یکی از دغدغه‌های همیشگی مشتریان خودروهای دست‌دوم، سلامت فیزیکی و فنی خودروی موردنظر است. با توجه به سلیقه خاص مشتریان ایرانی که اغلب تمایل دارند محصول خریداری‌شده از نظر ظاهری بی‌عیب باشد، تشخیص تصادفی بودن، رنگ‌دار بودن و جا خوردن شاسی امری پیچیده است. در فاز بعدی این پروسه وقتی که فروشنده و خریدار نسبت به آسیب‌دیده بودن خودرو آگاه باشند، بحث قیمت‌گذاری مهم می‌شود.
”در صورت کشف رنگ‌شدگی، اینکه وسعت سطح رنگ چه میزان است و یا اینکه کدام بخش خودرو رنگ دارد، در اعلام نهایی قیمت مؤثر است. “قیمت‌گذاری خودرو، تابعی از چند عامل متغیر است. در بحث خودروهای نو اگر خودرو وارداتی باشد اداره تعیین ارزش گمرک با بررسی پروفرم‌ها و اینویس‌های صادره از سوی شرکت مادر و اظهارات شرکت ایرانی و هم‌چنین در نظر گرفتن تعرفه‌ها و عوارض اقدام به اعلام قیمت می‌کند. این روال در زمینه خودروهای تولید داخل با حساسیت بیشتری پیگیری می‌شود. در واقع نهادهای نظارتی و وزارتخانه‌های مربوطه، دقت عمیق‌تری در بخش تولیدات شرکت‌های خودروسازی داخلی دارند. قیمت خودروهای نو در قامتی دیگر نیز قابل‌بررسی است. وقتی این خودروها در بازار آزاد به‌نوعی توسط نمایشگاه‌داران و دلالان خرید و فروش شود، دیگر فرمول و دستورالعمل مشخصی برای قیمت‌گذاری آن‌ها موجود نیست. جو روانی بازار، میزان محبوبیت و زمان عرضه خودروی خارجی است که تفاوت قیمت آن را با شرکت تعیین می‌کند؛ اما تمامی این مکانیزم‌ها درباره خودروهای دست‌دوم دستخوش تغییراتی می‌شوند.
محصولات کارکرده دیگر از زمره کالاهای نو خارج شده‌اند و عوامل دیگری بر قیمت آن‌ها تاثیرگذار است؛ مانند سال ساخت، اعتبار برند، میزان کارکرد، سلامت لاستیک‌ها، عملکرد آپشن‌ها، تمیزی و زیبایی داخل کابین، کارکرد مناسب قسمت‌های فنی، سر و صدا و شاید مهم‌تر از همه سلامت بدنه و شاسی. شاید عجیب باشد ولی مشتریان ایرانی به طرز حیرت‌انگیزی روی گزینه آخر وسواس دارند.
مبانی اولیه قیمت‌گذاری
خرید و فروش خودروی دست‌دوم در بازار آزاد، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاید هیچ حد و مرزی برای سقف و کف قیمت‌ها وجود نداشته باشد ولی از سویی دیگر به دلیل رقابت تنگانگ بین بنگاه‌های خرید و فروش، می‌توان خیلی راحت‌تر نسبت به پیدا کردن گزینه موردنظر امیدوار بود؛ اما شاید ترسناک‌ترین نکته در این میان، آسیب‌های احتمالی به بدنه باشد که از چشم مشتری معمولی پنهان بماند و به دلیل برخی شیطنت‌ها از افشای آن به خریدار نیز امتناع ورزیده می‌شود.
- سال ساخت در خودروها یکی از نخستین عوامل تاثیرگذار بر قیمت است. تجربه نشان می‌دهد شیب افت قیمت خودرو در 5 سال اول آن بیشتر است. پس درواقع خرید خودرویی که بیش از این زمان عمر داشته باشد شاید در عمل کهنه‌تر باشد ولی از نظر قیمتی به واقعیت نزدیک‌تر است. این دلیل خوبی برای خریداران خودروی دست‌دوم است. چراکه همیشه این تیپ از خریداران به‌دلیل عدم تمکن مالی نیست که محصول کارکرده انتخاب می‌کنند، بلکه از دید اقتصادی روی محصولی سرمایه‌گذاری می‌کنند که طی سال‌های بعدی کمترین میزان ضرر و زیان را داشته باشد.
- آپشن‌ها و امکانات خودروها این اواخر آنقدر محبوبیت پیدا کرده‌اند که گاه افراد یک خودرو را به خاطر آپشن خاص آن خریداری می‌کنند. اینکه تمام آپشن‌ها و امکانات خودروی دست‌دوم مانند روز اول کار کند یا خیر، روی قیمت نهایی معامله تأثیر می‌گذارد. حتی وجود یا عدم وجود حتی یک دکمه نیز می‌تواند تفاوتی میلیونی به وجود بیاورد. طبق توافق خریدار و فروشنده می‌توان برای صحت عملکرد و اصالت خودروی موردنظر به شرکت مادر مراجعه کرد.
- پیمایش و به‌عبارتی کیلومتر کارکرد نیز از دید مشتریان ایرانی حائز اهمیت است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد رانندگان ایرانی هر سال چیزی بین 15 تا 20 هزار کیلومتر پیمایش دارند؛ یعنی اگر خودرویی بیش از این میزان کار کرده باشد باید نسبت به استهلاک بیش از حد آن توجه کرد.
- بیمه شخص ثالث نیز می‌تواند در قیمت نهایی مؤثر باشد. اینکه خودروی موردنظر چقدر تخفیفات بیمه‌ای دارد و یا اینکه چه زمان تا پایان مدت مقرر بیمه آن باقی مانده نیز می‌تواند ثمن معامله را تغییر دهد. در نظر داشته باشید در صورتی که بیمه به انقضای اعتبار خود نزدیک شده باشد، هزینه تجدید آن با شماست.
سلامت بدنه و رنگ‌شدگی به‌اندازه‌ای مهم است که باید بخش ویژه‌ای را برای بررسی آن اختصاص داد.
رنگ‌دار یا بی‌رنگ؟
این یک حس طبیعی است که افراد دوست دارند در قبال پولی که بابت خرید کالایی می‌پردازند، محصولی سالم را خریداری کنند. این ذهنیت در دنیای خودروها جلوه‌ای خاص‌تر دارد. خرید و فروش یک خودروی تصادفی در ادبیات بازار، گناهی نابخشودنی است. از آنجایی که دیگر باید اتومبیل را به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای در سبد خانوار تلقی کرد، آسیب‌های احتمالی به آن می‌تواند مدت نگهداری از آن را کاهش و هزینه‌های نگهداری از آن را افزایش دهد. اغلب رنگ شدن یا نشدن بدنه می‌تواند دلیل خوبی برای صحت سلامت آن باشد. درست به همین خاطر است که مشتریان ایرانی بر این باور هستند که اگر خودرویی در بخش یا بخش‌هایی از بدنه خود رنگ داشته باشد، قطعاً یک تصادف شدید را تجربه کرده است. در نتیجه این مهم است که پیش از نهایی کردن معامله تصادفی بودن یا نبودن، رنگ‌دار یا بی‌رنگ بودن آن را متوجه شویم. حتی در صورتی‌که نسبت به این مهم اطمینان حاصل کردیم باید میزان تأثیر این آسیب را نیز برآورد کنیم.
کارشناسان چه می‌گویند؟
روال بررسی خودروی آسیب‌دیده در تصادف توسط کارشناسان، با برآورد آسیب به قسمت‌های اصلی صورت می‌گیرد. در صورت کشف رنگ‌شدگی، اینکه وسعت سطح رنگ چه میزان است و یا اینکه کدام بخش خودرو رنگ دارد، در اعلام نهایی قیمت مؤثر است. طبیعتاً رنگ‌شدن کاپوت خودرو نسبت به پایین گلگیر عقب سمت شاگرد از اهمیت بالاتری برخوردار است. کارشناسان بررسی می‌کنند که نیروی وارده ناشی از تصادف آیا در قسمت‌های حساس خودرو نیز مؤثر بوده یا خیر؟ درواقع کارشناسان نوع حساس بودن قطعات را از روی نحوه باز و بست و پیچ و مهره داشتن آن می‌سنجند. نکته جالب برای اظهارنظر کارشناسی درمورد خودروی تصادفی، دانش فنی و عملیات بازسازی خودرو است.
آسیب هر قسمت چقدر از قیمت خودرو کم می‌کند؟
فرمول ثابت و مشخصی برای برآورد کاهش قیمت نمی‌توان پیدا کرد اما بسته به این که چه قسمتی آسیب دیده باشد، می‌توان تخمینی از افت قیمت ارائه داد:
- آسیب قطعاتی که با پیچ و مهره متصل هستند (قطعات جداشدنی)، مثل گلگیرهای جلو و درها حدود چهار درصد در افت قیمت خودرو تأثیر می‌گذارند.
- اگر تصادف از ناحیه عقب خودرو صورت بگیرد، افت قیمت خودرو بیشتر می‌شود؛ به دلیل اینکه قطعاتی مثل گلگیرهای عقب، جداشدنی نیستند؛ این موضوع حدود 5 درصد در افت قیمت خودرو تأثیر دارد.
- قطعاتی مانند شاسی و سینی بغل شاسی که از اهمیت بیشتری برخوردار هستند نیز هرکدام حدود 5 درصد در افت قیمت خودرو اثر می‌گذارند.
- در صورتی که خودرو از سقف دچار آسیب شود این موضوع موجب می‌شود حدود 10 درصد قیمت خودرو با افت مواجه شود.
- ستون‌های بغل سقف (کلاف‌ها) نیز در صورت آسیب‌دیدن نیز حدود 5 درصد در کاهش قیمت خودرو اثر می‌گذارد.
- خودرو تصادفی که به‌صورت کامل رنگ شود چون میزان خسارتش زیاد بوده است، بنابراین حدود 60 درصد افت قیمت نسبت به نمونه سالم و فابریک هم‌ردیف خود خواهد داشت.
راهکار حرفه‌ای‌ها
همیشه فرض را بر رنگ‌دار بودن خودرو بگیرید. البته این را هم در نظر داشته باشید که افراد معمولی نمی‌توانند رنگ‌دار بودن بی‌نقص یک خودرو را تشخیص بدهند. ترمیم صافکارها و نقاش‌های حرفه‌ای را تنها افرادی از جنس خودشان می‌توانند تشخیص بدهند. به همین خاطر است که توصیه اکید می‌شود خودرو را پیش از خرید نزد یک کارشناس کارکشته ببرید. برخی از فروشندگان و دلالان کهنه‌کار به‌منظور تسریع در روند خرید و فروش، پیش از درخواست مشتری خودرو را توسط کارشناسان رسمی بررسی می‌کنند و در صورت نیاز برگه اظهارنظر را در اختیار او قرار می‌دهند. در این مورد حتماً درباره تاریخ آخرین کارشناسی حساس باشید.
