سال 1397 بود که سایپا با رونمایی از خودرویی با نام رهام، ظهور محصولی متفاوت از یک پلتفرم جدید را بصورت علنی اعلام نمود. در آن دوران روئیت اسامی تویوتا یاریس و برلیانس سری H300 در کدهای ژنتیکی این خودرو، امیدهایمان را برای روبرویی با خودرویی متناسب با استاندارهای روز زنده نگاه داشته بود، اما در همین حوالی تحریم‌های مجدد امریکا بخش بزرگی از معادله را برهم زد؛ حالا دیگر پیشرانه 1.65 لیتری برلیانس و گیربکس اتوماتیک جدید 6 سرعته، جایی در برنامه‌های گروه سایپا نداشتند و همه چیز به حالت تعلیق درآمده بود؛ ولی خوشبختانه در میان این دعواهای سیاسی، پلتفرم SP100 که با تغییر و اصلاح روی پلتفرم X90 تویوتا توسعه یافته بود (همان مدل استفاده شده برای یاریس 2005) همچنان در اختیار خودروساز کشورمان باقی ماند تا به کمک همین برگ برنده و استفاده از دستاورهای بومی قبلی، پروژه نیمه کار سایپا به ثمر بنشیند و بالاخره در سال 1399 رهام (که حالا نام جدید شاهین را به خود گرفته بود) با مشخصات فنی متفاوت روی خط تولید برود.
”ابتدا قرار بود پیشرانه برلیانس روی شاهین دنده ای سوار شود، اما تحریم‌های امریکا همه چیز را تغییر داد“راستی توضیح علت تغییر نام رهام به شاهین هم خالی از لطف نیست. متاسفانه در سال‌های اخیر، به‌دنبال زنده‌گیری و قاچاق پرنده شاهین ایرانی به کشورهای حاشیه خلیج فارس، این گونه جانوری در خطر انقراض قرار گرفته و به همین جهت فعالین محیط زیست با پیشنهاد نام شاهین برای محصول پرحاشیه سایپا، سعی نمودند توجهات بیشتری را به پرنده شکاری ارزشمند کشورمان معطوف کنند؛ سایپا هم که تاکید دارد برای طراحی رهام از پرنده شاهین الهام گرفته، از این پیشنهاد خیرخواهانه استقبال کرد و این گونه شد که رهام به شاهین تبدیل گشت!
در هر صورت این شاهین آهنی که حتی قبل از آن یکی به سمت انقراض پیش می‌رفت، به کمک مهندسان وطنی جان تازه‌ای گرفته و علیرغم تمامی حواشی بوجود آمده و بازخوردهای منفی اولیه، توانسته بخش اعظم مشکلاتش را برطرف سازد و به نوعی اعتماد بازار را به خود جلب کند. لطفا «باما» همراه باشید تا در کنار شما نگاهی دقیق‌تر به این سدان تازه وارد داشته باشیم تا ببینیم آیا شاهین با این مشخصات فنی جدید، هنوز هم خودرو مناسبی هست یا خیر؟!
بررسی طراحی ظاهری سایپا شاهین
به نظرم باید در همین ابتدای کار به تیم طراحی شاهین تبریک بگوئیم چراکه آن‌ها موفق شده‌اند بدون کپی‌برداری محسوس و مستقیم از خودروهای دیگر، محصولی زیبا و مطابق با معیارهای روز طراحی کنند. البته شاید از ابعاد نسبتاً کوچک رینگ‌ها (که قرار است در نسخه اتومات بزرگ‌تر شوند) یا سادگی خطوط کناری خودرو گلایه داشته باشید، اما باید به شما یادآوری کنم که شاهین خودرویی در رده قیمتی تندر 90 است، اما با این حال به خوبی توانسته از ظاهر ساده و بی‌آلایش خودروهای اقتصادی فاصله گیرد و با لباس‌هایی شیک و مدرن در انظار ظاهر شود.
حتما بخوانمید: تست و بررسی تندر 90 پلاس اتوماتیک
استفاده از خطوط سیال و روان در قسمت دماغه شاهین هم جای تحسین دارد چراکه کار قالب‌گیری و مونتاژ در این سبک طراحی دشوارتر از نمونه‌های خشک و جعبه‌ای شکل (مانند دنا) است. همچنین حک شدن نام سایپا در داخل چراغ‌ها در کنار برجستگی کاپوت و هماهنگی میان خطوط سپرها نشان از دقت طراحان به جزئیات دارد. از همه مهم‌تر اینکه برای زیباسازی شاهین، حرکت اغراق‌آمیزی صورت نگرفته است. مثلاً در استفاده از قطعات کرومی زیاده‌روی نشده، حجم‌دهی گلگیرها منطقی است و جلوپنجره نیز با ورودی هوای سپر هارمونی دارد و تمامی این نکات به ماندگاری بهتر طراحی منتهی خواهند شد.
البته اگر بخواهیم کمی سخت‌گیر باشیم می‌توانیم بگوئیم زوایای تند و تیز قسمت انتهایی شاهین با دماغه نرم و سیال آن هم‌خوانی چندانی ندارند و ایرادات مونتاژی هم بخشی از زیبایی‌های خودرو را تحت تاثیر قرار داده، اما با توجه به رده قیمتی و در نظر گرفتن رقبا می‌توان با دید ارفاق به این موارد نگریست.
بررسی کابین سایپا شاهین
همانطور که دیدیم، تیم طراحی شاهین در خصوص بدنه کارشان را خیلی عالی انجام داده بودند اما گویا تمامی خلاقیت‌هایشان در همان بخش بیرونی مصرف شده و دیگر چیز زیادی برای داخل کابین باقی نمانده است! نتیجه اینکه در داخل اتاق با فضایی بسیار ساده روبرو هستیم که هرچند از نظر ارگونومی و راحتی، شرایط نسبتاً خوبی برایمان مهیا نموده است، اما از لحاظ بصری حرف چندانی برای گفتن ندارد. به‌خصوص که کیفیت پایین متریال مورد استفاده در کنار مونتاژ نه چندان مناسب قطعات، اقتصادی بودن شاهین را به وضوح لو داده‌اند.
با این حال می‌توان از طراحی صندلی‌ها، ارگونومی مطلوب ادوات و آپشن‌های رفاهی و تزئینی موجود، به عنوان نکات مثبت کابین یاد نمود. ضمناً شاهین به لطف فاصله میان محورهای جلو و عقب مناسب (2650 میلی‌متر) موفق شده طول نه چندان زیاد بدنه را جبران نماید و به فضای مناسبی در داخل اتاق (حتی برای سرنشینان عقب) دست یابد. برای درک بهتر مطلب بد نیست اشاره کنیم که شاهین از نظر طول حدود 73 میلی‌متر از دنا کوتاه‌تر است، اما در خصوص فاصله میان محورها، این اختلاف به 2 میلی‌متر کاهش می‌یابد. البته ناگفته نماند که برای رسیدن به این فضای کارآمد داخلی، مقداری از حجم صندوق هم قربانی شده و محفظه 420 لیتری شاهین حدود 80 لیتر کوچک‌تر از صندوق عقب دنا از کار درآمده است. البته با این وجود اگر قابلیت تاشوندگی صندلی‌های عقب وجود داشت هنوز هم می‌توانستیم از قابلیت‌های حمل بار شاهین ابراز رضایت کنیم، اما مشخص نیست که چرا سایپا این آپشن ساده را روی محصولش قرار نداده است.
حتما بخوانید: تست و بررسی دنا پلاس توربو اتوماتیک
بررسی امکانات رفاهی و ایمنی سایپا شاهین
شاهین دنده‌ای با ارائه آپشن‌هایی نظیر: سانروف برقی، سیستم ورود و استارت بدون کلید، سامانه مولتی‌مدیا با نمايشگر 7 اينچی، رهیاب ماهواره‌ای، دوربين دنده عقب، سنسورهای پارك، فرمان برقی مجهز به کلیدهای كنترل سیستم صوتی، تهویه مطبوع اتوماتیک، سنسور نور، چراغ روشنايي در روز، چراغ مشایعت، آينه جانبی تاشونده برقی، شيشه بالابرهای برقی جلو و عقب، سيستم ضد سرقت (immobilizer) و كامپيوتر سفری می‌تواند به راحتی رضایت خریدار را جلب نماید. کسی هم از خودرویی در این سطح قیمتی انتظار گرمکن صندلی و رادار هشدار خروج از خط نخواهد داشت!
اما در بحث ایمنی اوضاع اندکی متفاوت است. البته سایپا با استفاده از ترمزهای چهارچرخ دیسک، سیستم پايش فشار باد تاير TPMS، ترمزهای ضد قفل مجهز به توزيع الكترونيكی نيرو، ایربگ‌های جلو، هشداردهنده بستن كمربند ايمنی و Iso Fix، سعی نموده حداقل‌های ممکن را پیش روی مشتریان قرار دهد، اما ای کاش گزینه‌های ساده و متداول امروزی نظیر ایربگ‌های جانبی و کنترل پایداری الکترونیکی (ESP) نیز به امکانات استاندارد این محصول (و سایر خودروهای وطنی) اضافه می‌شدند تا شاهد بهبود امنیت شاهین باشیم.
البته پلتفرم SP100 در قیاس با مدل‌های قبلی، استحکام بسیار بهتری دارد و ضمن پاس کردن استاندارهای ECE اروپا، موفق شده در ضربات جانبی هم عملکرد مناسبی از خود نشان بدهد. همچنین سایپا وعده داده نسخه اتوماتیک را با آپشن‌های کامل‌تر به بازار عرضه نماید، که امیدواریم حداقل در آن مدل از گزینه‌های امنیتی بیشتری بهره برده شود.
بررسی مشخصات فنی سایپا شاهین
همانطور که در مقدمه اشاره کردیم، ابتدا قرار بود پیشرانه 1.65 لیتری BM16LB برلیانس با یک گیربکس 6 سرعته اتوماتیک روی شاهین سوار شوند، اما آغاز تحریم‌های یکجانبه از سوی امریکا و ترک اجباری برلیانس از شراکت با سایپا باعث شد خودرو شاهین بی‌یال و کوپال بماند! در نهایت مهندسین سایپا به ناچار دست به دامان پیشرانه M15 (همان موتور تیبا و ساینا) خود شدند اما از آن جایی که این موتور قدیمی از بسیاری جهات در شان خودروی گران‌قیمت جدیدشان نبود آن را یک بار دیگر زیر ذره‌بین بردند و ضمن بازنگری و اصلاح بسیاری قسمت‌ها (از جمله سرسیلندر، پیستون، میل‌لنگ، سیستم برق‌رسانی، خنک‌کاری و...)، یک پرخوران از نوع توربوشارژر را چاشنی کار نمودند.
پیشرانه جدید که حالا نام M15TC یا به عبارتی M15 توربوشارژر را به خود می‌دید، بدلیل ساختار قدیمی 8 سوپاپه و راندمان متوسطش به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. البته صحبت منتقدین هم پربیراه نبود! کافی است نگاهی به مشخصات سایر پیشرانه‌های 1.5 لیتری توربو روز جهان بیندازید تا به ضعف‌های مشهود انجین سایپا پی ببرید. نیازی هم نیست سراغ ب‌ام‌و یا آلفارومئو را بگیرید! همین چری آریزو 5 خودمان کافی است! فرزند چری با حجم مشابه، حدود 37 اسب‌بخار قدرت و 32 نیوتن‌متر گشتاور بیشتر از شاهین تولید می‌کند. البته به دلیل اختلاف قیمت، شاید این مقایسه درست نباشد اما در هر صورت برای کسی که دردسرهای نگهداری از یک پیشرانه توربو را به جان خریده انتظارات بیش از این صحبت‌هاست.
حتما بخوانید: بررسی چری آریزو 5 توربو جدید IE
به هر حال پیشرانه جدید یورو 5 شاهین با تغییرات صورت گرفته 23 اسب‌بخار قدرت و 50 نیوتن‌متر گشتاور بیشتر از مدل تنفس طبیعی قبلی ارائه می‌کند و حالا به اعداد 110 اسب‌بخار و 178 نیوتن‌متر دست یافته است. این نیرو توسط یک جعبه‌دنده 5 سرعته دستی به چرخ‌های جلو منتقل می‌شود و حاصل مجموعه به شتاب صفر تا 100 متوسطی در حوالی 13.5 ثانیه و مصرف سوخت ترکیبی در حدود 8 لیتر (با بنزین و ارتفاع تهران) منتهی شده که اعداد شگفت‌انگیزی محسوب نمی‌شوند، اما کارتان را راه خواهد انداخت.
در واقع به نظر می‌رسد که الهام گرفتن از شاهین فقط در بحث ظاهر بوده چراکه نماینده سایپا از نظر توانایی‌های حرکتی هیچ‌گونه شباهتی با پرنده شکاری که قادر است تا 390 کیلومتر برساعت سرعت بگیرد ندارد! البته سایپا مدعی شده که در راستای کاهش استهلاک، بوست توربو و برنامه‌ریزی ECU را محدود ساخته وگرنه شاهین می‌تواند با یک سری تغییرات ساده و عموماً نرم‌افزاری به قدرت بالاتر هم دست یابد. کاری که گروه «باما» آن را توصیه نمی‌کند چراکه تاکنون ریمپ‌های غیر اصولی هزینه بسیار سنگینی روی دوش مالکان خودروهای موجود در کشورمان گذاشته است.
البته بد نیست اشاره کنیم که به احتمال زیاد، در آینده پیشرانه مدرن 3 سیلندر 12 سوپاپ سایپا، که فعلاً در مرحله تست و اصلاحات به سر می‌برد، جایگزین پیشرانه فعلی می‌شود و عرضه مدل اتوماتیک شاهین نیز (با آپشن‌های اضافه) آغاز خواهد شد.
حتما بخوانید : بررسی مشخصات شاهین اتومات
تجربه رانندگی با سایپا شاهین
با ورود به داخل کابین با فضایی ساده و اقتصادی روبرو می‌شویم که حس هیجان چندانی در ذهن ایجاد نمی‌کند، اما ارگونومی کلی قابل قبول است و به لطف فاصله میان محورهای جلو و عقب کافی و طراحی مناسب صندلی‌ها، 4 بزرگسال و یک کودک می‌توانند داخل شاهین احساس راحتی نسبی داشته باشند؛ در خصوص دید به اطراف هم شرایط در سطح متوسط قرار دارد که البته طبیعی هم هست. در واقع تمامی خودروهای امروزی جهت بهبود ایمنی از ستون‌های پهن‌تر و درهای بلندتری استفاده می‌کنند و این قضیه در کنار فرم آیرودینامیک بدنه به کاهش دید کلی منجر می‌شود. برای همین است که ما قبلاً بدون استفاده از سنسورهای پارک و دروبین‌های پیرامونی به سادگی می‌توانستیم از پس کنترل میلی‌متری خودرویی مثل پیکان برآییم، اما با خودروهای جدیدتر این کار ممکن نخواهد بود. با این حال محدودیت‌های دید شاهین در قیاس با سایر خودروهای امروزی آزاردهنده نیست و به دلیل ابعاد جمع و جور بدنه، پس از اندکی رانندگی با خودرو اخت خواهید شد. آینه‌های جانبی هم دید مناسبی دارند و اطراف خودرو را به خوبی پوشش داده‌اند.
فرمان برقی و سایر ادوات از عملکرد نسبتاً نرم و روانی برخوردارند و این قضیه در کنار رفتار معقول سیتم تعلیق که در جلو از نوع مک‌فرسون و عقب Torsion Beam است، کیفیت سواری را در سطح قابل قبولی نگاه داشته. البته فاصله میان دنده‌ها (با فاصله میان ضرائب اشتباه گرفته نشود) اندکی زیاد از حد در نظر گرفته شده اما پدال کلاچ و جای‌گیری دنده‌ها نسبت به محصولات قدیمی سایپا بهبود یافته است.
در سرعت‌های پایین سکوت نسبتاً خوبی در داخل کابین حکم‌فرماست؛ لرزش موتور هم به دنبال اصلاحات ساختاری پیشرانه و دسته‌موتورها به نسبت امثال تیبا کاهش یافته است، اما با افزایش دور موتور، همچنان سر و صدای زیادی به گوش سرنشینان می‌رسد. به خصوص که پیشرانه 1.5 لیتری 8 سوپاپ شاهین، صدای اسپرت و گوش‌نوازی هم ندارد تا بتوانیم از آوازش لذت ببریم.
هر چه از آغاز تست می‌گذرد و به ابعاد و قلق‌های خودرو عادت می‌کنم جرات افزایش سرعت را بدست آورده و پا را بیش از پیش بر پدال گاز می‌فشارم. شتاب اولیه شاهین آن‌قدرها عالی نیست، اما در حد و حدود خودروهای تنفس طبیعی نظیر دنا EF7 ساده می‌تواند کارتان را راه بیندازد. البته کشش پیشرانه M15TC به واسطه گشتاور مناسبی که در دور پایین موتور ارائه می‌کند بسیار بهتر شده است، اما با این حال هنوز هم نمی‌شود شاهین را خودرویی چالاک توصیف نمود. در واقع مشخص است که خودرویی با شتاب صفر تا صد حدود 13.5 ثانیه نمی‌تواند حس هیجان چندانی به شما منتقل کند، هرچند شتاب ثانویه و کشش خودرو در سطح مناسبی قرار دارد.
ترمزهای چهار چرخ دیسکی شاهین نیز عملکرد راضی کننده‌ای از خود نشان می‌دهند و به خوبی از پس کنترل وزن و شتاب خودرو برمی‌آیند، اما درخصوص پایداری اوضاع مقداری متفاوت است. البته شاهین به نسبت محصولات قدیمی ساپیا نظیر کوییک حس فرمان‌پذیری بهتری دارد و در سرعت‌های معمول کاملاً تحت کنترل است، اما با این حال سادگی سیستم تعلیق یکپارچه عقب در کنار نبود سامانه کنترل پایداری هوشمند باعث شده که نتوانیم با سرعت بالا به پیچ و خم جاده‌ها حمله‌ور شویم.
راند نهایی با سایپا شاهین
سایپا برای تولید شاهین مسیر درستی را در پیش گرفته بود، اما به دنبال گرانی ارز و بدعهدی کشورهای خارجی متحمل شکست‌های پرشماری شد و در نهایت نتوانست به خودرو دلخواه خود دست یابد؛ با این حال محصول نهایی علیرغم تمامی نقطه ضعف‌هایش از لحاظ طراحی، پلتفرم، فضاسازی داخل کابین، کیفیت سواری و آپشن‌های رفاهی خودرو خوبی از کار درآمده و کافی است با استفاده از یک پیشرانه مدرن‌تر با پرفورمنس بالاتر (که اتفاقاً در دست اقدام هم هست) و اندکی بهبود کیفی در کنار تکمیل امکانات امنیتی به خودرویی کامل تبدیل شود. البته شاهین همین الان هم در قیاس با رقبای هم‌قیمت نظیر: دنا پلاس دنده‌ای، تندر 90 E2 و پژو 207i صندوقدار شرایط قابل قبولی دارد، اما ظهور نماینده جدید ایران‌خودرو یعنی تارا می‌تواند پرنده سایپا را به چالش بزرگی دعوت کند.
تارا هم مثل شاهین از پلتفرم جدید و ایمن استفاده نموده، ضمن اینکه از فضای کابین زیباتر و صندوق عقب بزرگتری بهره می‌برد و حتی در نسخه دنده‌ای به آپشن‌های امنیتی نظیر HSA، ESC،TCS،HBA و کروزکنترل تجهیز شده است.
جدا از تمامی این‌ها پیشرانه TU5 پلاس 16 سوپاپ تارا، دردسرهای نگهداری از موتورهای توربو را نخواهد داشت. البته شاهین هم با کارت‌های برنده‌ای نظیر طراحی هماهنگ‌تر بدنه، گشتاور بالاتر موتور و برخی آپشن‌های اضافه نظیر سانروف می‌تواند حرف‌های زیادی در برابر رقیبش داشته باشد. ضمن اینکه در زمان نگارش این متن، شاهین با قیمت رسمی پایین‌تر از تارا توسط شرکت مادر ارزش‌گذاری شده که قطعاً در انتخاب نهایی تاثیرگذار خواهد بود.
*عکاس: عرفان اسلام‌پناه
شرایط فروش سایپا
برای اطلاع از آخرین اخبار فروش شرکت سایپا و جهت مشاهده جدیدترین طرح پیش فروش سایپا، طرح فروش نقدی سایپا، طرح فروش فوق العاده سایپا و طرح فروش اقساطی سایپا، مقاله فروش اینترنتی سایپا را مطالعه کنید.
نویسنده : امین امیری‌فر
منبع : باما
