داستان اکسسوری‌ها در ایران

در سال‌های اخیر با ظهور نمایندگی‌های مختلف مستقیم و غیرمستقیم فروش و خدمات برندهای اروپایی و آسیایی، بازار اکسسوری‌های مزین به این برندها نیز داغ شده است. به طوری که بازاری هرچند محدود برای این کالاها شکل گرفته که قبلاً چندان مورد توجه نبود. «باما» باشید تا نگاهی مختصر به تاریخچه ورود و عرضه این اکسسوری‌های جذاب داشته باشیم.

”در روزهایی که واردات خودرو بسیار محدود شده، نمایندگی‌ها هنوز هم اکسسوری‌ها را به مالکین و علاقمندان برندهای مطرح عرضه می‌کنند.“دقیقاً مشخص نیست اکسسوری‌های خودرویی چه زمانی به ایران آمدند. اما ریشه‌های اولیه این قضیه را باید در دهه چهل شمسی جستجو کرد. در آن زمان تبلیغات شکل تازه‌ای به خود گرفت و اولین کالاهای تبلیغاتی که با هویت یک برند خودرویی و یا موارد مربوط شناخته می‌شدند به ایران آمدند. در کنار بروشورها و کاتالوگ‌هایی که در این دهه متولد شدند و در دهه پنجاه گسترش یافتند، باید به مواردی همانند چراغ قوه، زیرسیگاری و چاقو و جعبه ابزار مزین به لوگو و نام برندها اشاره کرد. زیرسیگاری به شکل تایر که توسط برندهایی مثل گودیر و بریجستون تولید شده بود و چراغ قوه با لوگوی پژو در بسیاری از منازل ایرانیان یافت می‌شد و خودکارهای تبلیغاتی در شکل و فرمی ساده هم گاهی دیده می‌شدند.

با این حال داستان اکسسوری‌ها از دهه هفتاد جدی‌تر شد. در سال‌های دهه شصت فرصت و بازار چنین اقلامی بسیار محدود بود. با رسیدن به دهه هفتاد، بسیاری از لوازم فروشان داخلی، در کنار لوازم یدکی و تزئیناتی خودروها، برخی اکسسوری‌ها همانند خودکار، جاکلیدی و کلاه را عرضه می‌کردند. اما شاید یکی از اولین نمایندگی‌های داخلی که اکسسوری‌ها را به طور جدی و حرفه‌ای به بازار ایران معرفی کرد، شرکت ملبا، نمایندگی اوپل بود. در دهه هفتاد این شرکت مواردی همانند تیشرت، کلاه، کاپشن، جاکلیدی و خودکار مزین به لوگوی اوپل را به طور مستقیم به علاقمندان عرضه می‌کرد.
با داغ شدن عرصه نمایشگاه‌های بین‌المللی خودرو در ایران، بازار بروشورها و اکسسوری‌های تبلیغاتی نیز داغ شد. شرکت‌های مختلف وارد کننده و همچنین خودروسازان ایرانی به سمت عرضه و یا فروش چنین کالاهایی گرایش پیدا کردند. کرمان خودرو در بین خودروسازان داخلی از همه پرکارتر بود و جاکلیدی و خودکارهایی با لوگوی دوو در بین مردم طرفداران زیادی پیدا کرد.

از ابتدای دهه هشتاد شمسی، اکسسوری‌ها بیشتر در بین مردم رواج پیدا کردند و فروشگاه‌هایی در سطح شهرهای بزرگ کشور برخی از این اکسسوری‌ها مثل خودکار، جاسوئیچی، زیرلیوانی و حتی البسه با لوگوی خودروسازان را در کنار مواردی مثل ماکت‌های کلکسیونی عرضه می‌کردند. در ابتدای این دهه خودروساز جدیدالتاسیس دیگری یعنی زاگرس خودرو نیز در نمایندگی مرکزی خود برخی اکسسوری‌های برند پروتون را عرضه می‌کرد. علاوه‌براین ایران خودرو و سایپا نیز با عرضه کلاه، خودکار و حتی ماکت خودروهای تولیدی خود نشان دادند که این عرصه را جدی‌تر گرفته‌اند.

اما در این دهه و با باز شدن مرزها به روی واردات، نمایندگی‌های جدیدی تاسیس شده، برخی عاملین مجاز قدیمی دوباره فعالیت خود را از سر گرفتند. شرکت معین موتور به عنوان نمایندگی رسمی برند پورشه، یکی از شرکت‌هایی بود که عرضه اکسسوری‌ها را چند پله بالاتر بود. در نمایشگاه اصلی این شرکت واقع در جاده مخصوص، بخشی مجزا و البته نسبتا مجهز به این اکسسوری‌ها اختصاص یافته بود و محصولات جدید با برند پورشه دیزاین نیز عرضه می‌شدند که در نوع خود جالب توجه بود.

همزمان با این، شرکت‌های دیگری مثل ستاره ایران، نوریانی و سپس پرشیا خودرو، بخشی را در شوروم‌های خود به اکسسوری‌ها اختصاص داده بودند. ساعت، ساک دستی، ماگ و لیوان، قاب گوشی تلفن همراه، عینک آفتابی، کیف پول، کلاه، خودکار، خوشبو کننده و ماکت‌های مینیاتوری خودرو از جمله مواردی بودند که در این شوروم‌ها عرضه می‌شدند.

با ورود جدی خودروهای چینی در اواخر دهه هشتاد، رفته رفته این برندها که به دنبال موفقیت و کسب شهرت و اسم و رسم در بازار ایران بودند، به اکسسوری‌ها متوصل شدند. در رونمایی‌های این برندها معمولاً ماکت برخی محصولات این شرکت‌ها در اختیار اصحاب رسانه قرار می‌گرفت و در نمایشگاه‌ها نیز مواردی مثل بروشور، فلش مموری، بند دوربین، کلاه و کیف مزین به نام و لوگوی برندها به علاقمندان داده می‌شد.

بدین ترتیب اکسسوری‌ها که زمانی کالایی نه چندان مهم و بیشتر تزئیناتی محسوب می‌شدند، به عاملی برای شناخته شدن برندها بدل شدند. در روزهایی که واردات خودرو بسیار محدود شده، نمایندگی‌ها هنوز هم اکسسوری‌ها را به مالکین و علاقمندان برندهای مطرح عرضه می‌کنند و برخی فروشگاه‌ها و لوازم فروشان نیز به عرضه چنین کالاهایی مشغولند.