ملاقات با مرسدس بنز W136 170V

در سبد محصولات شناخته شده مرسدس بنز، اگر از دهه 1960 به عقب‌تر برگردیم، معمولا نسخه‌های موجود و دانش عمومی کمتری از این برند را در بازار ایران خواهیم دید. خودروهایی که این روزها در کلکسیون‌های شخصی یا موزه‌های عمومی جا خوش کرده و معمولا با لقب‌ها و عنوان‌های قدیمی ایرانی شناخته می‌شوند تا با تیپ و کلاس تولیدی.

W136 یکی از همین محصولات قدیمی و کاملا وینتج (Vintage/قدیمی‌تر از کلاسیک) مرسدس بنز است، که بر اساس دوران تولید، با بخشی از تاریخ ایران عجین بود که واردات و حضور آن در کشور را بسیار محدودتر ساخت.

آنچه در ادامه می‌خوانید، آشنایی با یک دستگاه W136 سدان، محصول سال 1953 میلادی است که با دستان توانمند و ذوق هنری تیمور ریشار، کلکسیونر، بازسازی‌کننده و راننده سابق مسابقات اتومبیلرانی بین‌المللی بازسازی و احیا شده است.

زمانی که W136 به عنوان جانشین رسمی W15 در سال 1935 میلادی به بازار معرفی شد، جایگزین خودرویی بود که با استانداردهای طراحی دهه 1930 میلادی و به سبک درشکه‌های مدرن چرخ‌دار موتوری به تولید می‌رسید، خودروهایی که معمولا به عنوان کوچ (Coach) شناخته می‌شدند. پس زمانی که W136 با کد شناسایی عمومی 170V به بازار معرفی شد، با داشتن خطوط نرم، اتاق فشرده و ائرودینامیک، سبک طراحی مدرنی از خود نشان داد که البته با المان‌های وینتج بسیار همراه بود.

خانواده W136 (170V و 170S) را می‌توان پر کننده خلا در حد فاصل سال‌های وینتج و دوران پیش کلاسیک طراحی پونتون (دهه 1960 میلادی) دانست. پلی که طراحی کالسکه‌ای دوران وینتج را به طراحی مدرن صنعت خودرو در پایان دهه 1950 میلادی متصل کرد.

بدون تردید آشنایی با خانواده محصولات مرسدس بنز در ایران از خانواده 170 آغاز شد. اگر پای سخن قدیمی‌های علاقه‌مند به صنعت خودروسازی بنشینید، بدون تردید نام «بنز 170» را از زبان آن‌ها خواهید شنید. سری 170 اولین سری از محصولات مرسدس بنز بود، که به صورت عمومی به بازار خودرو ایران ورود یافت.

سری 170V در دو بازه زمانی 1935 تا 1942 و از 1947 تا 1955 بر خط تولید قرار داشت. توقف تولید این خودرو در بازه شش ساله میانی، تحت تاثیر حاشیه‌های جنگ ویران‌گر دوم جهانی و به اجبار صورت گرفت. با این حال سهولت تولید این خودروی نسبتا ارزان‌قیمت و فاقد ویژگی‌ها و امکانات پیچیده امروزی، به تیراژ بیش از 150 هزار دستگاهی انجامید که رقم قابل توجهی است.

آنچه در نمای خارجی 170V (و 170S) دیده می‌شود، شکست سنت طراحی دهه 1930 میلادی و ورود به دوران مدرنیته است. در نتیجه شیشه جلو و جلوپنجره از حالت عمود خارج شده و به سمت عقب اندکی زاویه گرفت، شیشه‌های جانبی شکل مربع مانند خود را از دست دادند، خطوط بدنه خودرو نرم‌تر شد، صندوق خودرو کاملا قوس گرفت، اتاق ساختاری تخم‌مرغی یافت و انسجام میان اجزا و قطعات بدنه افزایش چشم‌گیری به خود دید. درهای خودکُشی یا درهای سوساید (Suicide Door/درهایی که در جهت خلاف هم یا رو به هم باز می‌شوند) به نمونه معکوس W15 تغییر پیدا کرد و بجای این‌که رو به یکدیگر باز شوند، حالا با قرارگیری لولاها بر ستون B، به صورت معکوس و پشت به یکدیگر باز می‌شدند.

اما در عین این همه مدرنیته خرج شده در ظاهر سری جدید W136، همچنان می‌توان المان‌هایی چون گلگیرهای برجسته، بزرگ و کشیده ادقام شده با رکاب جانبی، چراغ‌های دایره‌ای جلو، چراغ‌های بسیار کوچک عقب، دستگیره‌های بیرون‌زده کرومی و تایرهای باریک قدیمی مشترک با سری W15 را در ظاهر آن دید.

W136 در کلاس‌های مختلف سدان، لیموزین 4 در کابریو (Cabriolet/نوعی سقف جمع‌شونده)، دو در چهار نفره و دو نفره کابریو، دو در رودستر (کانورتیبل یا سقف تاشو)، دو در وانت و ون (در زبان آلمانی معروف به کومبی/Kombi) به تولید رسید تا سطح کاربری این کلاس را در استفاده روزمره عمومی  و نظامی، از جمله آمبولانس و خودروهای ترابری جنگی افزایش دهد. ابعاد خارجی نسخه سدان 4 در به طول 4270 میلی‌متر و فاصله محورهای 2845 میلی‌متری در دوران پیش و پس از جنگ دوم جهانی ثابت بود. اما عرض خودرو در دوران پس از جنگ با افزایش 5 سانتی‌متری، به 1630 میلی‌متر رسید. نسخه مورد بررسی با تعلق به سال‌های پس از جنگ (مدل 1953)، از نمونه دارای عرض بیشتر است.

W136 به عنوان سدان سایز متوسط و بعضا لوکس خطاب شد. اما نوع کاربری پلتفرم این خودرو تقریبا تمامی کلاس‌های ممکن، از لیموزین تا وانت باربری را دربر گرفت و از این رو جزء نمونه‌های لیموزین این خودرو را نمی‌توان خودروی لوکس خطاب کرد. از آن گذشته، در زمان تولید W136 چه در دوران پیش و چه پس از جنگ جهانی دوم، ویژگی‌ها و امکاناتی که برای لوکس خواندن یک خودرو لازم بود، در برابر استانداردهای امروزی صنعت خودروسازی بسیار محدود و پیش پا افتاده به حساب می‌آید.

بر اساس متریال در دسترس در دوران تولید سری 170 مخصوصا در سال‌های نزدیک به جنگ دوم جهانی، چوب به دلیل فراوانی بیشتر در مقایسه با انواع فلز، یکی از مهم‌ترین عناصر مورد استفاده در کابین خودروهای تولیدی مخصوصا در کشورهای درگیر جنگ بود. 170V نیز دارای کابین متشکل از ورق فلزی و تزئینات چوبی است که با سه گیج دایره‌ای سفید رنگ تکامل می‌یابد. گیج میانی با داشتن ابعاد بزرگ‌تر، دربر گیرنده سرعت لحظه‌ای تا 120 کیلومتر برساعت و دو گیج جانبی با ابعاد برابر، ساعت آنالوگ (سمت راست) و فشار روغن/حجم سوخت موجود در باک (سمت چپ) قرار دارند و با تعداد اندکی چراغ هشدار دهنده تکمیل می‌شوند.

آنچه به عنوان تزئینات و جلوه بصری در این فضا به چشم می‌آید، استفاده از تریم چوبی بر روی داشبرد، ستون‌ها و لبه بالایی درهاست. پس از آن استفاده از تریم رنگی برای پوشش صندلی‌ها، رودری‌ها و موکت کف‌پوش تنها المان‌های شکل دهنده فضای داخلی 170V است.

خانواده 170 محدود به استفاده از پیشرانه دیزل و بنزینی 4 سیلندر خطی بود. نسخه‌های پیش از سال 1950 دارای حجم 1.6 لیتر و نمونه پس از آن از پیشرانه حجیم‌تر 1.7 لیتری (1767 سی‌سی)، هر دو با کد شناسایی M136 بهره می‌گرفتند. پیشرانه ارتقا یافته 1.7 لیتری با افزایش ضریب تراکم از 6 به 6.5 به 1 (6.5:1) به کمک سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری سولکس 30-BFLVS قادر به تولید 45 اسب‌بخار قدرت در دور 3600 و 110 نیوتون.متر گشتاور در دور 1800 بود. این اعداد و ارقام برای استانداردهای امروزی بیشتر به یک شوخی زشت شباهت دارد، اما برای دوران تولید در دهه 1950 اروپا، اعدادی قابل احترام و مناسب برای خودروهای تولید انبوه بود.

البته باید تاکید کرد که در سال تولید این 170V به خصوص، شرکت کرایسلر مدل 300 را به بازار آمریکای شمالی معرفی کرد، که قدرتی فراتر از 300 اسب‌بخار داشت. این قیاس بسیار ساده، نشان‌دهنده تمایز فکری میان آمریکایی‌ها و آلمانی‌ها و سرعت پیشرفت خیره‌کننده صنعت آمریکای شمالی در آن دوران بود، که موجب شد خودروسازان اروپایی تا دو دهه پس از آن (تا ابتدای دهه 1970 میلادی) در سایه سنگین خودروسازان مطرح و برتر آمریکایی مسکوت بمانند.

البته باید تاکید کرد که وزن خالص 170V تنها برابر با 1160 کیلوگرم بود و از گیربکس 4 سرعت دستی با ضرایب نسبتا سنگین بهره می‌گرفت، تا بر توان بسیار محدود پیشرانه غلبه کند. با این وجود شتاب اولیه 0 تا 100 کیلومتر برساعت این خودرو برابر با بیش از 36 ثانیه بود. پس صحبتی در خصوص رانندگی پر لذت و هیجان‌انگیز مطرح نیست. تمرکز مهندسان مرسدس بنز در تولید سری 170، ارائه سواری آرام و دارای آسایش مناسب برای ستفاده روزمره بود.

در نتیجه شاسی خودرو از نوع X دارای وزن کمتر از شاسی نردبانی به کار رفته در سری W15 با سیستم تعلیق نوع مستقل با فنرهای شمش انحصاری در محور جلو و نوع بازو نوسانی (Swing Axle) با فنرهای لول در محور عقب بود.

بر اساس گزارش رسانه‌های اختصاصی حوزه خودرو در دوران عرضه W136، پیشرانه خودرو بسیار نرم و کم صدا توصیف شد. سواری خودرو به لطف استفاده از بوش‌های لاستیکی در محل اتصال محورها به شاسی، بسیار آرام و نرم و رضایت بخش بود.

W136 در دورانی از صنعت خودروسازی اروپا (آلمان) به تولید رسید که خودروسازی در آن منطقه به اندازه آمریکای شمالی پیشرفته نبود. بسیاری از مسیرها و جاده‌های اروپا فاقد آسفالت بودند و حتی سوخت بنزین و متریال مورد نیاز برای تولید خودرو وجود نداشت، مخصوصا در دوران نزدیک به جنگ جهانی شرایط به اندازه‌ای محدود بود که سری 170 با سیستم رانشی بر اساس سوزاندن ذغال‌سنگ تولید شد. که حتی دور دوران پس از جنگ جهانی نیز رواج چشم‌گیر‌تری در مقایسه با نمونه بنزینی داشت.

در نتیجه جای تعجب ندارد که آنچه مرسدس بنز در آن زمان در مقیاس جهانی به بازار عرضه می‌کرد، بیشتر شامل حال خودورهای اقتصادی تولید انبوه عمومی بود تا کشور آلمان بتواند از بحران شدید اقتصادی و نیاز مبرم به فراوانی سیستم حمل و نقل عمومی و خصوصی دوران شکوفایی پس از جنگ خارج شود.

بنز W136 170V به عنوان یکی از خودروهای ماندگار تاریخ نه فقط در جایگاه پل ارتباطی متصل‌کننده عصر وینتج به دوران مدرن در سبد محصولات مرسدس بنز، بلکه به عنوان محصولی عرضه شده در بازه بسیار مهم و فراموش نشدنی عصر معاصر یاد می‌شود. وجود نسخه بازسازی شده و بسیار سلامت این خودرو در ایران دارای اهمیت معنوی و تاریخی بسیار بالاست.

_{عکاس: محمدرضا اناری}