رابطه میان برجام و رولزرویس

تصمیم ترامپ برای خروج از برجام، قراردادهایی با ارقام چند میلیارد دلاری را تهدید می‌کند. قرارداد برجام برای کاهش تحریم‌ها تنظیم‌شده بود ولی به نوشته گاردین شرایطی را برای سرمایه‌گذاری در کشوری با جمعیت 80 میلیونی که جز 30 اقتصاد برتر دنیا بود فراهم کرد. طی یک سال قراردادهایی میان شرکت‌های بزرگ و چندملیتی با ایران در حوزه‌های گاز، نفت، هواپیمایی و خودروسازی منعقد شد. شرکت‌های فرانسوی، انگلیسی و آلمانی سریع‌ترین سرمایه‌گذاری را در بازار ایران انجام دادند.

خودروسازی

بسیاری از همکاری‌ها میان خودروسازان اروپایی از تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران متأثر خواهند شد و در میان آن‌ها بیشترین ضربه متوجه خودروسازان فرانسوی خواهد شد. دو شرکت رنو پژو-سیتروئن در اولین تأثیر شاهد سقوط ارزش سهام خود در بازارهای بورس پاریس بودند. با رفع تحریم‌ها رنو قراردادی به ارزش 778 میلیون دلار با ایران منعقد کرد که ضمن آن قرار بود سالانه 150 هزار خودرو در ایران تولید کند. پژو-سیتروئن نیز با قراردادی بزرگ‌تر قرار بود صدها هزار دستگاه خودرو در ایران تولید کند.

در مورد وضعیت پژو سیتروئن می‌توان گفت که این خودروساز زمانی بزرگ‌ترین تولیدکننده منطقه بود و امید داشت با رفع تحریم‌ها بار دیگر جایگاه خود را پس بگیرد. این خودروساز اولین شرکتی بود که اعلام کرد امیدوار است موضع اروپا در برجام مستقل و یگانه باشد. پژو سیتروئن در قالب قراردادهای جوینت‌ونچر با دو خودروساز ایرانی برنامه تولید محصولات جدید خود را داشت و بنا بود هرساله به حجم تولیدات این شرکت در ایران افزوده شود.

بخش خودروهای تجاری مرسدس‌بنز که متعلق به دایملر است نیز در سال گذشته قراردادی با ایران‌خودرو دیزل منعقد کرد و برنامه تولید محصولات آن در ایران به امسال موکول شده بود. دیگر خودروساز آلمانی، فولکس‌واگن نیز صادرات محصولاتش به ایران را از سر گرفته بود.

حتی شرکت رولزرویس هم از این تحریم‌ها ضربه می‌خورد. این شرکت تولیدکننده اصلی موتورهای هواپیما است و با فسخ قرارداد فروش 100 فروند هواپیمای ایرباس به ایران، بخشی از تولیدات این شرکت هم کاهش خواهد یافت.

نفت و گاز

در دسامبر 2016 رویال داچ شل (Royal Dutch Shell) قراردادی موقتی برای همکاری در توسعه میادین نفت و گاز در آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش انجام داد. درحالی‌که حفاری هنوز آغاز نشده است تحریم‌های جدید می‌تواند روی همه اقدامات اولیه انجام‌شده تأثیر منفی بگذارد. شرکت فرانسوی توتال هم شرایط مشابهی دارد. این شرکت با ایران برای توسعه بزرگ‌ترین میدان گازی جهان، پارس جنوبی قرارداد بسته است. شل و توتال هر دو برای ساخت پمپ‌بنزین در ایران مجوز گرفته بودند. بی‌پی (BP) انگلیس به‌سرعت شل و توتال دست‌به‌کار نشد ولی بااین‌وجود تعدادی نیرو برای انجام کارهای تحقیقاتی به ایران اعزام کرده بود.

هواپیمایی

به دنبال رفع تحریم‌ها پس از برجام بریتیش ایرویز (British Airways) نیز پروازهای مستقیم از لندن به تهران را از سر گرفته بود. در کنار این شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی بسیاری اقدامات مشابهی انجام داده‌اند.دو غول هواپیماسازی جهان یعنی ایرباس و بوئینگ قراردادهایی به ارزش 39 میلیارد دلار برای فروش هواپیما به ایران دارند. این در حالی است که وزیر خزانه‌داری ایالات‌متحده پس از عدم تمدید برجام توسط ترامپ مجوز فروش هر دو این شرکت‌ها را به ایران منسوخ اعلام کرد. بزرگ‌ترین قرارداد خارجی با ایران قرارداد ایرباس با ایران‌ایر بود که شامل فروش یک‌صد دستگاه هواپیمای ایرباس می‌شد. باوجودی که شرکت ایرباس اروپایی است نزدیک به 10 درصد قطعات استفاده‌شده در این هواپیماها آمریکایی است.