در حدود 99 درصد از خودروهای آمریکایی تولید شده در سال 1969 میلادی، امروزه از ارزش مادی و معنوی بسیار بیشتری نسبت به سایرمدل‌های تولید شده در سال‌های دیگر دارند اما چرا؟ آمریکا دوران اوج و شکوفایی صنعت خودروسازی خود را در دوران انفجار بازار خودروهای عضلانی (Muscle Car/ماسل کار) بین سال‌های 1962 تا 1972 تجربه کرد. دورانی که آمریکایی‌ها از دیدگاه حجم فروش، توان تولیدی محصولات و پیروزی در مسابقات، بازار خودروی جهانی را در سیطره خود داشتند. اما سال 1969 بدون شک از هر نظر دوران بلوغ این صنعت به شمار می‌آمد. جایی که پختگی طراحی ظاهری و سطح آپشن‌های رفاهی در ترکیب با قدرت و گشتاور خروجی پیشرانه‌ها به اوج خود رسیده بود و باروری صنعت خودروسازی آمریکا به جایی رسید که از دیدگاه مالی و سرمایه‌گذاری هیچ مشکلی برای ارائه سالانه یک فیس‌لیفت یا محصول جدید به بازار نداشتند.
”این ماستنگ Mach-1 با رعایت موازین کلاسیک و البته اندکی دخالت‌های تکنولوژیک به منظور بهینه‌سازی عملکرد فنی بدون آسیب زدن به ظاهر و ماهیت ارزشمند خودرو توسط تیمور ریشار بازسازی شده است.“به عنوان مثال از شاهکارهایی که در سال 1969 میلادی روانه بازار خودرویی آمریکا شدند می‌توان به کادیلاک الدورادو، داج چارجر، محبوب‌ترین فیس لیفت شورولت کامارو SS نسل اول، فورد ماستنگ Mach-1، شورولت شِوِل، اولدزمبیل 442 و سایر شاهکارهای این سال و سال‌های نزدیک به آن (1968 و 1970) اشاره کرد.
آنچه در ادامه می‌خوانید معرفی یکی از منحصربه‌فرد ترین ماستنگ Mach-1 های مدل 1969 در ایران است که با دقت و وسواس بسیار زیاد از سوی مالک و بازسازی‌کننده متبحر آن از نو ساخته شده و حتی در برخی موارد ارتقا هم پیدا کرده است.
Mach-1: همچنان پیشرو
فورد ماستنگ (با تلفظ اشتباه موستانگ در ایران) در میانه‌های سال 1964 میلادی از کلاس نوظهور و منحصربه‌فرد پونی کار ( Pony Car/از دیدگاه ابعاد یک سر و گردن کوچک‌تر از کلاس ماسل کار) به بازار بزرگ آمریکای شمالی معرفی شد و حجم غیر قابل تصوری از سهم فروش ملی را به خود اختصاص داد. ماستنگ تنها پس از گذر از بازه‌ای 3 ساله، از سال 1967 به بعد طراحی پخته و جا افتاده خود را به جهانیان عرضه کرد در حالی که در این سال اولین رقیب رسمی آن یعنی شورولت کامارو تازه متولد شده بود.
با ورود به سال 1969 ماستنگ برای اولین بار از نام Mach-1 (مک وان یا ماک وان/ماک معادل کلمه ماخ در زبان پارسی) به عنوان یکی از پکیج‌های اسپرت قابل ارائه برای ماستنگ استفاده کرد. در همین سال شورولت آخرین طراحی تولیدی و زیباترین نسل اول کامارو را روانه بازار کرد و این درحالی است که رقیب سوم و قدرتمند این دو خودرو افسانه‌ای از کرایسلر (داج چلنجر) سال بعد یعنی 1970 از راه رسید و از این رو ماستنگ هنوز در این بین پیشرو و یکه تاز بود.
Mach-1 نام یک خودرو مفهومی بدون چرخ، الهام گرفته از صنایع هوا و فضا آمریکا بود که شرکت فورد در سال 1959 از آن پرده‌برداری کرد. این خودرو قرار بود از یک پیشرانه توربوجت کوچک نیرو بگیرد که می‌توانست در تئوری به سرعت 500 مایل برساعت (800 کیلومتر برساعت) دست پیدا کند. اگر چه این سرعت با سرعت صوت (1 ماخ: برابر با 1234 کیلومتر برساعت) فاصله بسیاری داشت اما این خودروی مفهومی به دلیل توان دستیابی به سرعت تئوری بسیار زیاد، "ماک 1" (یا مک 1: به معنای 1 ماخ/معادل با سرعت صوت) نام گرفت.
آپشن Mach-1 برای فورد ماستنگ 1969 تنها در نمونه اسپرتی روف (Sporty Roof یا همان فست بک/Fast Back سابق( عرضه می‌شد و هرگز برای نمونه‌های با سقف تاشونده یا کوپه هارد تاپ ارائه نشد. کاپوت رنگ مشکی مات، پین کرومی قفل کاپوت، اسکوپ کاپوت به همراه شیکر به صورت آپشنال، سیستم تعلیق ویژه مسابقات، در باک کرومی فنری، سر اگزوزهای کرومی، طراحی فضای داخلی دیلاکس (Delux/با تلفظ دولوکس در ایران)، اسپویلر عقب و دفیوزر زیر سپر جلو و کاور اسپرت کرکره‌ای شیشه عقب از تمایزهای بارز Mach-1 با سایر ماستنگ‌ها بود.
این مدل به صورت استاندارد با پیشرانه 5.8 لیتری فورد با کد 351W 2V عرضه می‌شد که در حقیقت یک پیشرانه V8 5.8 لیتری از نوع بلوک کوچک ویندزِر (Windsor) بود که برای هماهنگ شدن با کاربراتور 2 ونچوری (2V/دو دهانه) تنظیم شده بود. لازم به تاکید است که سه پیشرانه دیگه 351C (Cleveland/بلوک بزرگ کلیولند فقط برای برای مدل 1970)، 390FE (6.4 لیتر فقط برای برای مدل 69) و 428CJ/SCJ (7 لیتری کبرا جت و سوپر کبرا جت برای هر دو سال 69 و 70) نیز برای این خودرو قابل سفارش بود که با کاربراتور چهار دهانه (4V/4 ونچوری) نیز ارائه می‌شدند. همچنین 3 جعبه‌دنده برای انتقال نیرو در Mach-1 عرضه شد که شامل دو نمونه 3 سرعته دستی و اتوماتیک و یک نمونه 4 سرعته دستی بود.
قدرت و گشتاور تولیدی Mach-1 در پیشرانه پایه (350W 2V) برابر با 250 اسب‌بخار و 480 نیوتون.متر بود که تا بالاترین حد ویژه پیشرانه 428CJ/SCJ به 335 اسب‌بخار و 597 نیوتون.متر می‌رسید.
اولین نسل Mach-1 تنها در دو سال 1969 و 1970 به تولید رسید که هر یک از سال‌ها طراحی منحصربه‌فرد خود را داشتند که بزرگ‌ترین تمایز آن در چراغ‌های جلو خلاصه می‌شد که در مدل 69 چهار عدد و در مدل 70 تنها دو عدد چراغ بود اما در این میان نمونه 69 از 70 خاص‌تر به شمار می‌آید. با تمرکز مقاله بر معرفی Mach-1 مدل 69 از بیان تمایز بیشتر میان دو مدل 69 و 70 اجتناب می‌کنیم.
تیراژ تولید فورد ماستنگ Mach-1 در سال 1969 برابر با 72 هزار و 458 دستگاه بود که برای آپشنی خاص نسبتاً زیاد به نظر می‌رسد. دلیل آن است که Mach-1 با داشتن ترکیب مناسبی از قدرت و قیمت در مقایسه با هیولاهایی چون سری باس (Boss 302 و Boss 429) فروش بالاتری را تجربه کرد. در سال 69 میلادی تیراژ کلی تولید ماستنگ برابر با حدود 300 هزار دستگاه (حدود 191 هزار دستگاه برای 1970) بود که از این میان تنها 869 دستگاه آن را مدل Boss 429 تشکیل می‌داد که نشان‌دهنده خاص و گران قیمت بودن این مدل به خصوص در مقایسه با Mach-1 است.
در اولین سال تولید Mach-1، میکی تامسِن، راننده معروف مسابقات اتومبیلرانی و رکورد دار سرعت زمینی در آن زمان، یک دستگاه Mach-1 مدل 69 را به دریاچه نمک بانویل (محل رسمی ثبت رکوردهای سرعت زمینی در جهان) برد و با صرف بیش از 24 ساعت زمان و طی بیش از 800 کیلومتر مسافت موفق به ثبت 295 رکورد سرعت و استقامت در کلاس‌های مختلف با این خودروی نو ظهور شد که برای اثبات توانایی‌های فنی برتر ماستنگ Mach-1 حتی بیش از حد نیاز کفایت بود.
Mach-1 به سبک ریشار
خودروی مورد معرفی «باما» یکی دیگر از شاهکارهای بازسازی پیشکسوت اتومبیلرانی ایران، تیمور ریشار است. این خودرو به خصوص طی 3 سال بازسازی اصولی و بسیار پر زحمت تا شاسی آهن شد و از ریشه با تمام قطعات فابریک و ساخته شده وارداتی مجدد سرهم شده است تا چنین اعجوبه منحصربه‌فردی از آن ساخته شود.
پیشرانه استفاده شده در این خودرو یک نمونه ویندزر 5.8 لیتر (351W) بلوک کوچک تک تسمه (چند تسمه در نمونه‌های فابریک) است که با نمونه‌های فابریک سال 1960 تفاوت‌های فاحشی دارد. این پیشرانه از فیلتر ارتقا فنی سنگینی عبور کرده است که شامل ضریب تراکم 9:1 (9 به 1)، دینام و استارتر ریسینگ، سیستم برق مدرن MSD، رادیاتور و فن‌های ریسینگ برقی با قابلیت تنظیم دمای دلخواه پیشرانه، سیستم اگزوز تمام استیل ضد زنگ از هدرزها تا سر اگزوزها و استفاده از دو کاربراتور 4 دهانه ادلبراک تنظیم شده با شرایط جوی و بنزین موجود در تهران می‌شود که خود به کمک پمپ بنزین برقی ریسینگ با قابلیت تنظیم دبی سوخت این پیشرانه توانمند را تغذیه می‌کنند.
در نتیجه خروجی پیشرانه پس ازتغییرات بسیار زیاد انجام شده، بر اساس گفته‌های مالک برابر با 460 اسب‌بخار و 430 نیوتون.متر گشتاور اتمسفریک (غیر پرخوران) است که هیچ جعبه‌دنده اتوماتیک کلاسیکی از پس انتقال آن به محور عقب بر نمی‌آید. در نتیجه تقریباً در تمامی موارد ماستنگ‌های تیون شده معمولاً به منظور سهولت در انتقال نیرو به محور عقب از جعبه‌دنده‌های دستی استفاده می‌شود چرا که نسخه‌های دستی به دلیل ساختار فنی توان تحمل چنین گشتاور بالایی را دارند. اما در این خودرو انتقال نیرو همچنان برعهده گیربکس سه سرعت اتوماتیک است که از نوع ریسینگ انتخاب شده و به دلیل داشتن توربین قدرتمندتر و صفحات داخلی مخصوص مسابقات می‌تواند با وجود اتوماتیک بودن از پس انتقال این گشتاور بالا بر بیاید. جعبه‌دنده‌های اتوماتیک معمولی به دلیل داشتن صفحات درونی استاندارد یا توربین معمولی معمولاً در انتقال گشتاورهای بالا دچار لغزش و اصطکاک درونی بسیار شدیدی می‌شوند که به سوختن صفحات داخل جعبه‌دنده و از کار افتادن آن در مدت زمان کوتاه می‌شوند.
پس از عبور نیرو از جعبه‌دنده به دیفرانسیل عقب این فورد ماستنگ منحصربه‌فرد می‌رسیم به کرانویل و پینیون آن که با ضریب به خصوصی انتخاب شده است تا بتواند بهترین شتاب اولیه را فراهم آورد. از این رو سرعت نهایی این خودروبه 235 کیلومتر برساعت محدود شده است اما از طرف دیگر شتاب اولیه آن برای دستیابی به سرعت 100 کیلومتر برساعت تنها 5 تا 5.5 ثانیه زمان می‌برد که بسیار درخور توجه است. این خودرو تنها با تغییر در ضریب دیفرانسیل می‌تواند به سادگی به سرعت‌های بالاتری دست پیدا کند اما این مهم به این معناست که شتاب اولیه منحصربه‌فرد خود را از دست خواهد داد.
خودروی اسپرت دو منظوره با قابلیت‌های خیابانی و مسابقه‌ای (R/T به معنای جاده و پیست) با چنین توانایی‌های در خور توجهی طبیعتاً به سیستم ترمز بسیار قدرتمند نیاز دارد تا همان‌گونه که خشن و بی‌رحم شتاب می‌گیرد، بتواند توقف کند. از این رو در هر چهار چرخ از سیستم ترمز دیسک هوا خنک با کالیپرهای قدرتمند استفاده شده است . این سیستم با خودروهای تیون شده کارول شبلی یعنی شلبی کبرا مشترک است از این رو در توان ترمزگیری این هیولای خشن هیچ شکی نیست.
با توجه به حجم تغییرات اعمال شده بر این هیولا دور از انتظار نیست که تصور کنیم این خودرو تنها برای درگ و خط مستقیم ستاپ نشده است. برای بهبود فرمان‌پذیری و قابلیت مانورپذیری آن از سیستم فرمان مدرن و امروزی دندانه شانه (Rack & Pinion) و سیستم تعلیق لول ریسینگ با قابلیت تنظیم پایداری در چهار سطح مختلف در هر چهار چرخ (در نمونه‌های فابریک تعلیق عقب از نوع شمش است) و میل موج‌گیرهای مخصوص ریسینگ در هر دو محور استفاده شده است تا بتوان گشتاور درخور توجه پیشرانه را در هر پیچ و خمی به سطح آسفالت انتقال داد.
وضعیت بازار ماستنگ Mach-1
فورد ماستنگ Mach-1 مخصوصاً در مدل 1969 که اولین سری تولیدی نسل اول Mach-1 به حساب می‌آید شهرت و اعتبار منحصربه‌فردی دارد که بیشتر Mach-1 ها از نسل‌های دیگر نتوانستند به این سطح از محبوبیت و شهرت دست یابند از این رو دور از انتظار نیست که حتی در بازار آمریکا رقم فروش بالایی را به خود اختصاص دهند. یک نمونه فورد ماستنگ Mach-1 مدل 1969 در وضعیت فنی و ظاهری بسیار عالی می‌تواند تا 60 هزار دلار ارزش مالی به همراه داشته باشد اما در مورد Mach-1 مورد بررسی این مقاله باید بیان کرد که به این سادگی‌ها نمی‌توان برای آن قیمتی تعیین کرد چرا که این خودرو با رعایت موازین کلاسیک و البته اندکی دخالت‌های تکنولوژیک به منظور بهینه‌سازی عملکرد فنی بدون آسیب زدن به ظاهر و ماهیت ارزشمند خودرو با قطعات ریسینگ مورد استفاده در همان دوران تولید و بازسازی شده است که هزینه مادی و معنوی به خرج رفته برای آن فراتر از تصور است.
در نهایت جا دارد تا از مالک و بازسازی کننده محترم این خودرو ارزشمند، تیمور ریشار، نهایت قدردانی را بابت همکاری و مصاحبت صمیمانه جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز به عمل آوریم.
عکاس: بامداد صفائیان
نویسنده : شهاب انیسی
منبع : باما
