به علت مقایسه با عملکرد گیربکس خودکار عادی یا CVT می‌تواند چیزی بیشتر از واقعیت باشد.

بیشتر بخوانید:

• شش مشکل رایج در گیربکس اتوماتیک
• بهترین روغن گیربکس اتومات (راهنمای خرید و قیمت)

تجربه رانندگی :

در گیربکس CVT به علت عدم تعویض دنده، شتابگیری بدون تقه و به صورت یکنواخت انجام می‌شود درحالی‌که لرزش DCT در هنگام شروع به حرکت، قابل احساس است.

شتاب‌گیری:

گیربکس DCT در هنگام شتابگیری عملکرد بهتری دارد، چون تعویض دنده‌ها بسیار سریع و با حداقل افت قدرت انجام می‌شود، درحالی‌که CVT در هنگام شتابگیری، عملکردی کند و پر صدا دارد. در مسیرهای کوهستانی هم بالا بودن دور موتور با گیربکس CVT می‌تواند ناخوشایند باشد.

حرکت در ترافیک:

گیربکس CVT در رانندگی شهری و ترافیک‌های سنگین، عملکرد پایدارتری دارد، اما گیربکس DCT خشک در ترافیک‌ طولانی می‌تواند مشکل‌ساز باشد. در DCT تر این مشکل کمتر اتفاق می‌افتد هرچند که فعالسازی اتوهولد در این گیربکس نیز ضروری است.

مصرف سوخت:

هر دو گیربکس در مقایسه با گیربکس اتومات عادی مصرف سوخت کمتری دارند، اما در رانندگی شهری، CVT کم‌مصرف‌تر است چون پیشرانه در بهینه‌ترین دور کار می‌کند. در جاده یا رانندگی ترکیبی، DCT معمولا عملکرد بهتری دارد.

تعمیر و نگهداری:

با وجود ساختار ساده‌تر گیربکسCVT، باید از تسمه داخل آن به خوبی نگهداری کرد، چراکه عدم تعویض به موقع روغن یا اعمال فشار زیاد، می‌تواند به این قطعه فشار وارد کند. گیربکس DCT ساختاری پیچیده‌تر ولی با دوام بیشتر را ارائه می‌دهد، که استفاده از آن هم نیازمند دقت بیشتر است.

اگر به رانندگی روان در ترافیک اهمیت می‌دهید و اهل بالا بردن دورشمار پیشرانه نباشید، گیربکس CVT می‌تواند شما را بیشتر راضی کند. اما اگر به شتابگیری و رانندگی اسپرت علاقه دارید، گیربکس DCT می‌تواند موردپسند شما باشد.