بررسی مرسدس‌ بنز 280SE کوپه 1970

ترکیب دو واژه مرسدس‌بنز و کوپه، معمولاً در صنعت خودرو با واژگانی نظیر زیباترین توصیف می‌شود. اگر یک مدل سدان نچندان محبوب مرسدس‌بنز را در ذهن تصور کنید، به احتمال بسیار زیاد شیفته نسخه کوپه آن خواهید شد. کوپه‌ها یا همان خودروهای دو در صندوق‌دار، با توجه به ذات خود، دست طراحان را در زیباسازی و حجم‌پردازی باز‌تر می‌گذارند. در نتیجه به دلیل داشتن طول تقریباً مشابه با برادران سدان خود و تنها داشتن دو در کشیده‌تر، از دیدگاه بصری بسیار جذاب‌تر هستند.

در طول تاریخ صنعت خودروسازی جهان، برند مرسدس‌بنز یکی از معدود خودروسازان اروپا بود که همانند برخی برندهای آمریکایی، توانست به صورت همزمان نسخه سدان و کوپه (و کانورتیبل/سقف تاشو) را به صورت موازی روانه بازار کند. این مقاله به بررسی یکی از کوپه‌های مرسدس‌بنز می‌پردازد که اگرچه شبیه به نسخه کوپه پلتفرم W108/W109 است، اما به خانواده این پلتفرم تعلق ندارد.

پلتفرم W108/W109، نسل سوم Sکلاس غیر رسمی (یکی از سه نسل پیش از W116) به حساب می‌آید که از قضا در میان این سه نسل غیر رسمی، (به عقیده نگارنده) زیباترین نسل است. کوپه مورد بررسی«باما» نیز شباهت بی‌مانندی به این پلتفرم دارد، اما حقیقت آن است که این خودرو اصلاً به خانواده W108/W109 ارتباطی ندارد، چرا که تمامی محصولات این پلتفرم تنها در نسخه چهار در (سدان) به تولید رسید.

داستان از این قرار است که خودروی مورد بررسی این مقاله، در حقیقت نسخه کوپه از خانواده پلتفرم W111/W112 (نسل دوم Sکلاس غیر رسمی) است، که بین سال‌های 1969 تا 1971 (نسخه کوپه/کانورتیبل: 1961 تا 1971) به تولید رسید. از آنجایی که پلتفرم W108/W109 بین سال‌های 1965 تا 1973 بر خط تولید قرار داشت و مرسدس‌بنز نسخه‌های کوپه و کانورتیبل را بر پلتفرم نسل دوم و تقریبا به موازات نسل سوم به بازار روانه می‌‌کرد، تصمیم گرفت که نسل سوم (W108/W109) را تنها در نسخه سدان به تولید برساند. در نتیجه این نسخه (نسل سوم) نمونه کوپه یا کانورتیبل (کابریوله/Cabriolet در زبان آلمانی) ندارد.

بنابراین به دلیل وجود شباهت‌های ظاهری بسیار زیاد میان سبک طراحی نسخه کوپه و کانورتیبل W111 با نمونه سدان W108، لازم است آگاه باشید که این دو خودرو ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند. همچنین تفاوت میان دو برادر W111 و W112 در برتری و لوکس‌تر بودن W112 در مقایسه با W111 است. همچنین قدتمندترین پیشرانه (3.0 لیتری شش سیلندر خطی) تنها برای نسخه‌های سدان، کوپه و کانورتیبل W112 ارائه شد و از آنجایی که کوپه مورد بررسی ما از پیشرانه 2.8 لیتری شش سیلندر خطی بهره می‌گیرد، از خانواده W111 به حساب می‌آید.

مشهور‌ترین محصولات مرسدس‌بنز پس از جنگ جهانی دوم، دو مدل 300 و 300S بودند، اما آنچه از دیدگاه فروش این برند را تغذیه می‌کرد، خانواده محصولات سری پونتون (شامل نسل اول غیر رسمی Sکلاس) بود. در نتیجه جایگزینی مدل قدیمی پونتون در سال 1956 با هدف بهبود کیفیت سواری و ایمنی سرنشینان آغاز شد. حاصل کار خروج از سبک طراحی بالون مانند (پونتون) و افزایش عرض و طول خودرو در راستای دستیابی به یک خودرو مکعب مستطیلی‌تر بود که به قلم طراح نامی مرسدس‌بنز، فردریش گایگر، پلتفرم W111 را شکل داد.

بزرگ‌تر شدن شیشه‌ها دید سرنشینان به فضای بیرون را بهبود بخشید و استفاده از ساختار مونوکوک (شاسی و اتاق یکپارچه) و نقاط شکست شاسی در این پلتفرم، به انتقلابی‌ترین اقدام مرسدس‌بنز در راستای استفاده از تکنولوژی روز بدل شد. طراحی نمای خارجی W111/W112، تغییر از سبک طراحی بالونی شکل سری پونتون به سبک طراحی تیز و کشیده دم ماهی (مشهور به فین‌تیل/fin Tail) بود که در حقیقت خبر از تغییرات عمده در سیاست‌ها و زبان طراحی برند می‌داد.

با وجود همه زیبایی‌هایی که در سری W111/W112 وجود دارد، نسخه کوپه و کانورتیبل این سری، جذابیت‌های منحصر به خود را به همراه دارد. مهم‌ترین المان طراحی خانواده فین‌تیل (نسل دوم غیر رسمی Sکلاس)، دم‌دار بودن گلگیرهای عقب بود که به شکل عجیبی در نسخه کوپه، از شدت و بیرون‌زدگی آن کاسته شد.

به دلیل داشتن تنها دو در و داشتن ساختار کوپه 2+2، درها در نسخه کوپه و کانورتیبل کشده‌تر هستند. سقف خودرو در این دو مدل فاقد ستون B است و در نتیجه از نوع هارد تاپ کوپه (Hard Top Coupe) به شمار می‌آید. اهمیت نبود ستون B در یک خودرو کوپه جدا از مبحث زیبایی بصری بسیار زیاد، در استقامت بیشتر شاسی و سقف (بخصوص در نسخه کانورتیبل) نهفته است. دقیقا به همین دلیل (و داشتن مکانیزم پیچیده جمع‌شونده سقف) است که خودروهای کانورتیبل تقریباً همیشه از نسخه‌های کوپه سنگین‌تر هستند. اما مهم‌ترین تاثیر مثبت این سبک طراحی، بزرگ ‌بودن شیشه‌های جانبی در ترکیب با درهای جانبی بزرگ خودروست که بسیار چشم‌نواز جلوه می‌کند.

طراحی ظاهری خودرو پس از معرفی نسل سوم (W108/W109) به قلم مدرن‌تر پائول بِرَک (در همکاری مستقیم با فردریش گایگر) دستخوش تغییرات ظاهری منطبق بر ظاهر این نسل شد. به این معنا که سبک طراحی ظاهری کوپه و کانورتیبل‌های W111 که به موازات مدل جدید W108/W109 به تولید می‌رسیدند، در بخش چراغ‌ها، جلوپنجره و ساختار کلی، از طراحی یکسان با خانواده W108/W109 الهام گرفتند. دقیقاً به همین دلیل است که بسیاری از افراد با دیدن یک نسخه کوپه یا کانورتیبل W111/W112، به سرعت آن را به خانواده W108/W109 نسبت می‌دهند که اشتباهی بسیار رایج است. اما اگر دقت کنید ساختار ستون C و شیشه عقب، هیچ شباهتی به خانواده W108/W109 ندارد.

نمای داخلی این کوپه زیبا، سبک طراحی رایج سنتی مرسدس‌بنز از دهه 1960 میلادی را به همراه دارد، که تا ابتدای دهه 1970 و پیش از معرفی نسل اول رسمی Sکلاس (W116)، دستخوش تغییرات اساسی نشد. در نتیجه مجموعه نشانگرهای پشت فرمان، دو نشانگر دایره‌ای سرعت و دور موتور است که در بخش میانی، با نشانگرهای حیاتی دیگر در ساختاری عمودی کامل می‌شود.

داشبرد با تزئینات چوب و فوم نرم مشکی رنگ پوشیده شده است و سقف روکشی کرم‌رنگ دارد تا مقداری از سردی و بی‌روحی نمای داخلی کاسته شود. فراموش نکنیم که سبک طراحی نمای داخلی خودروسازانی چون مرسدس‌بنز، جگوار و ب‌ام‌و، مخصوصا در زمینه ارائه ترکیب‌بندی رنگی فضای داخلی خودروها در دوران وینتج و کلاسیک، از جمله سبک‌هایی بود که از دیدگاه زیبایی شناختی پا به پای خودروسازان آمریکایی دوران پیش می‌آمد.

مبحث آپشن در محصولات وینتج و کلاسیک مرسدس‌بنز مقوله‌ای پیچیده و در نوع خود بسیار جذاب است. وجود یا عدم وجود بیشتر آپشن‌های رفاهی در محصولات وینتج و کلاسیک مرسدس‌بنز به سه فاکتور مهم بستگی دارد.

اولین فاکتور سگمنت یا کلاس تولیدی خودرو مورد نظر است. به این ترتیب که خودروهای لیموزین لوکس‌تر از نسخه کوپه و کوپه‌ها لوکس‌تر از سدان‌های معمولی هستند. پس خودروی مورد نظر این مقاله احتمالا از نمونه سدان، از دیدگاه رفاهی و فنی برتری‌هایی دارد.

دومین فاکتور آن است که در خانواده محصولات دوگانه (مانند W111 و W112 یا W108 و W109 و ...)، خودروی مورد نظر به کدام گروه تعلق دارد؟ سری اقتصادی پرتیراژ و معمولی‌تر یا نمونه رده بالا و گران قیمت‌تر؟ بدیهی است که در این مثال مورد بررسی، کوپه‌های خانواده W112 از دیدگاه آپشن‌های رفاهی و فنی، بر کوپه‌های رده پایین‌تر W111 برتری دارند.

موضوع سوم اما بحث سفارشی‌سازی محصولات بر اساس سلیقه مشتری است، که به عقیده نگارنده یکی از اشتباهات رایج مرسدس‌بنز در آن دوران بود. به این ترتیب که در بسیاری از موارد حتی در دوران تولید نسل اول و دوم رسمی Sکلاس (W116 و W126)، مالک می‌توانست به صورت شخصی اقدام به انتخاب ویژگی‌های رفاهی نظیر شیبه‌داخ (سانروف در زبان آلمانی)، سیستم تهویه مطبوع یا بالابرهای برقی شیشه‌ها و ... کرده یا از آن‌ها سر باز بزند. البته اشتباه نکنید، این قابلیت معمولاً بر نسخه‌های اقتصادی یک کلاس در اختیار مشتری قرار می‌گرفت و در نسخه رده بالا، بسیاری از این ویژگی‌های رفاهی به صورت استاندارد قابل دسترسی بود، اما این اتفاق باعث شد تا امروزه شاهد خودروهای وینتج و کلاسیک مرسدس‌بنز تحت عنوان Sکلاس باشیم، که نه تنها به سیستم تهویه مطبوع و گیربکس اتوماتیک مجهز نیستند، بلکه از شیشه بالابرهای دستی بهره می‌برند که به هیچ عنوان در شان و مقام نام Sکلاس نیست. به همین دلیل مرسدس‌بنز از زمان تولید نسل سوم رسمی Sکلاس (W140) و با تغییر رویه به تولید خودروهای کلاس پریمیوم/لاکچری، اقدام به استانداردسازی و حذف قابلیت سفارشی‌سازی بسیاری از آپشن‌ها کرد، تا این مهم به شخصیت لوکس این کلاس آسیب وارد نکند.

کوپه مورد بررسی با تعلق به خانواده اقتصای‌تر W111، از پیشرانه 2.8 لیتری شش سیلندر خطی انژکتوری بهره می‌گیرد، که با نام تجاری 280SE شناخته می‌شود. این پیشرانه قادر به تولید 158 اسب‌بخار قدرت در دور 5500 و گشتاور 240 نیوتون‌متر در دور 4250 است، که با توجه به وزن 1510 کیوگرمی این خودرو، به کمک گیربکس چهار سرعته دستی قادر است در 10.5 ثانیه به تندی 100 کیلومتر برساعت و سپس به حداکثر سرعت 190 کیلومتر برساعت دست یابد.

مصرف سوخت متوسط این مدل به خصوص برابر با 12.5 لیتر در هر 100 کیلومتر از است. از این رو این کوپه دوست داشتنی و زیبا چندان تیز و بز به حساب نمی‌آید.

در عوض کوپه سری W112 تنها با پیشرانه 3.0 لیتری شش سیلندر خطی انژکتوری (با کد تجاری 300SE) روانه بازار شد که با توانی برابر با 168 اسب‌بخار و گشتاور 250 نیوتون‌متر، به دلیل داشتن آپشن‌های رفاهی و وزن بیشتر قادر بود در 12 ثانیه به سرعت 100 کیلومتر برساعت دست یابد.

البته در سال 1969 میلادی، مرسدس‌بنز با ارتقا مجدد پلتفرم W111، موفق به ارائه پیشرانه 197 اسب‌بخاری 3.5 لیتری M116 V8 بر نسخه‌های کوپه و کانورتیبل این خانواده شد، که با نام تجاری 280SE 3.5 و با لقب flachkühler (به معنای رادیاتور تخت/اشاره به کاهش ارتفاع جلوپنجره به همراه برخی تغیرات ظاهری جزئی) شناخته می‌شوند. این مدل می‌توانست در نسخه دستی در 9.5 ثانیه (11.5 ثانیه در نمونه اتوماتیک) به سرعت 100 کیلمتر برساعت دست یابد. براساس گفته‌ها، مرسدس‌بنز قصد داشت پیشرانه 4.5 لیتری M117 V8 را نیز بر این پلتفرم پیاده کند، اما این مهم محقق نشد.

جمعاً درحدود 33 هزار دستگاه W111 در تریم‌های مختلف به تولید رسید، اما در این میان تنها 7500 دستگاه آن از نمونه کانورتیبل بود. کوپه‌های W111 و W112 از زیباترین و دوست‌ داشتنی‌ترین کوپه‌های مرسدس‌بنز عصر وینتج هستند، که تیراژ واردات آن‌ها به کشور به دلیل داشتن قیمت قابل توجه (بخصوص در مقایسه با رقبای آمریکایی)، بسیار محدود بود. از این رو این دست خودروها در بازار کشور نادر و دارای ارزش معنوی بالایی هستند.

_{عکاس: محمدرضا اناری}