در سال‌های پایانی جنگ 8 ساله ایران-عراق، جبهه جنگ دچار کمبودهای فراوان از دیدگاه نیاز به وجود خودروهای همه‌جارو تاکتیکی و عملیاتی شد. رابطه خوب ایران با ژاپن در آن دوران باعث شد پای کلاس‌های مختلف تویوتا لندکروزر سری 40 (J40) به کشور باز شود تا در غیاب شورولت C/K کاستوم، جیپ گلادیاتور (سیمرغ)، بلیزر، سابربن و واگونییرهای (آهو) ویران شده، جنگ را به پایان برسانند.
”تویوتا سری 70 مورد بررسی این مقاله از ساخته‌های خودروسازان فتح وابسته به سپاه پاسداران بین سال‌های 1378 تا 1385 است که در نمونه وانت دو کابین، الوند کروزر نام دارد.“سری 40 تویوتا از همان ابتدا یکی از شاسی‌بلندهای به اصطلاح «بی همه چیز» تویوتا بود که تنها با اتکا به هزینه تولید پایین، قیمت اقتصادی، توان فنی و دوام در میان طرفدارانش محبوب شد. این محبوبیت تویوتا را بر آن داشت که ضمن ادامه تولید سری 40 در سری‌های به روزتر 60، 80، 100 و 200، به سری 40 قدیمی نیز جانی دوباره ببخشد.
تویوتا در سال 1984 با ازسرگیری تولید نمونه‌های به روز شده سری 40، سری جدیدی به نام سری 70 (J70) را بنا نهاد که مخصوصاً در زمینه طراحی ظاهری یادآور سری 40 باشد. خوشبختانه اقبال جهانی سری 70 موجب شد این سری نیز تحت نام و گروه خودروهای «لندکروزر» تویوتا در جای‌جای جهان بر خط تولید باقی بماند.
الوند کروزر: زاده ژاپن، بزرگ شده ایران
637004408993370133.jpg)
تویوتا سری 70 مورد بررسی این مقاله از ساخته‌های خودروسازان فتح وابسته به سپاه پاسداران بین سال‌های 1378 تا 1385 است که در نمونه وانت دو کابین، الوند کروزر نام دارد و نمونه تک کابین و آمبولانسی آن به ترتیب سهند کروزر و کیان نام کرفتند. از این رو به دلیل داشتن ساختاری نظامی-دولتی نمی‌توان اطلاعات دقیقی از عملکرد این شرکت و محصولات تولیدی آن به دست آورد و در نتیجه نمی‌توان به طور دقیق گفت که تویوتا سری 70 های مونتاژ شده خودروسازان فتح تا چه اندازه داخلی‌سازی شده و در فرایند تولید آن‌ها تا چند درصد از قطعات تماماً ژاپنی استفاده شده است. آنچه بیان می‌شود این است که ساختار فنی خودرو ژاپنی است و این به معنای ژاپنی بودن پیشرانه 3F، سیستم انتقال نیروی دو دیفرانسیل، محورها و احتمالاً شاسی آن است و انتظار می‌رود باقی اجزا اتاق ساخته داخل باشد.
نمای ظاهری الوند کروزر
آنچه تویوتا مستقیماً به آن اعتراف کرد الهام‌گیری از نمای ظاهری سری 40 در تولید سری 70 است. پس جای تعجب نیست اگر بسیاری از افراد عادی نتوانند میان سری 40 و سری 70 های موجود در ایران تمایز قائل شوند. با این حال الوند کروزر با اتاق J79 (وانت دوکابین سری 70) ظاهری بسیار به‌روزتر از سری 40 های دوران جنگ دارد.
637004396218515955.jpg)
بدون شک مهم‌ترین قسمت ارتقا و تغییر ظاهری در تویوتا سری 70 در بخش جلوپنجره خودرو اتفاق افتاده است، جایی که طراحی آن اندکی شهری‌تر و متمدنانه‌تر به نظر می‌رسد که در راستای دستیابی به این مهم جلوپنجره کرومی بزرگ به همراه مجموعه چراغ‌های یکپارچه و در هم ترکیب شده را نباید از یاد برد.
اگرچه زیبایی امری سلیقه‌ای است اما تویوتا سری 70 را نمی‌توان خودرویی زیبا نامید. حداقل در نمونه‌های مدل پایین آن که شباهت بیشتری به سری 40 دارد نباید انتظار زیبایی و جذابیت داشته باشید. اگرچه طراحی آن در گذر زمان و مخصوصاً در نمونه‌های امروزی بسیار بهبود یافته است اما در حالت کلی حتی در کنار رقبای قدیمی و هم‌دوره خود نظیر جیپ سیمرغ، شورولت کاستوم ظاهری خام تر و قدیمی‌تر دارد.
637004401275394387.jpg)
با طورل×عرض×ارتفاع استاندارد برابر با 5300×1715×2000 میلی‌متری، الوند کروزر به هیچ وجه خودروی کوچکی به حساب نمی‌آید. حال به این ابعاد بزرگ تایرهای عریض‌تر و سیستم تعلیق ارتفاع خورده را بیافزایید تا درک بهتری از ابعاد خارجی بسیار بزرگ الوند کروزر در ذهنتان تداعی شود.
نمای داخلی الوند کروزر
با وجود همه کاستی‌ها و قدمت طراحی ابتدایی خودروی مورد بررسی که به سال 1984 بازمی‌گردد، داخل الوند کروزر بسیار در ذوق می‌زند. ترکیبی نه چندان جذاب و دلچسب از فلز و پلاسیتک با رنگ‌های متفاوت که بعضاً آشنا به نظر می‌رسند. به عنوان مثال پنل سیستم تهویه، رودری‌ها، سرقفلی درها، اهرم درها و برخی دیگر اجزا از خودروهای خانواده سایپا پراید به عاریت گرفته شده‌اند. نکته بسیار عجیب آن که در هیچ جای خودرو، نه رودری‌ها و نه داشبرد هیچ فضای اضافه‌ای برای قرار دادن اشیا دم دستی تعبیه نشده است. در نتیجه به هنگام شارژ موبایل باید آن را بر روی داشبرد یا داخل محفظه آن قرار دهید.
637004396741132394.jpg)
البته شاید بتوان این از هم پاشیدگی طراحی را این‌طور توجیه کرد که خودروسازی فتح یک خودروساز نظامی است و بیشتر محصولات تولید خود را در اختیار ارگان‌های نظامی و دولتی قرار می‌دهد و از این رو قرار نیست توجه زیادی به لوکس‌گرایی و کیفیت داشته باشد و با خود بگوید همان سیستم تهویه مطبوع، فرمان هیدرولیک و کلاچ و ترمز بوستردار برای مالک کافی است. شاید این توجیه به جا باشد اما صحیح نیست.
داخل کابین خبری از آپشن نیست. صندلی‌های مدل بالا تنظیم‌شونده دستی و قفل مرکزی که از روی ریموت عمل می‌کنند تنها آپشن‌هایی هستند که خارج از خط تولید به خودرو اضافه شده‌اند. البته به این لیست کوتاه باید دوربین دید عقب و سیستم صوتی لمسی با قابلیت پخش فایل های تصویری را نیز اضافه کرد.
تجربه رانندگی با الوند کروزر
637004400574743372.jpg)
ارتفاع کف خودرو تا سطح زمین در نمونه استاندارد الوند کروزر برابر با 210 میلی‌متر عنوان شده است اما در خودرو مورد بررسی با توجه به استفاده از تایرهای گل درشت (M/T) به سایز 12.5×33 اینچ و همچنین استفاده از کیت افزایش ارتفاع از طریق افزایش سایز شَکِل‌ها (گوشواره‌ها)، ضمن افزایش ارتفاع کف خودرو از سطح زمین، سوار شدن به آن نیز تا حد زیادی دشوار شده است. با این حال رکاب فلزی بزرگ و دستگیره‌های قرار گرفته بر ستون A کمک شایانی به سوار و پیاده شدن از خودرو می‌کنند.
با سوار شدن پشت فرمان الوند کروزر به سرعت متوجه تفاوت صندلی‌های جلو با نمونه‌های اصلی می‌شویم. دو صندلی جلو با صندلی خودروهای امروزی جایگزین شده و در نتیجه نشیمن دربرگیرنده و راحت‌تری دارند. اما جدا از ارتفاع افزایش یافته خودرو آنچه مشهود و محسوس است ارتفاع کلی کابین خودرو و محل نشیمن سرنشینان است که حس لذت‌بخش ارتفاع را القا می‌کنند.
637004401584704948.jpg)
پیشرانه الوند کروزر یک واحد شش سیلندر خطی با کد شناسایی 3F به حجم دقیق 3955 سی‌سی (4 لیتر) تنفس طبیعی از نوع OHV دارای 12 سوپاپ است که از طریق سیستم سوخت‌رسانی کاربراتور تغذیه می‌شود. پیشرانه 3F جانشین پیشرانه قدیمی‌تر 2F است و از این رو بسیاری آن را به اشتباه می‌گیرند.
لازم به ذکر است که پیشرانه 2F با ظرفیت 4.2 لیتر، 200 سی‌سی حجم بیشتری نسبت به 3F دارد، اما دارای قدرت و گشتاور کمتری است. این مهم خود نشان‌دهنده اعمال تغییرات مهندسی و طراحی در پیشرانه 3F به منظور دستیابی به قدرت بالاتر 155 اسب‌بخار در دور 4000 و گشتاور 303 نیوتن.متر در دور 3000 است.
خانواده پیشرانه‌های سری F تویوتا پرتیراژترین پیشرانه این برند است که بین سال‌های 1955 تا 1992 بر خط تولید قرار داشت. این سری پیشرانه به دوام، استحکام و ارائه گشتاور قابل توجه در دور پایین مشهور هستند که دلیل این برتری آن است که این سری پیشرانه در حقیقت بر پایه پیشرانه قدیمی‌تر 235 جنرال‌موتورز (GMC I235) طراحی و توسعه یافته است. به همین دلیل در بسیاری از قطعات درونی نیز با برخی از پیشرانه‌های آمریکایی دیگر مشترک است.
637004419088990421.jpg)
سری F در سه نسل F، 2F و 3F به ترتیب 3.9، 4.2 و 4.0 لیتر حجم دارند که تنها نمونه‌ای که با سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری عرضه شد نمونه‌های پیشرفته‌تر 3F بود که در برخی لندکروزرهای سری 60 به بعد نیز یافت می‌شود. آن پیشرانه شش سیلندر 4.5 لیتری که در خودروهای تویوتا یافت می‌شوند در حقیقت خانواده پیشرانه‌های FZ هستند که جانشین پیشرانه قدیمی‌تر 3F شدند. سری FZ تویوتا نیز در دو فرمت کاربراتوری و انژکتوری ارائه شد و بر نمونه‌های مدل بالای تویوتا سری 70 (1992 تا 2009)، سری 80، سری 100 و 105 و لکسس LX450 (1995 تا 1997) عرضه شد. سری 70 های مجهز به این پیشرانه و موجود در ایران بسیار نادرتر از نمونه‌های سنتی‌تر 3F هستند و همگی از نوع وارداتی به حساب می‌آیند.
پیشرانه الوند کروزر با استارتی مختصر با صدای آشنای پیشرانه‌های خطی شش سیلندر آمریکایی از اگزوز به سادگی روشن می‌شود. این پیشرانه تورکی با اتصال به جعبه‌دنده قدرتی 4 سرعت دستی، کششی بسیار خیره‌کننده در دنده‌های یک و دو را از خود به نمایش می‌گذارد که خود در همراهی با محورهای 6 پیچ از نوع نیمه شناور نشان‌دهنده ذات کشنده این وانت دو کابین است. ظرفیت حمل 750 کیلوگرم به همراه 4 سرنشین، یعنی چیزی در حدود 1 تا 1.2 تن چیزی است که در کارت الوند کروزر ثبت شده است اما مالک خودرو تا 1.8 تن نیز به این خودرو بار زده است. این تاب و توان باربری از ساختار مستقل اتاق و شاسی نردبانی مجزا نشات می‌گیرد که تقریباً در همه وانت‌بارها و شاسی‌بلندهای واقعی یافت می‌شود.
با توجه به طراحی قدیمی مجموعه انتقال نیرو، با ورود به دنده 3 و مخصوصاً یک به یک شدن ضریب در دنده 4، دیگر خبری از آن کشش دو دنده ابتدایی نیست. از این رو از دنده آخر تنها می‌توان در مسیرهای مستقیم و کفی به منظور کاهش دور موتور یا دستیابی به سرعت بالاتر بهره جست.
637004399839322671.jpg)
تست الوند کروزر در دو محیط کوهستانی ارتفاعات لواسان و مسیر پر پیچ و خم تهران-رامسر از مسیر جاده چالوس تا ساحل نشتارود انجام شد. خوشبختانه با حضور یک دستگاه تویوتا FJ کروزر و مقایسه رفتار خودروها در مسیرهای آفرودی قیاس بهتری انجام گرفت. جالب آن که شباهت‌های ظاهری بسیاری بین FJ کروزر و الوند کروزر دیده می‌شود چرا که در طراحی هر دو خودرو از تویوتا J40 الهام گرفته شده است. این شباهت‌ها در قسمت جلوپنجره و قوس گلگیرها به وضوح بیشتری دیده می‌شود.
آنچه در ارتفاعات کوهستان‌های بکر لواسان از الوند کروزر دیده می‌شود سواری سنگین اما استوار به همراه چاشنی ناپایداری عرضی است. الوند کروزر با داشتن تایرهای گل درشت به خوبی از پس پوشش گیاهی انبوه روی تپه‌ها بر می‌آید و با اصطکاک مطلوب به مسیر خود ادامه می‌دهد در حالی که FJ کروزر با داشتن تایرهای استاندارد شهری بر این پوشش گیاهی لیز می‌خورد. در عین حال الوند کروزر برای عبور از شیب‌های تند و تیز نیاز به استفاده از دنده 1 در وضعیت کمک سنگین است چراکه وزن قابل توجه 2.1 تنی و ارتفاع 2300 متری از سطح دریای آزاد (1000 متر بالاتر از تهران) تاثیر محسوسی بر توان خروجی پیشرانه تنفس طبیعی الوند کروزر می‌گذارد.
637004397938537464.jpg)
نکته بارز دیگر که کمی وحشت‌زا است ارتفاع افزایش یافته الوند کروزر از سطح زمین است. این اتاق در حالت استاندارد ارتفاع بیشتری نسبت به عرض دارد، حال تصور کنید که ریم‌های اسپرت 15 اینچی با تایرهای 33 اینچی (84 سانتی متری) و شکل‌های بلندتر چه مقدار نقطه ثقل خودرو را بالاتر می‌برد. این افزایش نقطه ثقل باعث افزایش میل خودرو به تیلت کردن (چرخیدن در عرض) در شیب می‌شود که در آفرود حس بسیار ناخوشایندی است.
637004401993033915.jpg)
سواری بر آسفالت نیز چندان راحت نیست. با داشتن تعلیق خشک شمش در هر دو محور و فاصله محورهای 3335 میلی‌متری و سپر بلند جلو، رانندگی با الوند کروزر در خیابان‌های تهران نیازمند دور زدن‌های اتوبوسی است. همچنین پارک کردن آن با طول بیش از 5 متر کار چندان ساده‌ای نیست. نقطه ثقل بالای خودرو به هنگام دور زدن‌های سریع در دور برگردان‌های آسفالته نیز این حس را القا می‌کند که درصورت دور زدن سریع، خودرو میل به چپ کردن دارد. در هر صورت الوند کروزر خودرویی بیابان‌رو است و نمی‌توان صدای زیاد پیشرانه، صدای زوزه تایرهای گل درشت، سرعت نهایی پایین و رفتار آن در مسیرهای آسفالته را نقطه ضعف خطاب کرد.
بررسی وضعیت بازار الوند کروزر
مالک الوند کروزر دلیل انتخاب خود برای الوند کروزر را نیازمندی به وسیله نقلیه باربر و همچنین علاقه‌مندی شخصی به ساختار وانت دو کابین می‌داند، ساختاری که بازار خودرویی ایران در این زمینه بسیار ضعیف و کم‌تنوع است. مالک، قبل از این دو خودروی 2F و کاپرا 2 را نیز در تملک داشته است و از این رو الوند کروزر بدون شک یک انتخاب برتر به حساب می‌آید چرا که از 2F کاربردی‌تر و راحت‌تر و از کاپرا 2 و سایر هم‌کلاس‌های چینی به مراتب قدرتمند و بادوام‌تر است.
637004395501685745.jpg)
الوند کروزر در بازار فعلی کشور چیزی در حدود 140 تا 180 میلیون تومان (وابسته به مدل، سلامت و تجهیزات) قیمت دارد. در این بازه قیمتی می‌توان خودروهای پرتوان‌تر و شیک‌تری چون شورولت بلیزر، جیپ سیمرغ یا شورولت C/K کاستوم را تهیه کرد. اما مشکل آن جا است که یا وانت نیستند یا تک کابین هستند. از سویی دیگر فراوانی نسبی قطعات الوند کروزر در نمونه‌های درجه یک ژاپنی یا تایوانی و چینی امتیاز مثبت دیگری برای الوند کروزر به حساب می‌آید.
در پایان جا دارد از آقای فرزاد رهبرزاده، مالک الوند کروزر، آقای مهرداد افشار مالک FJ کروزر:روزر و همراه همیشگی ما در تست‌های آفرودی و آقایان دکتر مهبد جنتی، حمید شیرویه، کوروش و اشکان انیسی که ما را در تهیه این تست یاری کردند نهایت قدردانی را به عمل آوریم.
نقاط قوت: توان آفرود بالا/ ابهت/ فراوانی قطعات/ دوام و استحکام/ بازار داغ دست دوم
نقاط ضعف: قیمت غیرمنطقی/ کیفیت پایین مونتاژ/ نداشتن آپشن/ نیاز به تجربه و تسلط در کنترل خودرو
*عکاس: شهاب انیسی
نویسنده : شهاب انیسی
منبع : باما
