آشنایی با مورگان +4 مدل 1966

برند مورگان یکی از اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین نام‌های صنعت خودرو و البته ناآشنا، به‌خصوص برای ایرانیان است. محصولات این خودروساز در سال‌های پیش از 1357 نیز در تیراژ بسیار اندک به کشور وارد شد چرا که تمرکز مورگان بر تولید خودروهای خاص و اسپرت کلاسیک در تیراژ بسیار محدود متمرکز بود.

با این حال شانس با ایرانیان یار بوده است که یک دستگاه +4 مدل 1966 امروز در سلامت کامل از سوی تیمور ریشار، پیشکسوت اتومبیلرانی، راننده سابق مسابقات اتومبیلرانی ایران و اروپا و متخصص بازسازی خودروهای کلاسیک بازسازی شده و در سلامت کامل قرار دارد. در ادامه این مقاله به معرفی مورگان +4 سری اول مدل 1966 میلادی می‌پردازیم که بدون تردید، یکی از برترین خودروهای کلاسیک بریتانیایی حال حاضر کشور است.

برند خودروسازی مورگان در سال 1910 میلادی از سوی شخصی به نام هنری فردریک استنلی مورگان (به صورت اختصاری: H.F.S. Morgan) تاسیس شد. او که بین سال‌های 1937 تا زمان مرگش در سال 1959 میلادی سکان مدیریت برند مورگان را عهده‌دار بود، بدون تردید یکی از به یاد ماندنی‌ترین و خاص‌ترین خودروسازان بریتانیایی را بنا نهاد.

شرکت مورگان که با نام کامل مورگان موتور کمپانی و نام اختصاری MMC شناخته می‌شد، از همان ابتدا تا امروز به سبک خانوادگی و کاملاً خصوصی اداره می‌شود. برتری و خاص‌گرایی این برند در آن است که تمامی محصولات این خودروساز به صورت کاملاً دستی مونتاژ و تولید می‌شود. این خودروساز همچنین از ابتدا تا به امروز از انواع چوب در ساختار فنی اتاق و شاسی خودروهای خود بهره می‌گرفت، ساختاری که تا انتهای قرن بیستم نیز به اجرا در می‌آمد.

دست‌ساز بودن محصولات تولیدی این برند باعث شد تا مشتریان و خریداران خودروهای مورگان، بین شش ماه تا 10 سال در صف تحویل خودروهای سفارشی خود منتظ بمانند. در نتیجه بی‌راه نیست که ادعا کنیم، محصولات مورگان برای هر خریداری مناسب نبود. این مهم موجب شد تا مشتریان این برند منحصر به فرد، افرادی خاص و کاملاً وفادار به برند باشند. از سوی دیگر تیراژ تولید بسیار محدود و روند بسیار کند تولید این محصولات، بر ارزش مادی و معنوی آن‌ها نیز می‌افزود.

اولین محصول مورگان، یک خودرو شخصی سه‌چرخه بود که شخص مورگان برای خودش ساخته بود. اما همین سه‌چرخه، ایده ابتدایی ساخت و تولید را به شخص مورگان داد. در نتیجه اولین سری محصولات تولیدی برند مورگان همگی از نوع سه‌چرخه بودند. اولین محصول چهارچرخ این خودروساز در سال 1937 روانه بازار شد در حالی که نسخه سه چرخ تا سال 1952 به تولید ‌رسید.

نسخه +4 اولین بار به عنوان جایگزین مدل چهار چرخ 4/4 (چهار نفره)، در ساختاری کشیده‌تر و قدرتمندتر به تولید رسید. سری اول این خودرو بین سال‌های 1950 تا 1969 میلادی بر خط تولید قرار داشت و در نتیجه، نسخه مورد معرفی «باما» به مدل 1966، نسخه نهایی تولید سری اول مورگان +4 است.

مدل +4 دو بار دیگر در سال‌های 1985 (تا 2000) و 2005 (تا 2020) مورد بازنگری و احیا قرار گرفت. در نتیجه مدل +4 در مجموع در سه نسل متمایز تا سال 2020 بر خط تولید قرار داشت و یکی از قدیمی‌ترین نام‌های تولیدی برند مورگان به حساب می‌آید.

عدد 4 در نام این خودرو نشان دهنده تعداد سیلندراست. نام‌گذاری مدل 4/4 نشان‌دهنده ظرفیت حمل چهار سرنشین مجهز به پیشرانه چهار سیلندر بود و نسخه +8 نمونه دو نفره مجهز به پیشرانه V8 گروه خودروسازی روور بود.

مورگان +4 از سال 2020 به بعد با مدل جدید پلاس چهار (Plus Four) جایگزین شد. علی‌رغم داشتن نام و ظاهری بسیار مشابه، شاسی تمام آلومینیومی پلاس چهار سبب شده تا با خودرویی کاملاً جدید روبرو باشیم.

یکی از نقاط قوت برند مورگان در بازه تولید بیش از 110 ساله آن، وفاداری و اتکا بر طراحی بسیار قدیمی متعلق به سال‌های ابتدایی شکل‌گیری صنعت خودروست. حتی محصولات بسیار جدید و نوین این شرکت هم با همین زبان طراحی شکل می‌گیرند. در نتیجه با کمی اغراق، شاید تنها با نگاه کردن به یک مدل مورگان نتوان به سادگی تشخیص داد که این خودرو متعلق به دهه 1960 میلادی است یا عصر حاضر.

چه خوشتان بیاید، چه خوشتان نیاید، برند مورگان یکی از وفادارترین خودروسازان تاریخ جهان از دیدگاه حفظ سبک طراحی و ساختار مهندسی حتی در خودروهای تولیدی روز است. درنتیجه محصولات این خودروساز نه تنها در ظاهر، بلکه در باطن نیز ارائه‌دهنده تکنولوژی و سبک طراحی بسیار قدیمی دوران وینتج هستند، که تنها برای بهبود کیفیت و سواری، آن هم به صورت زیرپوستی با تکنولوژی روز ادغام شده است.

خودروی مورد بازسازی تیمور ریشار به مدل 1966 میلادی، بدنه‌ای کوپه با سقف تاشوند و ظرفیت دو سرنشین دارد که منطبق با خوروهای تولیدی دهه 1920 و 1930 میلادی است و المان‌های جزئی از صنعت هوایی آن دوران را به همراه دارد. آنچه که در ظاهر محصولات مورگان حتی تا به امروز تغییر نکرده است، استفاده از جلوپنجره گنبدی کرومی، دو چراغ دایره جلو و گلگیرهای برجسته قوس‌دار الهام گرفته از خودروهای عصر وینتج است. سبک طراحی منحصربه‌فرد و بسیار قدیمی که تاکنون جزء در راستای بهبود و نوسازی طراحی، دستخوش هیچ تغییرات شگرف و عظیمی نشده است.

از دیگر ویژگی‌های طراحی مورگان +4، کاپوت کشیده مشبک با دریچه‌های موازی متعدد خروجی هواست که هر طرف به سمت بالا باز می‌شود. دقیقا به همین دلیل کاپوت با یک نوار چرمی در جای خود محکم می‌شود. این المان طراحی حتی برای سال 1966 نیز بسیار کلاسیک به حساب می‌آمد اما برای مورگان، این فقط یک سبک سنتی دیرینه و همیشگی است.

در نمای جانبی، نقش غیر قابل انکار گلگیرهای برجسته قوس‌دار، ریم‌های فولادی سیمی و شیشه بسیار کوتاه جلو در زیبایی این خودرو غیرقابل انکار است.

همانطور که انتظار می‌رود، مورگان در نمای عقب به سرعت پایان می‌یابد. اما این پایان در نهایت مینیمال‌گرایی تنها با استفاده از چراغ‌های خطر کوچک عقب و تایر فول سایز زاپاس قرار گرفته بربخش انتهایی کامل می‌شود تا در کنارسپر کرومی عقب با ضربه‌گیرهای بزرگ، در اوج زیبایی نمای این مورگان +4 را تکمیل کند.

با در نظرگرفتن ظاهر منحصر به فرد این خودرو مخصوصاً برای عصر جدید صنعت خودروسازی جهانی، مورگان +4، ابعادی برابر با 3683×1422×1321 میلی‌متر دارد و فاصله محورهای آن از 2438 میلی‌متر تجاوز نمی‌کند. از این رو، مورگان یک اسپرت کانورتیبل بسیار جمع‌وجور دو نفره با فضای داخلی بسیار محدود است.

نمای داخلی این مورگان در کمال ساده‌گرایی، مملو ازجزئیاتی است که حتی درآن دوران در هر خودرویی یافت نمی‌شد. داشبرد نمایی کاملاً مسطح دارد که از جنس چوب تشکیل شده است.

اما از دیدگاه توجه به جزئیات، نشانگرهای سه قلو دایره‌ای، هر اطلاعاتی که راننده به آن نیاز دارد را در اختیار قرار می‌دهد. نشانگر سرعت لحظه‌ای در قاب مشکی رنگ به همراه کلید‌های کنترلی بسیار ساده، در کنار نشانگر چهارگانه حجم باک سوخت، دمای پیشرانه، فشار روغن و جریان دینام را به نمایش می‌گذارد. در کمال ناباوری، نشانگر دور موتور نیز روی داشبرد، درست در پشت فرمان چهارشاخه کرمی استخوانی، نقش بسته است که در آن دوران در بیشتر خودروهای تولید انبوه جهان، تنها به صورت آپشن در دسترس بود. فراتر از این از مورگان 1966 نباید انتظار داشت.

مورگان به عنوان یک خودروساز تولید محدود، تمامی محصولات خود را به صورت دستی به تولید می‌رساند. از آن گذشته، بر اساس استانداردهای دوران، بیشتر محصولات این خودروساز دربسیاری از بخش‌های حیاتی و حساس نظیر کف اتاق و کلاف‌های عرضی شاسی، ازجنس چوب ساخته شده است. این مورگان +4 نیز از این قائده مستثنی نیست.

به کارگیری چوب به جای فلز شاید کمی عجیب باشد، اما لازم است بدانید که چوب به کار رفته در این خودرو از درخت زبان گنجشک است که از درخت‌های بومی بریتانیا و حوزه اسکاتلند به شمار می‌رود. این درخت پس از عبور از فرایندهای مختلف صنعتی، ضمن این که در برابر رطوبت، پوسیدگی و خوردگی مقاوم می‌شود، می‌تواند تا اندازه‌ای محکم باشد که حتی میخ فولادی  به سادگی در آن فرو نرود. در نتیجه چوب می‌تواند استحکامی مشابه به فلزهای موجود در آن دوران از خود نشان دهد در حالی که از نظر وزن نهایی به مراتب سبک‌تر از فلز است و می‌تواند انعطاف قابل توجهی از خود نشان دهد.

امروزه به دلیل پیشرفت تکنولوژی، کلاف‌های چوبی شاسی و پوش چوبی کف اتاق در محصولات مورگان، جای خود را به فلز سبک‌تر و مستحکم‌تر آلومینیوم داده‌اند.

به عنوان یک خودروساز تولید محدود، طبیعتا بیشتر بخش‌های فنی مورد استفاده در مورگان از سایر شرکت‌های خودروسازی و قطعات از پیش تولید شده تامین می‌شد. این موضوع در مورد پیشرانه، گیربکس و محور انتقال نیرو و حتی سیستم تعلیق صدق می‌کند. در نتیجه در گذر زمان، پیشرانه برندهای مختلفی از جمله ترایومف، فورد، روور V8، ب‌ام‌و، فیات و جگوار در حجم‌های مختلف برمحصولات تولیدی این خودروساز به کار گرفته شد.

نمونه مورد بررسی از پیشرانه 2.0 لیتری چهار سیلندر خطی فورد بهره می‌گیرد که به کمک دو کاربراتور SU و ضریب تراکم نسبتا پایین 9.0:1 (9 به 1)، در حدود 115 اسب‌بخار قدرت در دور 4750 و 160 نیوتون.متر گشتاور در دور 3000 تولید می‌کند. با توجه به وزن بسیار کم حدود 800 کیلوگرمی و تکیه بر گیربکس دستی چهار سرعت و البته ضریب نهایی سنگین دیفرانسیل، این خودرو همچنان از شتابگیری اولیه بسیار خوبی برخوردار است و از دیدگاه کلاس و هدف تولید، جایی در کنار محصولات چهار سیلندر لوتس قرار می‌گیرد.

مورگان +4 مورد بررسی این مقاله بیش از 30 سال پیش توسط تیمور ریشار خریداری و سپس به یکی از کلکسیونرهای مطرح ایرانی فروخته شد. از آن پس تمامی تعمیرات و بازسازی‌های مربوط به آن از سوی خود ریشار انجام گرفت.

مورگان یکی از ناشناخته‌ترین برندهای خودروسازی در بازار ایران است. در دوران پیش از انقلاب خودروهای کم‌توان و کم حجم اروپایی معمولا در بازار کشور طرفدار نداشتند. دقیقا به همین دلیل است که تیراژ واردات این برند بریتانیایی به بازار کشورمان بسیار محدود ماند و نمونه‌های سالم آن امروزه بسیار نادر و دارای ارزش معنوی و مادی بسیار زیاد است.

بر اساس گفته‌های آقای ریشار، تعداد انگشت‌شماری از انواع مورگان در نسخه‌های مختلف دو نفره، چهار نفره و هشت سیلندر به بازار ایران وارد شدند، که تنها دو دستگاه آن از نوع V8 بود.  مجموع تعداد مورگان‌های وارداتی در دوران پیش از انقلاب از بیست دستگاه تجاوز نمی‌کرد، اما متاسفانه امروز تعداد نمونه‌های سالم این برند ارزشمند در ایران کمتر از انگشتان یک دست است.

_{عکاس: محمدرضا اناری}