پدیده هیدروپلنینگ در زمان رانندگی چیست؟

رانندگی در آب و هوای سرد و در زیر ریزش مداوم باران پاییزی و زمستانی در جای خود امری چالش برانگیز و مستلزم بسی توجه و هوشیاری است. در این میان تایرها نقش مهمی را در مسیرهای رطوبتی و مملو از آب ایفاء می‌کنند. دلیل این امر روشن است زیرا تایرها تنها نقطه تماس و اتصال خودرو با سطح زمین هستند و بنابراین هر حادثه‌ای که برای تایر روی دهد مستقیماً بر راندمان خودرو از حیث شتاب، نحوه ترمزگیری و عبور از پیچ‌های تند تأثیرگذار است.

کاملاً واضح است که در هنگام عبور از مسیرهای خیس و یخی قابلیت‌های چسبندگی و کنترل خودرو رو به کاستی می‌گذارد. در چنین شرایطی گاهاً توقع راننده فراتر از توان و قابلیت‌های تایرهای خودروی زیر پای اوست و از همین جاست که مشکلات آغاز می‌شود. بدترین اتفاق در هنگام عبورهای از مسیرهای مملو از آب وقوع پدیده هیدروپلنینگ (hydroplaning) است.

هنگام عبور تایر از مسیرهای آبی و خیس، یک مثلث کوچک آب همچون یک لبه در جلوی آن ایجاد می‌شود ودر این میان هر چه که بر سرعت خودرو افزوده شود و یا عمق آب داخل جاده افزایش یابد این مثلث یا لبه بزرگتر شده و به زیر تایرهای خودرو نفوذ پیدا نموده و تشکیل یک غشاء و یا پوسته نازک به نام فیلم را می‌دهد. تشکیل این فیلم به تدریج موجب از بین رفتن سطح تماس خودرو با سطح آسفالت جاده می‌شود. البته وقوع این رخداد در حالت عادی ممکن است برای راننده قابل تشخیص نباشد ولی در زمان چرخش ناگهانی فرمان و یا حین انجام یک مانور پی می‌برد که کنترلی بر روی خودروی خود ندارد. وضعیتی که در جای خود بسیار خطرناک بوده و ریسک تصادف را سخت افزایش می‌دهد.

راه حل یک چسبندگی خوب در مسیرهای مرطوب عبارت از فراهم آوردن تماس مستقیم و دائمی بین تایر و مسیر حرکت است و به عبارت دیگر فراهم آوردن حداقل حجم آب میان تایر و آسفالت جاده.

وظیفه اصلی یک تایر در آب و هوای بارانی عبارت است از خارج نمودن آب از سطح مسیر حرکت به نحوی که تایر سطح تماس خود را با جاده حفظ نموده و فشار لازم را به آن اعمال کند. حال هر چه عمق آب بیشتر باشد وقوع حالت هیدروپلنینگ محتمل‌تر است، زیرا که توان تایر برای تخلیه آب از مسیر حرکت کمتر از حجم آبی است که تایر با آن مواجه می‌شود. به عبارتی، چون تایرها قابلیت جابه‌جایی حجم آب محدودی را در واحد زمانی مشخصی دارند لذا هر چه سرعت خودرو بیشتر شود شما به عنوان راننده فرصت کمتری به تایر خودرو برای تخلیه آب داده‌اید و این خودش احتمال وقوع پدیده هیدروپلنینگ را بالاتر می برد.

ناگفته نماند که حتی تایرهای نو نیز در عبور از مسیرهای خیس چنانچه سرعت خودرو از 56 کیلومتر برساعت فراتر رود شروع به از دست دادن سطح تماس خود با سطح آسفالت می‌کنند. حال تصور کنید که اگر با سرعتی فراتر از 100 کیلومتر در بزرگراه‌ها و یا اتوبان در هنگام بارش باران رانندگی کنید چگونه خودرویتان با کمترین ترمزگیری و یا چرخش ناگهانی فرمان از سطح مسیر منحرف می‌شود؛ به ویژه اگر خودرویتان به سامانه‌های مدرنی همچون کنترل پایداری، ضد هرزگردی و... مجهز نباشد.

یکی از فاکتورهای موثر در هنگام رانندگی در جاده‌های رطوبتی وزن خودرو است. در کل، خودروهای کوچک‌تر و سبک‌تر حساسیت بیشتری به پدیده هیدروپلنینگ دارند، چون هر چه وزن خودرو کمتر باشد فشار کمتری به سطح آسفالت وارد آمده و بنابراین قطع تماس با آسفالت سریع‌تر روی می‌دهد پس فرضاً خودروهای نسبتا سنگینی مثل تویوتا کمری یا کیا اپتیما کمتر از خودروهای کوچکی مثل تویوتا یاریس و یا پژو 206 دچار عارضه هیدروپلنینگ می‌شوند.

در این میان، کیفیت و سطح جاده هم در ایجاد پدیده هیدروپلنینگ بی‌تأثیر نیست. مثلاً در مسیرهای خاکی یا ناهموار سنگلاخی آب باران و یا هر نوع آب گل آلودی می‌تواند از طریق حفره‌های ریز و یا شکاف‌هایی که بخشی از ترکیب ساختمانی این مسیرهاست تخلیه شود.

از دیگر عوامل مؤثر در ایجاد پدیده هیدروپلنینگ وضعیت آج تایرهاست. هر چه آج تایرها کوتاه‌تر و تایرها فرسوده‌تر باشند، حجم آبی که تایر می‌تواند کانالیزه و تخلیه کند کمتر می‌شود و در نتیجه امکان وقوع پدیده هیدروپلنینگ در سرعت‌های پایین تر یعنی حدود 48 کیلومتر برساعت نیز امکان‌پذیر است. بنابراین توصیه می‌شود آنهایی که در مناطق رطوبتی و بارانی سکونت دارند انجام عمل تعویض تایرهای فرسوده خود را زودتر از زمان معمول انجام داده و منتظر نباشند که پس از فرسودگی کامل تصمیم به تعویض آن‌ها بگیرند.

رانندگی با تایرهای فرسوده در آب و هوای برفی و بارانی قابلیت چسبندگی آن با سطح جاده را کاهش چشمگیری می‌دهد و در این میان، اگر فرسودگی تایرهای عقب بیش از جلو باشد این وضعیت تشدید نیز می‌شود. در عبور از مناطقی که عمق آب شناور بر روی آسفالت زیاد است تایرهای عقبی معمولاً قبل از تایرهای جلویی اصطکاک خود را از دست می‌دهند و خودرو در وضعیت بسیار خطرناکی قرار می‌گیرد که به انحراف و چرخش کامل خودرو منجر می‌شود. در پایان، توصیه می‌شود که برای جلوگیری از وقوع پدیده هیدروپلانینگ در خودرویتان:

• اولاً: در هنگام باران با سرعت پایین‌تری برانید
• ثانیاً: به طور مدام کیفیت تایرها خودروی تان را چک و بررسی کنید و در صورت لزوم تایرهای کهنه را پیش از فرا رسیدن فصول سرد پاییز و زمستان با نسخه‌ای نو تعویض کنید.

نحوه ثبت نام لاستیک‌ دولتی و شرایط خرید تایر دولتی با نرخ مصوب، قیمت شرکتی انواع لاستیک بارز و همچنین قیمت روز انواع تایرهای ایرانی و تایرهای خارجی پرفروش بازار کشورمان را در مجموعه مقالات منتخب زیر بخوانید:

• لاستیک بارز دولتی
• ثبت نام لاستیک دولتی
• قیمت لاستیک