ملاقات با مرسدس‌ بنز W111، نسل دوم خانواده S کلاس

زمانی که صنعت خودروسازی اروپا وارد دهه 1970 میلادی‌ شد، این صنعت رفته رفته با نظم و ترتیب بیشتر و دسته‌بندی‌های دقیق‌تر، سبد محصولات نوین خود را روانه بازار کرد. قدم بسیار مهمی که مرسدس‌بنز از آغاز دهه 1970 برای محصولات تولیدی خود برداشت تغییر سیستم نام‌گذاری و ارائه نام‌های مجزا و منحصر به هر کلاس تولیدی بود که تا امروز همچنان این سنت دیرینه حفظ شده است.

”نسل دوم S کلاس در حقیقت با دو کد مختلف W111 و W112 شناخته می‌شود که کد اول نمونه کم آپشن و کد دوم نمونه لوکس این پلتفرم به حساب می‌آید. “در نتیجه با تولید نسخه لوکس پلتفرم W116 درسال 1972 میلادی، نام S کلاس مخفف واژه آلمانی Sonder klasse به معنای «کلاس خاص» برای این پلتفرم و نسخه‌های جایگزین آن انتخاب شد. در نتیجه سه نسل پیشین این پلتفرم که پیش از این نام‌گذاری رسمی به تولید رسیدند، تنها به دلیل استفاده از حرف اختصاری S در ابتدای نام‌ تجاری آن‌ها، تعلق خود به خانواده لوکس S کلاس بنز ثابت می‌کنند.

مرسدس بنز مورد بررسی «باما» با کد پلتفرم W111، در حقیقت دومین نسل تولیدی S کلاس پیش از نام‌گذاری رسمی تحت نام تجاری «S کلاس» است که از سال 1959 تا 1971 در دو نسخه سدان و کوپه به تولید رسید. البته باید یادآور شد که نسخه سدان بین سال‌های 1959 تا 1968 و نمونه‌های کوپه و کانورتیبل بین سال‌های 1961 تا 1971 بر خط تولید مرسدس‌بنز قرار داشتند. نسخه مورد بررسی متعلق به سال 1967 است، که تحت نظر «تیمور ریشار» بازسازی شده است.

نسل دوم S کلاس در حقیقت با دو کد مختلف W111 و W112 شناخته می‌شود که کد اول نمونه کم آپشن و کد دوم نمونه لوکس این پلتفرم به حساب می‌آید. در آن دوران، تقسیم‌بندی براساس پیشرانه ارائه شده برای خودروها تعیین می‌شد. در حقیقت هر دو خودرو چه در نسخه سدان و چه کوپه، بر شاسی کاملاً یکسان شکل گرفته بودند، اما سبک نام‌گذاری آن‌ها باعث می‌شد نسخه لوکس از نمونه پایه جداسازی شود چرا که مرسدس‌بنز همیشه یک خودوساز لوکس نبوده و محصولات رده پایین‌تر نیز به تولید می‌رساند. این رویه نام‌گذاری تا زمان ورود اولین نسل رسمی S کلاس با کد W116 به بازار در سال 1972، در سه نسل مجزا اجرا شد.

بنابراین 230S مورد بررسی این مقاله از «باما» از پلتفرم W111 است و نسخه ساده‌تر S کلاس نسل دوم به شمار می‌آید.

در دهه‌های 1950 و 1960 میلادی، سکان طراحی محصولات مرسدس‌بنز در دستان توانمند فردریش گایگر قرار داشت. گایگر که یکی از بزرگ‌ترین طراحان صنعت خورو آلمان به حساب می‌آید، نسل دوم S کلاس مرسدس‌بنز را از طراحی تپل و گِرد سبک پونتون (Ponton) نسل اول، به سبک طراحی دم‌دار (Heckflosse) تغییر دارد که در زبان انگلیسی به صورت فیت‌تِیل (Fintail) یا دم‌دار ترجمه می‌شود.

این قدم باعث شد طراحی S کلاس از نسل اول به دوم با تغییرات فاحشی همراه شود. نسل دوم دیگر گِرد و تپل نبود و در عوض ساختار مکعب مستطیل به خود گرفته و بخش انتهایی گلگیرهای آن به منظور تداعی واژه فین‌تیل، همانند دم ماهی، برجسته و نوک تیز طراحی شده بود که البته میزان تیزی و بیرون‌زدگی آن‌ها در نسخه‌های کوپه و کانورتیبل به مراتب کمتر بود.

بزرگ‌ترین المان طراحی مرسدس‌بنز W111 استفاده از چراغ‌های بیضی در راستای خط عمود و رادیاتور پهن‌تر و بزرگ‌تر بود، که به نوعی سبک طراحی نمای جلو نسل بعد از خود (W108) را نیز شکل داد. همچنین لبه برجسته کاپوت در بخش متصل به جلوپنجره نیز از این نسل بر S کلاس نقش بست که در نسل بعدی (W108) نیز تکرار شد.

تصویر نمای جانبی خودرو با قالپاق‌های فابریک، شیشه‌های حبابی جلو و عقب، برش شیب‌دار گلگیر عقب و قامت ایستاده دم گلگیر عقب خودرو به زیبایی خودنمایی می‌کند. طراحی بخش عقب خودرو نیز با چراغ‌های عرضی (زیباتر از نسل سوم) و تیزی دنباله گلگیرها، تناسب هندسی زیبایی را ارائه می‌دهد.

مهم‌ترین المان‌های زیباساز ظاهر مرسدس‌بنز W111 جدا از طراحی بسیار منحصربه‌فرد این مدل مخصوصا در نمونه مشکی رنگ، استفاده بسیار منطقی و متناسب از تریم‌های کرومی در جای جای بدنه است. از سپرهای دوبل سفارش اروپا، جلوپنجره بسیار بزرگ، قاب چراغ‌ها گرفته تا زه‌های روی بدنه و قاب دور شیشه‌ها، همگی در حد اعتدال و برازنده یک خودرو وینتج، با نوارهای کرومی تزئین شده است.

با همه این اوصاف، مرسدس‌بنز W111 با داشتن ابعاد خارجی برابر با 4875×1795×1500 میلی‌متر و فاصله محوهای 2750 میلی‌متری از دیدگاه استانداردهای اروپایی دوران، در کلاس سدان‌های فول سایز دسته‌بندی می‌شود. این در حالی است که این خودرو از دیدگاه ابعادی حتی کوچک‌تر از سدان‌های سایز متوسط آمرکایی است و در کلاس سدان‌های سایز کوچک قرار می‌گیرد. البته این مشکل ابعادی از نسل بعدی (W108) و با لوکس‌گرایی هر چه بیشتر مرسدس‌بنز، به شکل قابل توجهی رو به رشد و اصلاح گذاشت.

نمای داخل خودرو در نهایت سادگی به روش رایج مرسدس‌بنز در دهه 1960 میلادی به شکلی بسیار مینیمال طراحی شده است. داشبرد باریک و افقی خودرو در بخش مرکزی، کلید‌های کنترلی بخاری، ساعت آنالوگ و کورکن سیستم رادیو پخش مزین به نوشته 230S را در برمی‌گیرد در حالی که پشت فرمان استخوانی کرم رنگ، مجموعه نشانگرهای اطلاعات حیاتی خودرو در قاب مستطیلی در راستای عمودی، به شکل امضا محصولات انحصاری مرسدس‌بنز از دهه 1960 میلادی حلب توجه می‌کند.

با وجود همه سادگی به کار رفته در طراحی نمای داخلی، این خودرو در تریم دو رنگ مارون/مشکی رودری‌ها و صندلی‌ها تحت نظر تیمور ریشار به زیبای تمام بازسازی شده است تا همچنان جلوه نیمه لوکس یک مرسدس‌بنز S کلاس تریم پایه را به نمایش بگذارد. نکته جالب توجه دیگر در این W111 عدم وجود تجهیزات الکترونیکی و آپشن‌های رفاهی نظیر سیستم تهویه مطبوع، بالابرهای برقی شیشه‌ها و قفل مرکزی است، که از ویژگی‌های استاندارد رایج در تمامی محصولات آمریکایی آن دوران به حساب می‌آید. این مهم خود نشان دهنده سطح پایین‌تر تریم خودرو مورد بررسی در مقایسه با نمونه W112 است چرا که در آن دوران تمامی محصولات مرسدس‌بنز الزاما لوکس به حساب نمی‌آمد.

پیشرانه به کار رفته در W111 230S، یک نمونه شش سیلندر خطی تک میل سوپاپ (SOHC) 12 سوپاپ به حجم 2.3 لیتر است که با ضریب تراکم نسبتا پایین 9:1 (9 به 1) و تکیه بر یک کاربراتور زنیت، قادر به تولید قدرت 118 اسب‌بخار در دور 5400 و گشتاور 178 نیوتون‌متر در دور 4000 است که با یک گیربکس دستی چهار سرعت (با شیفتر قرار گرفته بر گلویی فرمان) برای به حرکت در آوردن محور عقب خودرو هماهنگ شده است.

با داشتن وزن خالصی برابر با 1350 کیلوگرم، این مرسدس‌بنز W111 خودروی تند و تیزی به حساب نمی‌آید. در نتیجه این ستاپ فنی تنها قادر است در مدت زمان 12.5 ثانیه این سدان نیمه لوکس آلمانی را از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر برساعت برساند در حالی که سرعت نهایی این خودرو از 170 کیلومتر برساعت تجاوز نمی‌کند.

اگر چه مرسدس‌بنز W111 خودروی سریع و پرشتابی به حساب نمی‌آید، اما درعوض از دیدگاه سیستم تعلیق با تکیه بر مکانیزم جناغی دوبل با کمک هیدرولیکی و فنر لول در جلو و سیستم سنتی محور نوسانی (Swing Axle) با فنر لول و کمک هیدرولیک در عقب، لذت سواری قابل توجهی به همراه دارد که می‌تواند در پس تمام کمبودها و کاستی‌های عملکردی خود، لبخند رضایت را بر لبان مالک بنشاند.

البته سیستم محور نوسانی یا به اصطلاح محور سه تکه، به دلیل عدم ارائه پایداری کافی در مانورهای تند و تیز پیش از پایان دهه 1960 میلادی در صنعت خودروسازی آمریکا به طور کلی منسوخ شد، اما ژرمن‌ها تا دهه 1970 با قدرت تمام از این سیستم استفاده کردند تا اینکه در اواخر دهه 1970 متقاعد شدند که این سیستم تعلیق باید با نمونه‌های برتر روز جایگزین شود.

مرسدس‌بنز W111 بین سال‌های 1959 تا 1971 در مجموع تیراژ تولید برابر با نزدیک به 371 هزار دستگاه را به ثبت رساند، که برای مرسدس‌بنز یک رقم قابل توجه و درخور احترام است. به دلیل فراوانی و ارزانی خودروهای رقیب آمریکایی در دوران تولید W111، تیراژ بسیار محدودی از این خودرو وارد کشورمان شد و که البته در گذر سالیان دراز بسیاری از نمونه‌های این خودروی ارزشمند نابود شدند. تعداد نمونه‌های موجود و سالم مرسدس‌بنز W111 بسیار کم و قیمت نهایی آن در میان مدل‌های قدیمی S کلاس به مراتب بالاتر و حتی بیشتر از W108 نسل سوم است.

_{عکاس: محمدرضا اناری}