خرید و فروش وکالتی خودرو (هزینه، مدارک و خطرات)

اسفند 1401: سرهنگ علی محمدی، رئیس مرکز شماره‌گذاری و تعویض پلاک پلیس راهور، در پاسخ به این سوال که بعد از فروش خودرو، تا چه زمانی پلاک فعال به اسم مالک سابق خودرو می‌ماند، می‌گوید افرادی که برای فروش خودرو به مراکز تعویض پلاک مراجعه می‌کنند از «همان لحظه» پلاک برای‌شان غیرفعال می‌شود و «لاشه پلاک» به انبار می‌رود و حداکثر تا یک سال نگهداری می‌شود.

اما اگر بعد از گذشت یک هفته از فروش خودرو، هنوز پلاک به اسم مالک سابق خودرو باشد، حتما به این دلیل بوده که فروش وکالتی خودرو انجام داده‌اند.

این درحالی است که پلیس راهور، بارها درباره خرید وکالتی خودرو، هشدار داده است. زمانی که خودرو به‌صورت وکالتی فروخته شود، خریدار با پلاک متعلق به فروشنده تردد خواهد کرد که اگر در این مدت خریدار با خودرو مرتکب تخلفی شود، این تخلف به نام فروشنده ثبت خواهد شد و طبیعتاً پیامدهای قانونی آن نیز به‌عهده صاحب پلاک خودرو خواهد بود. در چنین شرایطی، این افراد باید به مراکز شورای حل اختلاف بروند تا روند غیرفعال شدن پلاک خودرو برایشان به جریان بیفتد.

خرداد 1401: عین‌الله جهانی، معاون اجتماعی پلیس راهور، خطاب به مردم اعلام کرد که از خرید و فروش خودرو با وکالت‌نامه، پرهیز کنند. در واقع خرید و فروش خودرو باید با تنظیم مبایعه‌ نامه خودرو و مراجعه به مراکز تعویض پلاک صورت گیرد. وی درباره چرایی مخالفت پلیس با خرید وکالتی خودرو یا فروش وکالتی خودرو، دلایل زیر را عنوان کرد:

1- برای صدور وکالتنامه فروش خودرو باید به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرد که هزینه دارد.
2- پس از اتمام مدت اعتبار، وکالتنامه فروش خودرو باطل می‌شود.
3- بر اساس قانون، اگر یکی از طرفین فوت و یا مجنون شوند، وکالت‌ فروش خودرو از درجه اعتبار ساقط است.
4- با توجه به این که پلاک خودرو خریداری شده از طریق وکالت‌نامه به نام فروشنده است، هرگونه تخلفی که صورت گیرد به نام فروشنده خودرو و مالک پلاک ثبت می‌گردد‌‌.
5- احتمال دارد خودرو فاقد اصالت باشد. اصالت خودرو تنها با بازدید کارشناسان پلیس راهور و در مراکز تعویض پلاک خودرو تائید می‌شود.

فروردین 1401: سرهنگ علی محمدی، رئیس مرکز شماره‌گذاری پلیس راهور، درباره خرید و فروش وکالتی خودرو، بیان کرد که این عمل آسیب‌هایی را مانند عدم اصالت یا سرقتی بودن خودرو دارد و سالانه ده‌ها هزار خودرو وجود دارد که فرد بعد از خرید و فروش وکالتی، تعویض پلاک نکرده و تخلفاتی را مرتکب می‌شود‌.

وی درباره سیستم جدید نقل و انتقال خودرو گفت که طوری طراحی شده که هیچ فردی نمی‌تواند مالیات نقل و انتقال خودرو را کم کند و یا بدون پرداخت آن، مراحل تعویض پلاک را انجام دهد.

در زمان خرید و فروش خودرو، ممکن است که فروشندگان، وکالتی به نام «وکالت تعویض پلاک» یا «وکالت فروش خودرو» را تنظیم کنند. با این وکالتنامه‌ها، دیگر نیازی به حضور فیزیکی مالک خودرو در مراحل خرید و فروش خودرو یا در مراکز تعویض پلاک خودرو نیست.

1- فروشنده با تنظیم وکالت فروش خودرو، این اختیار را به خریدار می‌دهد تا مراحل نقل و انتقال خودرو از جمله بازدید فنی خودرو، فک پلاک، تحویل پلاک، تحویل و تنظیم سند مالکیت و ... را انجام دهد.

2- تنظیم وکالت فروش خودرو باید در دفاتر اسناد رسمی انجام شود و ارائه سند محضری خودرو یا برگه سبز خودرو برای تنظیم آن، الزامی است. بنابراین با برگه فروش کارخانه یا با برگه گمرکی، نباید وکالت فروش خودرو را تنظیم کرد.

3- فروشندگان خودرو، برای آنکه خریدار را ملزم به انجام امور قانونی نقل و انتقال خودرو کنند، باید مهلت زمانی مشخصی را برای وکالتنامه فروش ماشین تعیین کنند. بنابراین در صورتیکه تاریخ اعتبار وکالت فروش خودرو فرا برسد، این وکالتنامه دیگر اعتبار قانونی نخواهد داشت.

4- فروشندگان خودرو برای محدود کردن اختیارات خریدار، ممکن است شروطی را در متن وکالتنامه خودرو ذکر کنند. مثلا ممکن است فروشنده بگوید که این وکالتنامه فقط برای فک پلاک است و کاربرد دیگری ندارد، یا مثلا بگوید که این وکالتنامه فقط برای مراجعه به مراکز تعویض پلاک است و کاربرد دیگری ندارد. بنابراین تصور نکنید که صرف داشتن وکالتنامه، اجازه انجام هر کاری را دارید! چراکه بسیار مهم است که در متن وکالتنامه خودرو، چه چیزی را نوشته باشند.

هم به خریدار و هم به فروشنده خودرو توصیه می‌کنیم که از تنظیم هرگونه وکالتنامه فروش خودرو، اکیدا خودداری کنند. حتی اگر طرفین معامله نیز اعتماد کامل به یکدیگر داشته باشند، بازهم از تنظیم وکالتنامه تعویض پلاک یا وکالتنامه فروش خودرو باید خودداری کنند چراکه در صورت بروز یک اتفاق غیرمنتظره، پیامدهای قانونی بی‌شماری گریبان‌ خریدار یا فروشنده را خواهد گرفت.

پس اگر فروشنده خودرو هستید، به هیچ خریداری وکالتنامه فروش خودرو ندهید و اگر خریدار خودرو هستید نیز از هیچ فروشنده‌ای، وکالتنامه فروش خودرو نگیرید.

همانطور که بارها در رسانه‌های خبری نیز شنیده‌اید، متاسفانه برخی از سودجویان بازار خودرو، دست به معامله وکالتی خودرو یا اصطلاحا خرید و فروش وکالتی خودرو می‌زنند. آنها با نوشتن قولنامه خودرو و سپس فروش وکالتی خودرو، گاها سودهای کلانی از انجام این کار، به جیب می‌زنند. اما باید بدانید که به چندین دلیل، فروش وکالتی خودرو می‌تواند مشکلات قانونی و حقوقی زیادی برای‌تان داشته باشد:

1- اگر با داشتن وکالت فروش خودرو، اقدام به خریداری خودرو کنید، شما همچنان مالک خودرو نیستید و حتی اگر وکالت قانونی برای انتقال سند خودرو نیز داشته باشید، باز هم قانون، شما را بعنوان مالک خودرو نمی‌شناسد. چراکه مالک خودرو کسی است که نامش در سند خودرو ذکر شده باشد.

2- گاهی اوقات ممکن است فروشنده خودرو به دلایل گوناگون، نتواند برای تعویض پلاک اقدام کند و به همین دلیل، فروشنده به دفترخانه می‌رود و وکالت فروش خودرو را به خریدار می‌دهد. اما توجه داشته باشید تا زمانیکه خریدار، برای تعویض پلاک خودرو اقدام نکند، هر تخلفی که با خودروی موردنظر انجام شود، مسئولیت آن تخلف برعهده فروشنده خودروست. پس تا زمانیکه تعویض پلاک خودرو انجام نشود، مراحل نقل و انتقال خودرو نیز تمام نشده و معامله خودرو، قانونی نیست.

3- اگر وکالت فروش خودرو داشته باشید و در همین مدت، یکی از طرفین معامله فوت کند یا خودرو دچار سانحه، تصادف، سرقت یا ... شود، مشکلات حقوقی زیادی هم برای خریدار و هم برای فروشنده به وجود می‌آید که به راحتی، قابل جبران نیستند.

4- اگر وکالت فروش خودرو از نوع «وکالت بلاعزل» باشد، بازهم دردی را دوا نمی‌کند؛ پس مراقب این جمله باشید! اگر فروشنده به خریدار خودرو، وکالت بلاعزل دهد، فقط به این معنی است که نمی‌تواند وکالتش را از خریدار پس بگیرد اما فراموش نکنید که فروشنده، همچنان مالک خودروست و اختیار مالش را دارد و می‌تواند هرکاری انجام دهد.

5- اگر خودروی مورد معامله، مشکلات قانونی داشته باشد، این مشکلات فقط در زمان مراجعه به مراکز تعویض پلاک مشخص می‌شود. مثلا تصور کنید که از فروشنده، وکالت فروش خودرو گرفته‌اید اما وقتی به تعوض پلاک می‌روید متوجه می‌شوید که خودرو دارای پرونده قضایی بوده (یا سندش در رهن بوده یا مالکش، ممنوع المعامله بوده یا هر چیز دیگری). در صورتیکه پلیس راهور متوجه این مشکلات شود، بلافاصله خودرو را توقیف کرده و آنرا به پارکینگ منتقل می‌کند. در چنین شرایطی، داشتن وکالت فروش خودرو هیچ فایده‌ای برای‌تان ندارد و نمی‌توانید با این وکالتنامه، ترخیص خودرو را انجام دهید.

مجددا یادآوری می‌کنیم که پلیس راهور ناجا، با فروش وکالتی خودرو «به هر دلیلی» مخالف است و از خریدار و فروشنده خواسته که با یکدیگر به مراکز تعویض پلاک مراجعه کرده و از تنظیم وکالتنامه فروش خودرو خودداری کنند.

این هزینه براساس نرخنامه سالانه دفاتر اسناد رسمی مشخص می‌شود. بنابراین برای اطلاع از هزینه وکالت فروش خودرو باید به دفترخانه مراجعه کنید. اما درباره این هزینه، دانستن چند نکته مهم ضروری است:

1- همانطور که گفتیم، هزینه تنظیم وکالتنامه‌های مختلف، ممکن است متفاوت باشد. مثلا هزینه وکالت فروش خودرو با هزینه وکالت تعویض پلاک، تفاوت دارد. بنابراین فروشنده و خریدار، قبل از فروش وکالتی خودرو باید بدانند که دقیقا به چه چیزی نیاز دارند. به عنوان مثال شاید خریدار خودرو، تمایلی به ثبت محضری سند خودرو در دفاتر اسناد رسمی نداشته باشد و برگه سبز ناجا را کافی بداند. بنابراین فروشنده هم نیازی به پرداخت هزینه بیشتر برای تنظیم وکالتنامه فروش خودرو ندارد و فقط کافی است تا وکالت تعویض پلاک را تنظیم کرده و به خریدار بدهد.

2- اگر وکالت فروش داشته باشید و بخواهید خودرو را به شخص دیگری بفروشید، باید مجددا هزینه وکالت فروش خودرو را بپردازید. چراکه وکالتنامه‌ فروش خودرو باید «به اسم طرفین معامله» باشد.